سرطان پروستات چیست؟

سرطان پروستات چیست؟
پروستات نام یک غده کوچک و گردو مانند در اندام تناسلی مردان است که وظیفه آن تولید منی، تغذیه و محافظت از اسپرم‌ها است. سرطان پروستات به انگلیسی prostate cancer نامیده می‌شود. سرطان غده پروستات به‌مانند سایر سرطان‌ها، حاصل تکثیر و تولیدمثل بی‌رویه و توده‌ای سلول‌های پروستات است. در علم پزشکی، دکتر پروستات به حالت رشد و تکثیر بیش‌ازاندازه و خارج از کنترل سلول‌ها، سرطان می‌گوید. سلول‌های سرطانی هر بافت و اندام شبیه به سلول‌های همان بافت بوده اما ساختار و عملکردشان با سلول‌های سالم متفاوت است.
ادرار در مسیر خروج خود از کلیه به سمت مثانه و خارج از بدن، از مجرایی در قسمت مرکزی پروستات عبور کرده و دفع می‌شود. به‌همین دلیل افرادی که سرطان غده پروستات دارند در دفع ادرار با مشکلات عدیده‌ای روبرو می‌شوند.
سرطان پروستات دومین سرطان شایع در مردان پس از سرطان ریه است و در مراحل اولیه خود هیچ علائمی ندارد؛ اما اگر بیماری پیشرفت کند ممکن است آسیب جدی به غده پروستات و آلت تناسلی وارد کرده و حتی به دیگر نقاط بدن نیز سرایت کند. غده پروستات با افزایش سن بزرگ‌تر می‌شود به همین دلیل در مردان بالای ۵۰ سال احتمال ابتلا بسیار بیشتر می‌شود. سرطان پروستات در جوانان بسیار نادر است.

انواع سرطان پروستات
انواع سرطان پروستات بر اساس این‌که سرطان از کدام نوع از سلول‌های موضع درگیری آغاز شده است، عبارت‌اند از:
    آدنوکارسینومای سلول‌های ترشح‌کننده حفره‌ای (acinar): آدنوکارسینوما به سرطان‌هایی گفته می‌شود که در سلول‌های مترشحه در غده پروستات وجود دارد که شایع‌ترین نوع سرطان پروستات است.
   آدنوکارسینومای سلول‌های ترشح‌کننده مجراوی (ductal) : این نوع آدنوکارسینوما در سلول‌هایی که در مجرای غده پروستات قرارگرفته‌اند، به وجود می‌آید. در ضمن تمایل به رشد و گسترش سریع‌تری نسبت به آدنوکارسینومای حفره‌ای دارد.
انواع سرطان پروستات بر اساس شدت سرطان عبارتند از:
سرطان پروستات بدخیم: زمانی تومور و یا سرطان پروستات بدخیم است که توانایی مهاجرت کردن و متاستاز دادن به باقی بخش‌های بدن را داشته‌باشد و اعضای دیگر را نیز درگیر کند. سرطان پروستات نسبت به باقی سرطان‌های بدخیم، دیرتر به باقی بخش‌های بدن متاستاز می‌دهد.
سرطان پروستات خوش خیم : تومور خوش خیم پروستات یا سرطان خوش خیم پروستات، سرطانی است که رشد می‌کند و بزرگ می‌شود اما به بخش‌های دیگر بدن متاستاز نمی‌دهد و ایجاد سرطان در قسمت‌های درگیر نمی‌کند.

