بیماری پیسی (ویتیلیگو) چیست؟
بیماری پیسی (ویتیلیگو) چیست؟
بیماری پیسی (ویتیلیگو) چیست؟
پیسی (برص) یا همان Vitiligo یکی از انواع بیماری های پوستی است که باعث از بین رفتن رنگدانه‌های پوست می‌شود. این اختلال، پوست را روشن‌تر از رنگ طبیعی خود و گاها به رنگ سفید در می‌آورد. پیسی باعث ایجاد موهای سفید و نقره‌ای در نواحی مودار بدن می‌شود. ویتیلیگو زمانی در بدن ظاهر می‌شود که سیستم ایمنی بدن ملانوسیت‌ها را از بین ببرد. ملانوسیت‌ها سلول‌های پوستی تولیدکننده ملانین هستند. ملانین ماده شیمیایی است که به پوست رنگ می‌دهد.
علائم پیسی چیست؟
پیسی از بیماری های پوستی است. علائم پیسی معمولا با ظهور لکه‌های کوچک و بی‌رنگ در پوست در مناطقی مانند دست و پاها، صورت و بازوها آغاز می‌شود. این لکه‌ها که حاشیه‌های منظم و روشنی دارند و رنگ پوست در این مناطق به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد در طول زمان، می‌توانند رشد کنند و به مناطق دیگر پوست گسترش یابند.
نشانه های پیسی ممکن است در هر فردی متفاوت باشد و به صورتی منظم یا نامنظم ظاهر شوند. این بیماری به صورت مزمن است و معمولا در طول زمان پیشرفت می‌کند. البته، در برخی موارد، رشد لکه‌ها متوقف شده و در برخی دیگر، ممکن است لکه‌ها به طور خودبه‌خودی بهبود یابند.
با توجه به تاثیر بصری پیسی روی ظاهر بدن، علاوه بر تاثیر فیزیکی، ممکن است تاثیرات روانی و اجتماعی نیز بر فرد داشته باشد. درمان پیسی شامل استفاده از کرم‌ها، درمان‌های نوری، درمان‌های هورمونی و روش‌های دیگری است که هدف آنها کاهش ظاهر لکه‌ها و بهبود رنگ پوست است.
نخستین علائم پیسی تشکیل لکه‌های سفید رنگ در پوست و قسمت‌های مختلف بدن هستند که شکل و اندازه متفاوتی دارند. از نشانه‌های پیسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
لکه های سفید رنگ
لکه‌های سفید بدون پیگمنت (رنگ) در پوست ظاهر می‌شوند. ابتدا ممکن است یک لکه کوچک و ریز شروع شود و سپس به طور تدریجی اندازه آنها بزرگ شود. این لکه‌ها معمولا مرزهای مشخص و روشن دارند.
تاثیر روی قسمت های مختلف بدن
علائم برص می‌توانند در هر قسمتی از بدن ظاهر شوند، اما بیشتر در مناطقی مانند صورت، دست‌ها، پاها، بازوها، آلت‌تناسلی و ناخن‌ها مشاهده می‌شود.
عدم همسانی رنگ پوست
لکه‌های سفید بیماری پیسی باعث عدم همسانی رنگ پوست می‌شود. این لکه‌ها در مقابل پوست سالم و رنگدانه‌دار که رنگ طبیعی پوست است، مشخص می‌شوند.
عدم تغییر رنگ لکه ها با آفتاب سوختگی
معمولا لکه‌های سفید بیماری پیسی تغییر رنگی در پاسخ به آفتاب‌سوختگی ندارند. به عبارت دیگر، این لکه‌ها از نظر رنگ بی‌تفاوت هستند و حتی در معرض نور خورشید هم سفید باقی می‌مانند.
ناهمواری پوست
یکی از علائم ویتیلیگو ناهمواری یا خشکی پوست است که به‌خاطر بروز لکه‌ها روی پوست ایجاد می‌شود.
