سرطان خون یا لوسمی چیست؟

سرطان خون یا لوسمی چیست؟
سرطان خون یا لوسمی، سرطان بافت های خون ساز بدن از جمله مغز استخوان و سیستم لنفاوی است. انواع بسیاری از سرطان خون وجود دارد. همچنین، سرطان خون در کودکان نیز شایع می باشد. سرطان خون معمولاً گلبول های سفید خون را درگیر می کند. گلبول های سفید خون شما مبارزان قدرتمند عفونت هستند که به طور طبیعی در بدن رشد می کنند و تقسیم می شوند، زیرا بدن شما به آنها احتیاج دارد. اما در افراد مبتلا به سرطان خون، مغز استخوان، گلبول های سفید خون غیرطبیعی تولید می کند که عملکرد صحیحی ندارند.
سرطان خون، لوکمی یا لوسمی، سرطان مربوط به سلول‌های خونی و مغز استخوان و یکی از انواع بیماری های خونی است. به‌عبارت ساده‌‌تر، سرطان به عنوان رشد کنترل‌‌نشده سلول‌‌های غیرعادی تعریف می‌‌شود. سرطان می‌‌تواند در هر جایی در بدن رشد کند. در سرطان خون، این تکثیر سریع و خارج از کنترل سلول‌‌های غیرعادی، در مغز استخوان اتفاق می‌‌افتد. سپس این سلول‌های غیر عادی وارد جریان خون می‌‌شوند. برخلاف دیگر سرطان‌‌ها، این سرطان به طور کلی به شکل یک تومور نیست و به این خاطر در تصویربرداری‌ها دیده‌ نمی‌شود.
لوسمی در واقع مجموعه‌ای از چند سرطان است. در تمامی این انواع سرطان، گلبول‌های سفید خون یا WBCها درگیر می‌شوند. WBC بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن هستند. آن‌ها بدن را از هجوم باکتری‌، ویروس‌، قارچ‌ و همچنین از سلول‌های غیرعادی و دیگر عوامل خارجی محافظت می‌‌کنند.
در سرطان خون، WBCها عملکردی مثل WBCهای عادی ندارند. این گلبول‌های سفید همچنین می‌‌توانند خیلی سریع تقسیم شوند و در نهایت عملکرد سلول‌های طبیعی را مختل کنند. انواع مختلفی از لوسمی وجود دارد. برخی در کودکان و بعضی از آنها در بزرگسالان شایع‌تر هستند.
درمان این بیماری، به نوع سرطان و عوامل دیگر بستگی دارد. تشخیص و درمان سرطان خون، توسط متخصص خون و سرطان‌شناسی انجام‌می‌شود. در صورتیکه درد یا ناراحتی احساس کردید، توصیه می‌کنیم در سریع‌ترین زمان از مشاوره تلفنی دکتر خون استفاده کنید. امکان مشاوره متنی آنلاین نیز در سایت دکترتو برای شما فراهم شده است.
بیماری لوسمی یا لوکمی نام دیگر یا به عبارتی نام علمی سرطان خون است که به‌اشتباه برخی افراد فکر می‌کنند که لوسمی و یا لوکمی یک بیماری دیگری غیر از سرطان خون است.

علت سرطان خون چیست؟
پیدا کردن یک علت خاص برای بروز سرطان امکان پذیر نیست، زیرا مجموعه‌ای از عوامل در کنار هم باعث عملکرد غیر طبیعی در بدن و ایجاد سرطان خون می‌شود. با این‌حال علت‌های اصلی بروز سرطان و عواملی که باعث تشدید آن می‌شود، شامل موارد زیر است:
    سیستم ایمنی ضعیف بدن
    ژنتیک
    آلودگی هوا
    عفونت‌های خاص
همچنین بهتر است بدانید مطابق نظر پزشکان استرس و سرطان خون به هم ارتباط دارند. زیرا استرس در طولانی مدت، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند و موجب ایجاد بیماری می‌شود. حتی برخی از عادت‌های تغذیه‌ای و سیگار و مشروب هم تا حد زیادی موجب ابتلا به سرطان می‌شوند.