علائم و نشانه های سرطان پروستات
شما با آگاهی از علائم و نشانه های سرطان پروستات می توانید از مبتلا شدن به این سرطان جلوگیری کنید. سرطان پروستات ممکن است در مراحل اولیه هیچ علامت یا علائمی نداشته باشد، یکی از دلایل این امر نحوه رشد سرطان است. شما معمولا فقط در صورت رشد سرطان در نزدیکی مجرای ادرار و فشار آوردن به مجاری و تغییر در شیوه ادرار، متوجه وجود سرطان می شوید. سرطان پروستات معمولا در قسمت بیرونی پروستات رخ می دهد و باعث ایجاد علائم هایی می گردد. نشانه های سرطان پروستات شامل موارد زیر می باشند:
    درد، سوزش یا جریان ضعیف ادرار
    احساس پر بودن مثانه بعد از خالی کردن ادرار
    نیاز به ادرار کردن بیشتر از حد معمول، بخصوص در شب
    نیاز ناگهانی به ادرار کردن و غیر قابل کنترل بودن آن
    ناراحتی در ناحیه لگن، باسن و قسمت تحتانی کمر
    اختلال در نعوظ
    انزال دردناک
    خون در مایع منی
    از دست دادن اشتها
    کاهش وزن
    درد استخوان

عوامل خطر سرطان پروستات
عواملی که خطر ایجاد سرطان پروستات را افزایش می‌دهند:
    سن: با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان افزایش می‌یابد. با افزایش سن بیش از ۵۰ احتمال سرطان پروستات به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.
    نژاد: دیده‌شده‌است که به دلایل نامشخص احتمال ابتلا به این بیماری در مردان سیاه‌پوست بیش از سایر مردان است. بنابراین نژاد از دلایل ابتلا به سرطان پروستات است.
    سابقه خانوادگی: اگر در خانواده مردی مبتلا به سرطان پروستات شود، خطر ابتلا در سایر مردان خانواده افزایش می‌یابد. همچنین سابقه خانوادگی وجود ژن‌هایی که احتمال سرطان سینه را افزایش می‌دهند (BRCA۱ یا BRCA۲) یا سابقه خانوادگی نزدیک سرطان سینه‌، احتمال ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد.
    رژیم غذایی: با وجودی‌که علت این ارتباط نامشخص است دیده شده‌است که سرطان در کشورهایی که مصرف گوشت و لبنیات پرچرب بالاست بیشتر دیده می‌شود. همچنین رژیم غذایی که میوه و سبزیجات کمی داشته باشد خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
    چاقی: مردان چاقی که سرطان پروستات در آن‌ها تشخیص داده می‌شود با احتمال بیشتری دچار انواع پیشرفته هستند که به درمان به سختی پاسخ می‌دهند.
    سیگار کشیدن: مطالعات نشان می دهد که احتمال ابتلا به سرطان پروستات افراد سیگاری دو برابر افراد عادی است. استعمال دخانیات همچنین با خطر بیشتری از مرگ در اثر سرطان پروستات مرتبط است. با این حال، ترک سیگار خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می دهد.
    منطقه جهانی: تعداد مرگ و میر سرطان پروستات در سراسر جهان متفاوت است. وراثت، رژیم های غذایی ضعیف، عدم ورزش کردن و .... بر روی این بیماری تاثیر بسزایی دارد.
    برخی عوامل از جمله التهاب پروستات، بیماری‌های منتقله از راه جنسی، وازکتومی و مواجهه با برخی مواد شیمیایی، نیز به عنوان عوامل خطر ابتلا به سرطان مطرح هستند اما هنوز تاثیر آن‌ها به طور دقیق مشخص نشده‌است.