انواع پیسی
دو نوع اصلی ویتیلیگو وجود دارند:
پیسی غیر قطعه‌ای
پیسی سگمنتال
در موارد نادر، لک و پیس امکان دارد که روی کل بدن تأثیر بگذارد. این مورد به عنوان «ویتیلیگو کامل» شناخته می شود.
ویتیلیگو غیر قطعه‌ای
در نوع پیسی غیر سگمنتال که همچنین به آن غیر قطعه‌ای یا عمومی نیز گفته می‌شود، علائم اغلب در هر دو طرف بدن به عنوان لکه های سفید متقارن ظاهر می شود. این لکه‌های متقارن می‌توانند روی نواحی زیر ایجاد شوند:
پشت دستان
بازو
زانو
آرنج
پا
پیسی غیر قطعه‌ای رایج ترین نوع ویتیلیگو است که در حدود 9 نفر از 10 نفری که به این بیماری مبتلا هستند را تحت تأثیر قرار می دهند.
ویتیلیگو سگمنتال
در نوع پیسی سگمنتال که همچنین به عنوان ویتیلیگوی یک طرفه یا موضعی نیز شناخته شده می‌شود، لکه‌های سفید فقط روی یک ناحیه از بدن بیمار اثر می‌گذارند. لک و پیس سگمنتال نسبت به نوع غیرسگمنتال بسیار کمتر مشاهده می‌شود، اگرچه در کودکان شایع‌تر است. معمولاً از هر 10 کودک، سه نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
علل ایجاد پیسی
در کمال تعجب، علل ایجاد پیسی هنوز به‌درستی مشخص نشده‌اند؛ اما تحقیقات انجام‌شده موارد زیر را مشخص کرده‌اند:
یک عارضه‌ی خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن فرد بیش‌ازحد فعال شده و ملانوسیت های خودی را از بین می‌برد.
عدم تعادل استرس اکسیداتیو ژنتیکی
یک واقعه‌ی استرس‌زا
آسیب به پوست به دلیل آفتاب‌سوختگی شدید یا بریدگی
قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی خاص
علل عصبی
وراثت رابطه‌ی فامیلی
علل ویروسی
پیسی چگونه شروع و پیشرفت می کند؟
بیماری پیسی به طور معمول با چند لکه سفید کوچک شروع و ممکن است به تدریج در بدن فرد پخش شود. در بیشتر مواقع پیسی از دست‌ها، ساعد، پاها و صورت شروع می‌شود اما میتواند در هر قسمتی از بدن، از جمله غشاهای مخاطی (پوشش مرطوب دهان، بینی، ناحیه تناسلی و رکتوم) چشم‌ها و گوش‌های داخلی نیز ایجاد شود. گاهی اوقات لکه‌های بزرگ شروع به گسترش و پخش شدن می‌کنند اما در بسیاری از موارد سال‌ها در یک قسمت از بدن باقی می‌مانند. بعضی از اوقات لکه‌های کوچک پوستی دوباره رنگدانه‌های خود را بدست می‌آورند.
میزان لکه‌های پوستی ایجاد شده برای هر فرد مبتلا به اختلال ویتیلیگو متفاوت است. برخی از افراد چند ناحیه بدون رنگدانه را تجربه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر قسمت گسترده‌ای از رنگدانه‌های پوستی خود را از دست می‌دهند.
عوامل خطر پیسی
بیماری پیسی همه نژاد‌ها و زنان و مردان را به یک اندازه درگیر می‌کند. این بیماری در افرادی که دارای پوست تیره‌اند بیشتر قابل مشاهده است. اگرچه بیماری برص میتواند در هر فرد با هر محدوده سنی ایجاد شود اما این اختلال پوستی در اکثر مواقع در سنین زیر ۳۰ سال نمایان می‌شود.
