معرفی درس آناتومی

معرفی درس آناتومی
آناتومی یکی از دروس مهم در علوم پزشکی است که از دو بخش Ana به معنای apart و Tomyبه معنای cutting تشکیل می‌شود.
دانش آناتومی در طول دوره علوم پایه کسب میشود .آناتومی جغرافیای بدن انسان است از این جهت که در این درس شما ساختار کلی هر عضو و مجاورات عصبی و شریانی و.. را یاد می‌گیرید.

اهمیت درس آناتومی
یادگیری این درس به عملکرد بهتر شما در دوره های کار آموزی، کارورزی و حتی دستیاری (تخصص) کمک خواهد کرد. این درس تا ابد با شماست و تقریبا جزء جدایی ناپذیر در پزشکی و دندان پزشکی است!
این درس از دو جهت اهمیت بسیار زیادی برای شما دارد:
     از درس آناتومی تعداد قابل توجهی سوال در آزمون علوم پایه مطرح می شود.
     نکته مهم تر اینجاست که یادگیری مباحث آناتومی برای دوره بالین در پزشکی اهمیت بسیار زیادی دارد.

چه کسانی باید آناتومی بخوانند؟
درس آناتومی برای دانشجویان رشته‌های پزشکی، دندان پزشکی، پیراپزشکی و پرستاری، علوم ورزشی و رشته‌های مرتبط با بهداشت بسیار مهم است. این درس به آنها امکان می‌دهد تا بدن را به عنوان یک سیستم یکپارچه درک کنند و رابطه بین اجزا و سازمان بدن را درک کنند.
دقت داشته باشید که این درس برای دانشجویان پزشکی و رادیولوژی از حساسیت بیشتری نسبت به بقیه رشته ها برخوردار است.

نحوه تدریس درس آناتومی در دانشگاه
نحوه تدریس درس آناتومی در دانشگاه به طور کلی به دو بخش تئوری و عملی تقسیم می‌شود.
در بخش تئوری آموزش آناتومی، دانشجویان با مفاهیم و اصول آناتومی آشنا می‌شوند و در بخش عملی، آنها فرصت دارند تا اجزا و سازمان بدن را بر روی جسد و همچنین روی مولاژ بررسی کنند. همانطور که می‌دانید مولاژ به ماکت های اجزا بدن انسان می گویند که برای یادگیری بیشتر دانشجویان ساخته شده است.
لطفا کلاس های عملی را جدی بگیرید. بخصوص تشریح جسد. چون این روش بهترین روش یادگیری آناتومی می باشد و مطالب بطور کامل در ذهن شما تثبیت می شود.

روش های موجود در تدریس آناتومی
آموزش آناتومی به دو روش قابل انجام است:
1- روش موضعی یا ناحیه ای
بررسی آناتومی بصورت موضعی اینگونه است که روی یک ناحیه از بدن مانند قفسه سینه یا لگن متمرکز شوید و فقط اجزای آن ناحیه را بررسی کنید و سپس سراغ ناحیه بعدی بروید. منظور از بررسی، تشریح کامل تمامی اجزای موجود در آن ناحیه شامل استخوان، عضله، عروق و اعصاب است. در روش مطالعه ناحیه‌ای، بدن را در 3بخش اصلی سر وگردن، تنه (شامل شکم، لگن و توراکس) و اندام ها (فوقانی و تحتانی) بررسی می‌کنیم.
2- روش دستگاهی یا سیستمیک
در روش سیستمیک دستگاه های بدن (سیستم های عضلانی-اسکلتی، قلبی-عروقی، گوارشی، تنفسی، ادراری-تناسلی، غدد و سیستم عصبی) به تفکیک بررسی میشوند. برای مثال دستگاه عصبی را در سراسر بدن تشریح میکنند یا دستگاه تناسلی یا دستگاه قلب و عروق. پس در این روش تمام نواحی مرتبط با دستگاه مورد نظر، تشریح میشود.
این روش یک روش نوین تدریس درس آناتومی است که هم اکنون از آن در دانشگاه های کشور استفاده می شود. هرچند به این روش آموزش آناتومی هم نقدها و اشکالاتی وارد است. برای مثال تطبیق سخت دروس با تشریح جسد در روش دستگاهی یا تکرار بی مورد برخی مطالب تدریس شده در واحد‌های دیگر ولی به هر حال شیوه آموزش بهتری نسبت به روش اول است.

سر فصل واحد‌های آناتومی بر اساس آیین نامه وزارت بهداشت
بر اساس آیین نامه وزارت بهداشت واحد‌های آناتومی از سال ۹۶ به بعد طبق کوریکولوم زیر تدریس خواهد شد:

    مقدمات علوم تشریح : ۲.۵ واحد
    علوم تشریح دستگاه تنفس: ۰.۷ واحد
    علوم تشریح دستگاه گوارش: ۲ واحد
    علوم تشریح حواس ویژه: ۰.۹ واحد
    علوم تشریح اعصاب: ۱.۹ واحد
    علوم تشریح دستگاه ادراری تناسلی: ۱.۱ واحد
    علوم تشریح دستگاه قلب و عروق: ۱.۵ واحد
    علوم تشریح غدد درون ریز: ۰.۴ واحد
    علوم تشریح اسکلتی عضلانی: ۲.۴ واحد
    علوم تشریح سر و گردن: ۱.۷ واحد