انواع سرطان خون
به طور کلی می‌توان گفت سرطان خون براساس ویژگی هایی که دارند به دسته بندی‌های مختلف تقسیم می شوند. مثل: برخی از موارد شروع سرطان خون به شکل ناگهانی است و روند به سرعت پیش می‌رود. به این نوع از سرطان، بیماری لوسمی حاد و شدید گفته می شود. در این موارد سلول های سرطان سرعت تکثیر و رشد بالایی دارند. در نتیجه شاهد هستیم که علائم آن نیز به سرعت نمایان خواهد شد.
اما در پاره‌ای از موارد نیز بیماری لوسمی با شروعی تدریجی و روندی آغاز می‌شود. در نتیجه علائم در طول مدت زمان طولانی در بیمار احساس می‌شود.
لوسمی میلوئیدی حاد
 این بیماری در افراد کودک و بزرگسال بیشتر دیده می شود. متاسفانه باید گفت که این نوع سرطان خون به عنوان شایع‌ترین نوع سرطان شناخته می شود.
لوسمی لنفوسیتی حاد
 این سرطان اما بر خلاف مورد قبلی در اغلب موارد در کودکان گزارش می‌شود.
لوسمی میلوئیدی مزمن
این نوع سرطان در اغلب بزرگسالان دیده می‌شود و جامعه مبتلایان کمی از آن را کودکان تشکیل می‌دهند.
لوسمی لنفوسیتی مزمن
 این بیماری در بیمارانی دیده شده است که در سنین بالاتر از 55 سال قرار دارند. بنابراین مشاهده می شود که بسیار نادر اتفاق می‌افتد که کودکان به آن بیماری دچار شوند.

علائم سرطان خون چیست؟ (علایم اولیه سرطان خون)
علائم یا نشانه‌ های سرطان خون بسته به نوع سرطان و حاد یا مزمن بودن آن متفاوت است. اما اولین علائم سرطان خون همیشه باید مورد توجه قرار بگیرند. علائم اولیه سرطان خون عبارت‌اند از:
    لوسمی حاد ممکن است باعث بروز علائم و نشانه‌‌هایی شبیه به آنفولانزا شود. این علائم به صورت ناگهانی ظاهر می‌شوند و ممکن است چند روز تا چند هفته ادامه داشته‌باشند.
    لوسمی مزمن اغلب تنها چند نشانه دارد. حتی ممکن است فرد هیچ نشانه و علائمی را تجربه نکند. علایم و نشانه‌ها معمولا به‌تدریج رشد می‌‌کنند. افرادی که مبتلا به نوع مزمن این سرطان هستند، اغلب شکایت دارند که احساس خوبی ندارند. گاهی لوسمی مزمن بدون انجام آزمایش‌های تشخیصی و طی یک آزمایش خون معمولی مشخص می‌شود.
شایع ترین علائم سرطان خون
علایم شایع سرطان خون شامل موارد زیر هستند:
    تب یا لرز
    خستگی مداوم و ضعف
    عفونت‌های مکرر یا شدید
    کاهش وزن بدون دلیل
    غدد لنفاوی، کبد یا طحال بزرگ
    خونریزی و یا کبودی آسان
    خون دماغ مداوم
    نقطه‌های قرمز کوچک در پوست شما
    عرق ریختن بیش‌از‌حد، به خصوص در شب
    خستگی یا درد استخوان
    سختی در تنفس
    درد استخوان یا مفاصل
    از‌دست‌دادن اشتها.
علائم خاموش سرطان خون
بدن ما راه‌های مخصوصی برای حرف‌زدن با ما دارد. وقتی بدن با چیزی در مبارزه است، به روش‌های مختلفی سعی می‌کند ما را از آن مطلع کند. پس بسیار مهم است که از کنار اتفاقات غیر‌معمولی که در بدنمان می‌افتد، ساده نگذریم. علایم سرطان خون در بدن بروز می‌کنند و باید آنها را ببینیم. این سرطان هم مثل هر بیماری دیگری علائم خاموشی دارد که نباید آنها را نادیده بگیریم:
    خستگی و احساس ضعف
    سختی در نفس کشیدن
    کبودشدگی‌های بدون دلیل
    خونریزی بدون دلیل
    احساس پری یا نفخ
    درد یا ناراحتی در قسمت فوقانی شکم
    نقاط قرمز کوچک زیر پوست
    تب و لرز
    سردرد و عرق شبانه