مراحل سرطان غده پروستات
متأسفانه سرطان غده پروستات کشنده است و احتمال مرگ در سرطان پروستات کاملاً وجود دارد. سرطان پروستات در مردان به‌طور کلی در ۴ گرید، به مراحل زیر تقسیم می‌شود:
گرید یک سرطان پروستات
در گرید یک بیماری محدود به بافت خود غده پروستات است و در معاینه مقعدی و عکس‌برداری، هیچ تومور و علائمی تشخیص داده نمی‌شود.
گرید دو سرطان پروستات
این گرید خود به ۳ زیرگرید به ترتیب زیر دسته‌بندی می‌شود
    گرید ۲A: بیماری در حال پیشرفت است و نیمی از لوب پروستات را درگیر کرده است
    گرید ۲B: بیماری در حال پیشرفت است و هردو لوب غده پروستات را درگیر کرده است
    گرید ۲C: غده پروستات کاملاً درگیر شده و رشد توده‌ای سلول‌ها افزایش یافته است
گرید سه سرطان پروستات
گرید ۳ نیز به ۳ زیرگرید تقسیم می‌شود:
    گرید ۳A: بیماری همچنان در حال پیشرفت اما محدود به بافت پروستات است
    گرید ۳B: بیماری به خارج از غده پروستات سرایت کرده اما هنوز به بافت‌های مجاور نرسیده است
    گرید ۳C: توده‌ سرطانی به بافت‌های اطراف و لوله‌های منی سرایت کرده است
سرطان غده پروستات گرید چهار، سرطان پروستات پیشرفته
گرید چهار شامل ۲ زیرگرید است:
    گرید ۴A: سرطان به کاملاً غدد لنفاوی و بافت‌های مجاور سرایت کرده است
    گرید ۴B: در این مرحله سرطان کاملاً پیشرفت کرده و به غدد لنفاوی و استخوان‌های مجاور رسیده است
تشخیص گرید بیماری در درمان سرطان غده پروستات بسیار مهم خواهد بود.

روش های تشخیص سرطان پروستات
همان طور که می دانید تشخیص زود هنگام تمامی سرطان ها کمک بسیاری به روند درمانی شما می کند، سرطان پروستات هم از این قاعده مستثنی نیست. اغلب، تشخیص سرطان پروستات برای اولین بار در نتیجه غربالگری با آزمایش خون آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) یا آزمایش دیجیتال رکتال (DRE) رخ می دهد. باید باز به این نکته اشاره کنیم که سرطان های زودرس پروستات معمولا علائمی ایجاد نمی کنند، اما سرطان های پیشرفته تر گاهی اوقات به دلیل علائمی که ایجاد می کنند، اولین بار می توان آن ها را مشاهده کرد.
آزمایش دیجیتال رکتال (ِDRE): در طول این آزمایش پزشک شما با دستکشی که به روغن آغشته است با یک انگشت از طریق معقد به داخل روده شما وارد می کند. چون پروستات در مجاورت روده قرار دارد آن را مورد بررسی قرار می دهد. اگر پزشک متوجه ناهنجاری هایی در بافت، شکل یا اندازه غده شود شما را برای انجام آزمایشات بیشتر راهنمایی می کند.
تست آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA): یک نمونه خون از رگ بازوی شما گرفته می شود. ماده ای که به طور طبیعی توسط غده پروستات شما تولید می شود را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. طبیعی است که مقدار کمی PSA در خون شما باشد اما اگر بالاتر از حد طبیعی باشد، ممکن است نشان دهنده عفونت پروستات، التهاب و بزرگ شدن یا سرطان باشد. میزان PSA در افراد سالم زیر 4 نانو گرم در هر میلی لیتر خون وجود دارد. با این حال، سطح زیر 4 نانو گرم تضمینی برای ابتلا به سرطان نیست. مردان با سطح PSA بین 4 تا 10 که  اغلب محدوده مرزی نامیده می شود، حدود 1 در 4 احتمال ابتلا به کانسر پروستات را دارند. اگر PSA بیش از 10 باشد، احتمالا ابتلا به سرطان پروستات بیش از 50 درصد می باشد.
اگر آزمایش DRE یا PSA ناهنجاری را تشخیص دهد پزشک ممکن است آزمایشات دیگری را برای تعیین اینکه مبتلا به سرطان پروستات هستید، توصیه کند.
سونوگرافی: پزشک با سونوگرافی بررسی و معاینه بیشتری روی غده پروستات شما انجام می دهد. یک کاوشگر کوچک (پروب) در اندازه و شکل یک سیگار در روده (از طریق معقد) وارد می شود. این کاوشگر از امواج صوتی استفاده می کند تا تصویری از غده پروستات شما بگیرد. این آزمایش کمتر از 10 دقیقه انجام می گیرد و در مطب یا کلینیک به صورت سرپایی انجام می شود.
نمونه گیری از بافت پروستات: در این روش از بافت پروستات نمونه گیری می کنند که به این روش بیوپسی پروستات نیز می گویند.  در این روش ابتدا با آمپول بی حس کننده اطراف پروستات را کاملا بی حس می کنند، سپس با استفاده از سوزن مخصوص نمونه برداری تعداد 12-15 قطعه از قسمت های پروستات را بر می دارند. نمونه های گرفته را در ظرف مخصوص می ریزند و برای تشخیص نهایی به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می شود.
MRI: برای تصویر برداری از پروستات، بیمار روی میز MRI قرار می گیرد. یکسری تصاویر از پروستات و طرف دیگر آن گرفته می شود. ام آر آی حدود 45 تا 60 دقیقه طول می کشد. متعاقبا رادیولوژیست تصاویر را تجزیه و تحلیل کرده و یک تصویر سه بعدی از پروستات ایجاد می کند و این روش نواحی غیر طبیعی یا ضایعات مشکوک را نشان می دهد.
تست PCA3: ژنی است که در تمام سلول های غده پروستات وجود دارد. این سلول ها مقادیر کمی از پروتئین های خاص را می سازند و در ادرار نیز وجود دارند. یکی از آزمایش ها برای بدست آوردن نتایج دقیق تر هنگام غربالگری سرطان پروستات تست PCA3 می باشد. سلول های پروستات سرطانی می توانند 60 تا 100 برابر بیشتر از حد معمول پروتئین ایجاد کنند که پروتئین های اضافی وارد ادرار می شوند. اگر آزمایشات این پروتئین را در ادرار تشخیص دهند، می تواند نشان دهنده سرطان پروستات باشد. مطالعات نشان می دهد که این پروتئین ها در 95 درصد نمونه های کانسر پروستات وجود داشته است و به عبارت دیگر فردی که مبتلا به سرطان نیست، بعید است مقدار قابل توجهی از این پروتئین را داشته باشد.