اگر مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی باشید احتمال مبتلا شدن به پیسی در شما افزایش می‌یابد. این بیماری‌ها شامل موارد زیر است:
بیماری آدیسون
کم خونی
دیابت نوع ۱
لوپوس
پسوریازیس
روماتیسم مفصلی
بیماری تیروئید
عوارض بیماری پیسی
اگرچه که اختلال پیسی یک بیماری زیبایی به شمار می‌رود، اما در بعضی از موارد ممکن است باعث ایجاد موارد ذکر شده در زیر شود:
ایجاد پوستی حساس: لکه‌های پوستی ایجاد شده بر اثر پیسی فاقد ملانوسیت هستند، در واقع پوست فرد مبتلا در مقایسه با سایر افراد نسبت به نور خورشید از حساسیت بیشتری برخوردار است. این امر باعث ایجاد سوختگی به جای برنز شدن می‌شود.
ناهنجاری‌های چشمی: افراد مبتلا به پیسی ممکن است برخی ناهنجاری‌ها را در شبکیه چشم (لایه داخلی چشم شما که حاوی سلول‌های حساس به نور است) و مقداری تغییر رنگ در عنبیه (قسمت رنگی چشم) را داشته باشند. در برخی موارد التهاب در شبکیه یا عنبیه وجود دارد اما بینایی معمولاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
مستعد ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی: درصد ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی در افراد مبتلا به پیسی نسبت به سایر افراد بیشتر است. بیماری‌های خودایمنی رایج عبارتند از کم کاری تیروئید، دیابت و کم‌خونی.
چالش‌های عاطفی: افراد مبتلا به ویتیلیگو ممکن است از ظاهر پوست خود احساس خجالت کنند. برخی از این افراد از اعتماد به نفس پایینی برخوردار هستند که این امر میتواند باعث ایجاد افسردگی و اضطراب شود.
روش های تشخیصی پیسی
به منظور تشخیص عارضه‌ی پیسی، پزشک نواحی آسیب‌دیده‌ی پوست را مورد معاینه قرار می‌دهد و سابقه‌‌ی اختلالات خانوادگی احتمالی بیمار را بررسی می‌کند. ممکن است آزمایش خونی با هدف بررسی بیماری‌های خود ایمنی تیروئید و یا بیوپسی بافت مبتلا، از بیمار به عمل آید. افرادی که به تغییر رنگ چشم یا گوش مبتلا هستند، ممکن است به مراجعه به پزشکان متخصص مربوطه و انجام معاینات لازم، نیاز داشته باشند.
روش های درمان پیسی
اساساً انتخاب نوع روش درمان ویتیلیگو یا درمان لک و پیسهای ناشی از آن، بستگی به سن، ناحیه و میزان پوست درگیرشده، سرعت شیوع بیماری پیسی و میزان تأثیر آن بر زندگی فرد دارد. معمولاً داروها و روش‌های درمانی مبتنی بر نور یا نور درمانی برای کمک به بازگرداندن رنگ طبیعی پوست و یا تسکین آن استفاده می‌شوند؛ اگرچه نتایج بهبودیافتگان ویتیلیگو متفاوت و قابل پیش‌بینی نیست و انتظاری برای درمان قطعی پیسی پوست نباید داشت.
محافظت از آفتاب
آفتاب سوختگی یک خطر جدی برای لک و پیس است. بیمار باید پوست خود را از آفتاب محافظت کرده و از آن دوری کند. هنگامی که فرد در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، پوست رنگدانه‌ای به نام ملانین تولید می‌کند تا از آن در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) محافظت کند؛ اما اگر فرد پیسی داشته باشد، ملانین کافی در پوست او وجود ندارد، بنابراین پوست از اشعه آفتاب در امان نخواهد بود. همیشه باید از کرم ضد آفتاب با فاکتور SPF به اندازه 30 به بالا استفاده شود تا از پوست در برابر آفتاب سوختگی و آسیب‌های طولانی مدت محافظت به عمل آید.
ویتامین دی
اگر پوست در معرض آفتاب قرار نگیرد، خطر کمبود ویتامین D وجود دارد. ویتامین D برای سالم نگه داشتن استخوان و دندان‌ها نیز ضروری است. نور خورشید منبع اصلی ویتامین D است، اگرچه این ویتامین در برخی غذاها مانند ماهی نیز یافت می‌شود.