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان خون هستند؟
جنسیت: مردان بیش از زنان به سرطان خون مبتلا می شوند.
سن: خطر سرطان خون با افزایش سن افزایش می یابد. ميانگین سن بيمار مبتلا به لوسمي ميلوئيد حاد (AML)، لوسمي لنفوسيتي مزمن (CLL) يا لوسمي ميلوئيدی مزمن (CML)، سن 65 سال و بالاتر است. با این حال، بیشتر موارد لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)  در افراد زیر 20 سال رخ می دهد. میانگین سن یک بیمار ALL در هنگام تشخیص، 15 سال است.
اختلالات خونی: برخی از اختلالات خونی، از جمله اختلالات مزمن میلوپرولیفراتیو مانند پلی سیتمی ورا، میلوفیبروز ایدیوپاتیک و ترومبوسیتوپنی ضروری، احتمال ابتلا به AML را افزایش می دهد.
سابقه خانوادگی: بیشتر لوسمی ها هیچ پیوند خانوادگی ندارند. با این حال، اگر شما از بستگان درجه یک بیمار مبتلا به CLL هستید یا اگر دوقلوی یکسانی دارید که مبتلا به AML یا ALL هستند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری باشید.
سندرم های مادرزادی: به نظر می رسد برخی سندرم های مادرزادی شامل سندرم داون، کم خونی فانکونی، سندرم بلوم، آتاکسی-تلانژکتازی و سندرم بلکفان دیاموند خطر بروز AML را افزایش می دهند.
سیگار کشیدن: اگرچه ممکن است سیگار کشیدن دلیل اصلی سرطان خون نباشد، اما کشیدن سیگار خطر ابتلا به AML را افزایش می دهد.
تابش: قرار گرفتن در معرض تابش پر انرژی (به عنوان مثال ، انفجار بمب اتمی) و قرار گرفتن در معرض تابش کم انرژی از میدان های الکترومغناطیسی (به عنوان مثال ، خطوط برق)
مواد شیمیایی: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض برخی از آفت کش ها یا مواد شیمیایی صنعتی مانند بنزن به عنوان یک خطر برای سرطان خون در نظر گرفته می شود.
میدان های الکترومغناطیسی: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض موقعیت هایی مانند زندگی در نزدیکی خطوط برق، ممکن است خطر ابتلا به ALL را در فرد افزایش دهد.
درمان های قبلی سرطان: انواع خاصی از شیمی درمانی و پرتودرمانی برای سایر سرطان ها از عوامل خطر لوسمی محسوب می شوند.