روش های درمان سرطان پروستات
درمان سرطان پروستات با جراحی برداشت پروستات
جراحی برداشت پروستات شامل خارج کردن غده پروستات، برخی بافت‌های اطراف آن و تعدادی از گره‌های لنفاوی از بدن است.
درمان سرطان پروستات با پرتو درمانی
پرتو درمانی به کمک پرتوهایی پرانرژی و پرقدرت به دو روش قابل انجام است. پرتوهایی که از خارج از بدن تابیده می‌شوند (جریان پرتویی خارجی) و پرتوهایی که در درون بدن قرار داده می‌شوند (براکی تراپی). این روش عوارضی مانند مدفوع سست و آبکی، درد در هنگام دفع مدفوع و ادرار و تکرر ادرار دارد.
درمان سرطان پروستات با هورمون درمانی
سلول‌های سالم و سرطانی پروستات برای رشد و ادامه حیات خود به تستوسترون وابسته هستند. در روش هورمون درمانی، تولید و ترشح هورمون تستوسترون در بدن مسدود می‌شود. در این راه از داروهایی نظیر آگونیست‌ها شامل لوپرولید (لوپرون، الیگارد)، گوزرلین (زولادکس)، تریپتورلین (ترلسار)، کتوکونازول، آبیراترون (زایتیگا) و هیسترلین (وانتاس) برای عدم رسیدن پیام تولید تستوسترون از مغز به بیضه‌ها استفاده می‌شود. همچنین داروهایی تحت عنوان آندروژن‌ها نیز وجود دارند که مانع از رسیدن تستوسترون تولیدشده به سلول‌های سرطانی می‌شود. داروهایی نظیر بیکالوتامید (کاسودکس)، نیلوتامید (نیلاندرون) و فلوتامید.
انجماد بافت پروستات برای درمان سرطان پروستات
در این روش ابتدا علائم سرطان غده پروستات در سونوگرافی مشخص‌شده و سپس با استفاده از نیدل‌های کوچکی که به درون غده پروستات هدایت می‌شوند، گازی بسیار سرد در پروستات و بافت‌های اطراف رها شده و بافت منجمد می‌شود. سپس بلافاصله یک گاز بسیار گرم در بافت‌ها رهاشده و بافت‌ها را ذوب می‌کند. تکرار چندباره این کار منجر به نابودشدن بافت سرطانی می‌شود، هرچند در این روش تعدادی از سلول‌های سالم نیز آسیب خواهند دید که اجتناب‌ناپذیر است. این روش که به کرایوسرجری نیز شهرت دارد، بیشتر برای مردانی استفاده می‌شود که پرتودرمانی کمکی به آن‌ها نکرده است.
درمان سرطان پروستات با شیمی‌درمانی
استفاده از داروهای شیمی‌درمانی نیز یک روش برای مهار و از بین بردن سرطان غده پروستات است. این داروها از طریق تزریق به رگ و در قالب خوراکی وجود داشته و در مواردی مورد استفاده است که سرطان غده پروستات از غده پروستات خارج‌شده و به نقاط دور از مثانه مانند کبد منتشر شود.