ممکن است دریافت کافی ویتامین D از مواد غذایی و نور خورشید به تنهایی مشکل باشد؛ بنابراین باید در نظر گرفته شود که یک مکمل روزانه حاوی 10 میلی گرم ویتامین D مصرف شود.
کرم کاموفلاژ
کرم کاموفلاژ میتواند بر روی لکه‌های سفید پوست اعمال شود. کرم‌ها برای مطابقت با رنگ پوست طبیعی ساخته شده‌اند. این کرم‌ها کمک می‌کنند تا لکه‌های سفید با نواحی دیگر پوست ترکیب شوند تا ظاهری یکنواخت ایجاد کنند. کرم‌های کاموفلاژ ضد آب هستند و در هر جای بدن قابل استفاده می‌باشند. آنها تا چهار روز روی بدن و 12 تا 18 ساعت روی صورت باقی می‌مانند. همچنین می‌توان از این کرم که میتواند حاوی مواد ضد آفتاب با درجه SPF بالا باشد نیز استفاده کرد.
درمان‌های موضعی
درمان‌های موضعی که در حال حاضر برای بیماری لک و پیس (ویتیلیگو) مؤثر هستند، عبارتند از:
کرم‌های کورتیکواستروئید. این کرم‌ها را می‌توان به مدت سه ماه برای رفع علائم لک و پیس (برص) بر روی پوست بالا تنه و اندام‌های تحتانی استفاده کرد. دقت کنید که از استروئیدهای قوی هرگز نباید بر روی قسمت‌هایی از صورت (به خصوص پلک‌ها)، گردن، زیر بغل و کشاله ران که پوست نازک دارد، استفاده کرد. بازدارنده‌های کلسینئورین (کرم پیمکرولیموس و پماد تاکرولیموس). این محصولات را می‌توان برای درمان علائم لک و پیس در محل پلک‌ها، صورت، گردن، زیر بغل و کشاله ران استفاده کرد.
نور درمانی
نور درمانی به معنی استفاده از تابش‌های ماوراء بنفش (UV) برای درمان عوارض پوستی می‌باشد. انواع مختلف این روش درمانی عبارت است از:
استفاده از ماوراء بنفش B با باند پهن یا باند باریک (311 نانومتر) برای تمام سطح بدن و یا به صورت موضعی
استفاده از لیزر اکسیمر (308 نانومتر) یا ماوراء بنفش B هدفمند برای لکه‌های کوچک ناشی از لک و پیس (برص)
نور شیمی درمانی (فوتوکموتراپی) به صورت دهانی، موضعی یا حمام آب
عمل جراحی
در این روش، لایه سطحی پوست در محل لکه‌هایی که حالت ثابت و پایدار داشته باشند، از طریق عمل جراحی (تراشیدن، درم ابریژن، سنباده یا لیزر) برداشته می‌شود و به جای آن پوستی با رنگ طبیعی که از قسمت دیگری از بدن برداشته شده است، پیوند زده می‌شود.
رنگ‌زدایی
در روش رنگ‌زدایی، از مونوبنزیل اتر یا هیدروکوئینون برای از بین بردن رنگ پوست در افرادی که پوست تیره دارند و این بیماری در آنها به حالت پیشرفته رسیده است، استفاده می‌شود.
لیزر درمانی
انواع مختلف لیزرهای کیو سوئیچ از قبیل روبی (694 نانومتر)، اکساندرایت (755 نانومتر) و ان دی یاگ (532 نانومتر و 1064 نانومتر) به تنهایی یا همراه با عوامل رنگ‌زدای موضعی مانند مونوبنزیل اتر یا MMEH به منظور رفع لکه‌های ناشی از این بیماری استفاده می‌شود. این لیزرها با تخریب انتخابی رنگدانه‌های ملانین و سلول‌های تولید کننده ملانین، به عنوان عامل رنگ‌زداي پوست عمل می‌کند.