این سر فصل ها مختص دانشجویان پزشکی می باشد.
البته دانشجو‌های دندانپزشکی مجموعا ۶ واحد آناتومی عمومی خواهند داشت (۳ واحد تئوری و ۳ واحد نظری). عمده آن شامل مباحث نورو آناتومی و سر و گردن هست. البته مختصری از اندام‌های فوقانی و تحتانی و تنه و لگن (بیشتر به صورت عملی) نیز به آنها آموزش داده می‌شود. و علاوه بر این ۴ واحد آناتومی تخصصی دندان ( ۳ واحد تئوری و ۱ واحد عملی) در کویکولوم آموزش دندان‌پزشکی قرار دارد.
پیش نیاز تمام این درس‌ها پاس کردن مقدمات علوم تشریح است که در همه دانشگاه ها در ترم اول ارائه میشود. دانشجو نهایتا باید در دو حیطه شناختی و مهارتی مواردی را فرا بگیرد تا آن درس را پاس کند.

منابع و اطلس های آناتومی (برای مشاهده کتابهای آناتومی کلیک کنید)
کتاب های زیادی برای مطالعه درس آناتومی تالیف شده. اما مهمترین کتاب های که در بازار موجود هستند و در دانشگاه به عنوان مرجع مورد استفاده قرار می گیرند دو کتاب معروف آناتومی اسنل و گری هست.
وزارت بهداشت برای علوم پایه رفرنس اصلی خودش را آناتومی اسنل معرفی کرده (که ترجمه آن در ۳جلد، با مباحث سر وگردن، تنه و اندام گرد‌آوری شده‌ است)اما هم گری و هم اسنل هر دو برای مطالعه آناتومی مناسب هستند.

تفاوت آناتومی اسنل و آناتومی گری
این دو کتاب در کلیت موضوع، یعنی مفاهیم کلی آناتومی با هم تفاوت چندانی ندارند. اما اگر بخواهیم در جزئیات آنها را بررسی کنیم این تفاوت ها را مشاهده می کنیم:

    آناتومی اسنل نسبت به گری از نکات بالینی بیشتری استفاده کرده است، بنابراین مطالب بالینی این کتاب در آینده میتواند به دردتان بخورد.
    آناتومی گری دارای تصاویر بسیار واضح و زیبایی نسبت به اسنل است و درک مفاهیم با استفاده از این تصاویر خیلی راحت تر به نظر می رسد.
    کتاب اسنل از متن نسبتا روان ترس نسبت به گری برخوردار است.

امتحان آناتومی در دانشگاه
نحوه امتحان گرفتن از درس آناتومی کاملا به استاد بستگی دارد. اما در کل این امتحان شامل دو بخش تئوری و عملی است.
بخش تئوری:
در قسمت تئوری اکثر اساتید امتحانات رو بصورت تستی طرح می کنند. البته برخی از اساتید هم بصورت تستی تشریحی سوال میدهند.
بخش عملی:
در این قسمت معمولا امتحان را بصورت ایستگاهی از دانشجویان می‌گیرند. یه این معنی که مولاژها یا همان ماکت های مختلف اجزای بدن را در ایستگاه های مختلف قرار می دهند تا دانشجویان با توجه به وقت تعیین شده نام قسمتی از مولاژ که روی آن علامتگذاری شده را یادداشت کنند. البته در روش دیگه بصورت شفاهی این کار انجام میشود.

روشهای مطالعه درس آناتومی
مهمترین نکته در مطالعه درس آناتومی این است که حتما در کنار جزوه یا کتاب یک اطلس کنار خود داشته باشید تا تصاویر مربوط به مطالب را خیلی واضح از روی اطلس مشاهده کنید. بهترین اطلس های موجود در بازار اطلس نتر و اطلس زوبوتا هستند که آنها را میتوانید از سایت پزشکی بوک تهیه کنید.
نکته دیگر این که یکی از بهترین روش های کمک کننده در یادگیری درس آناتومی استفاده از فیلم های آموزشی است. البته نه هر فیلم آموزشی بلکه فیلم هایی که مطالب را بطور کامل از روی شکل و با جزئیات توضیح بدهند. فیلم های اسموزیس یکی از منابع آموزشی است که این کار را به خوبی انجام داده است.
از دیگر روش های کمک کننده در یادگیری درس آناتومی نقاشی و رسم شکل است. شما می‌توانید با کشیدن شکل شماتیک اجزای مختلف بدن حین مطالعه، به خوبی مطالب را درک کنید. یکی از کتاب هایی که شکل های شماتیک را به خوبی کشیده اطلس چوراسیا است که در سایت پزشکی بوک می توانید آن را خریداری کنید.

اهمیت آناتومی در آزمون علوم پایه
همانطور که در مقاله همه چیز درباره آزمون علوم پایه پزشکی گفتیم در آزمون علوم پایه از مباحث علوم تشریح شامل دروس آناتومی، بافت شناسی و جنین شناسی تعداد ۵۴ سوال طرح می شود که بخش عمده این سوالات از درس آناتومی است. بنابراین نباید خواندن این درس را دست کم گرفت. همچنین این درس می تواند به دانشجویانی که قصد استریت شدن در آزمون علوم پایه را دارند کمک کند و آنها را در این مسیر جلو بیندازد.

____________________________________________________________

مقالات دیگر