پیشگیری از سرطان پروستات
رژیم غذایی حاوی مواد زیر در پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات مؤثر است:
    افزودن فلفل و گوجه فرنگی به رژیم غذایی
    سبزیجات خانواده کلم مانند بروکلی، کلم بروکسل و کلم پیچ
    ماهی
    سویا
    روغن‌های حاوی اسیدهای چرب امگا۳ مانند روغن زیتون
    ورزش کردن (طبق تحقیقات صورت گرفته در سال ۲۰۰۶، ورزش کردن روزانه به مدت ۳۰ دقیقه خطر ابتلا به سرطان غده پروستات و همچنین خطر مرگ در اثر سرطان غده پروستات را کاهش می‌دهد)
در نقطه مقابل، مصرف مواد غذایی زیر احتمال ابتلا را افزایش می‌دهند:
    شیر و محصولات لبنی
    چربی‌های اشباع محصولات حیوانی
    گوشت قرمز
    گوشت کبابی

طول عمر بیماران سرطان پروستات
احتمال مرگ در سرطان پروستات نسبت به بیشتر سرطان‌ها کم‌تر است. تقریبا تمام افرادی که در مراحل یک تا سه تشخیص داده می‌شوند ۵ سال یا بیشتر زنده می‌مانند و با درمان‌های موجود حتی آینده بهتری برای مبتلایان متصور هستیم. در مورد مرحله ۴ سرطان ۳۱٪ از افراد ۵ سال زنده می‌مانند و این تعداد ممکن است با پیشرفت روش‌های درمانی افزایش یابد. در نظر داشته باشید که سرطان پروستات معمولا علامت خاصی ندارد اما اگر علامتی داشته باشد اغلب به‌شکل مشکلاتی در تخلیه ادرار تظاهر می‌کند. این بیماری در مردان زیر ۴۰ سال نادر است و با شیوع بیشتری در مردان بالای ۶۵ سال دیده می‌شود.
سرطان پروستاتی که در مراحل اولیه، هنگامی‌که هنوز محدود به غده پروستات است، تشخیص داده‌شود، شانس بیشتری برای درمان موفق دارد.
برای تشخیص و درمان سرطان پروستات و جلوگیری از ابتلا به آن و حفظ سلامت پروستات بهتر است تحت نظر متخصص اورولوژی باشید.

________________________________________________________

مقالات دیگر