کرایوتراپی
در مواردی که هدف از رنگ‌زدایی، از بین بردن رنگ قسمت کوچکی از پوست باشد، روش کرایوتراپی با نیتروژن مایع از کارایی بالایی برخوردار است. کرایوتراپی روشی است که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه بوده و نتایج دائمی و ماندگاری را حاصل می‌کند. این روش در صورتی که توسط پزشک باتجربه انجام شود، کاملاً ساده و راحت خواهد بود و در مدت زمان کوتاهی قابل انجام است. ملانوسیت‌ها يا سلول‌هاي توليد کننده ملانين، حساسیت شدیدی نسبت به منجمد شدن به وسیله نیتروژن مایع دارند و بنابراین کرایوتراپی میتواند منجر به از بین رفتن رنگ پوست به طور کامل و دائمی شود. بهترین نتایج حاصل از این روش درمانی معمولاً 4 هفته بعد از انجام عمل مشاهده می‌شود. ممکن است لازم باشد در قسمت‌هایی از پوست که بعد از عمل، رنگ آن به طور کامل از بین نمی‌رود، این عمل در چند جلسه به فاصله هر 4 تا 6 هفته تکرار شود تا که رنگ پوست به طور کامل محو شود.
فتوتراپی
شواهد نشان می‌دهند که فتوتراپی به ویژه هنگامی که با سایر درمان‌ها ترکیب شود، تأثیر مثبتی بر درمان لک و پیس دارد. در هنگام فتوتراپی، پوست در معرض نور ماوراء بنفش (A UVA) یا ماوراء بنفش (B UVB) قرار می‌گیرد. ممکن است ابتدا دارویی به نام پسورالن تجویز شود که به حساس‌تر شدن پوست نسبت به نور کمک می‌کند. پسورالن را می‌توان از طریق دهان (به صورت خوراکی) نیز مصرف کرد.
به دلیل قرار گرفتن در معرض پرتوهای UVA، فتوتراپی ممکن است خطر ابتلا به «سرطان پوست» را افزایش دهد. خطر ابتلا به بیماری سرطان پوست با نور UVB کمتر است. متخصص پوست باید قبل از تصمیم به انجام فتوتراپی در مورد خطرات آن با بیمار صحبت کند.
پیوند پوست
پیوند پوستی یک عمل جراحی است که در آن پوست طبیعی و سالم از ناحیه‌ای برداشته شده و برای پوشاندن ناحیه آسیب دیده یا از بین رفته استفاده می‌شود. برای درمان پیسی، می‌توان از پیوند پوست برای پوشاندن یک لکه سفید استفاده کرد.
پیوندهای پوستی بسته به شرایط زیر قابل اجرا هستند:
در 12 ماه گذشته هیچ لکه سفید جدید ظاهر نشده باشد.
لکه‌های سفید در 12 ماه گذشته بدتر نشده باشند.
پیسی در اثر آسیب‌های پوستی مانند آفتاب سوختگی شدید ایجاد نشده باشد.
عمل جراحی شامل گرفتن نمونه‌ای از پوست، از بین بردن ملانوسیت‌ها از آن و پیوند نمونه به مناطق پیسی است. این نوع درمان‌ها وقت گیر هستند و خطر ایجاد جای زخم را داشته و برای کودکان مناسب نیستند.
پیشگیری از بیماری پیسی
از آنجایی که ممکن است دلایل مختلفی برای ویتیلیگو وجود داشته باشد، هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری از آن وجود ندارد. تنها می‌توانید خطر ابتلا به پیسی را با رعایت کردن موارد زیر کاهش دهید:
رعایت کردن شیوه‌های صحیح قرار گرفتن در معرض نور خورشید
استفاده از مرطوب کننده روزانه پوست
مدیریت هرگونه بیماری زمینه‌ای خود ایمنی
داشتن رژیم غذایی سالم
________________________________________________________
مقالات دیگر