شیوه تشخیص سرطان خون چگونه است؟
برای تشخیص دقیق سرطان خون لازم است پزشک با بررسی موارد زیر از بیمار شرح حال می‌گیرد.
    سابقه‌ی ابتلای خانوادگی به سرطان خون
    علائم حیاتی بیمار نظیر تب، تنگی نفس
    بررسی پوست از لحاظ رنگ پریدگی یا کبودی
    بررسی غدد لنفاوی کشاله ران، زیر بغل و ران
    بررسی وضعیت دهان و دندان
    بررسی وضعیت شکم برای بزرگ شدن اعضای بدن
همچنین لازم است در مورد سابقه‌ی مواجهه با بنزن یا نور شدید خورشید، سابقه‌ی شیمی درمانی یا پرتودرمانی یا ابتلا به عفونت‌های ویروسی از بیمار سوال شود. اما در نهایت پاسخ این موارد و معاینه‌ی فیزیکی کافی نیست و لازم است برای تشخیص دقیق آزمایش سرطان خون درخواست شود.
دکتر خون می‌تواند با بررسی میزان سلول‌های خونی، لنفوسیت‌ها، گلبول‌های قرمز و پلاکت به تشخیص انواع سرطان خون کمک کند.
تست‌های تشخیصی زیادی وجود دارد که به تشخیص سرطان خون کمک می‌کند.
روند انجام تست‌ها از آزمایش CBC یا همان تستی که به نام آزمایش خون می‌شناسیم شروع می‌شود. در این آزمایش تعداد، وضعیت، شکل و موارد دیگر سلول‌های خونی بررسی می‌شود. پزشک ممکن است از تست‌های تشخیصی شیمی و تفسیر آزمایش خون هم برای بررسی بیشتر در این مرحله استفاده‌کند.

درمان سرطان خون چیست؟ (ایا سرطان خون درمان دارد؟)
درمان سرطان خون به عوامل بسیاری بستگی دارد. آنکولوژیست شما گزینه‌‌های درمان شما را براساس سن و سلامت کلی، نوع و اینکه سرطان به کدام بخش‌‌های دیگر بدن شما، از جمله سیستم عصبی مرکزی، حمله کرده‌است، تعیین می‌‌کند.
به‌طورکلی درمان انواع سرطان از جمله سرطان خون، دشوار است؛ اما ناممکن نیست. یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان سرطان خون، علاوه بر غربالگری سرطان، شیمی‌درمانی است. امروزه با پیشرفت علم پزشکی روش‌های دیگری از جمله شیمی‌درمانی با دوز بالا همراه با پیوند سلول‌های بنیادی با مغز استخوان نیز استفاده می‌شود.
همچنین در درمان سرطان خون حاد از چندین مرحله درمانی متوالی شامل درمان القائی به‌منظور ازبین‌بردن هرچه بیشتر گلبول‌های سفید غیرطبیعی، درمان تلفیقی به‌منظور جلوگیری از عود بیماری پس از بهبودی و همچنین مرحله درمان نگهدارنده به‌منظور ازبین‌بردن سلول‌های سرطانی باقیمانده در بلندمدت استفاده می‌شود.
از دیگر روش‌های درمانی نیز می‌توان به ایمونوتراپی، پرتودرمانی و تارگت درمانی اشاره کرد. در نتیجه همین‌طور که می‌بینیم در عصر حاضر دیگر بیماری سرطان (از جمله سرطان خون) غیرقابل‌درمان نیست و از روش‌های مختلفی می‌توان اقدام به درمان بیماری نمود.
۱. شیمی‌ درمانی سرطان خون
شیمی‌ درمانی اصلی‌ترین درمان برای سرطان خون است. این درمان دارویی از مواد شیمیایی برای کشتن سلول‌‌های سرطانی و جلوگیری از پخش شدن سرطان در بدن استفاده می‌‌کند. بسته به نوع سرطان، ممکن است از یک دارو یا ترکیبی از داروها استفاده شود. که البته در بیشتر موارد از ترکیبی از داروها برای درمان استفاده می‌شود. این داروها ممکن است به شکل قرص باشند و یا به طور مستقیم به رگ یا زیر پوست تزریق شوند.
در برخی بیماران، داروی شیمی‌درمانی به مایع مغزی نخاعی یا CSF تزریق می‌‌شود. این مواد شیمیایی یا سلول‌های سرطانی را می‌شکند و یا از تقسیم بی‌رویه‌ آن‌ها جلوگیری می‌کنند. مراحل شیمی درمانی برای درمان لوسمی، شامل یک سری چرخه‌ است. این چرخه‌ها شامل چند روز درمان و بعد چند روز استراحت برای بازیابی قوای بدن است. طول زمان لازم برای شیمی‌درمانی بسته به رژیم درمانی می‌تواند از ۶ ماه تا مدت درمان نامحدود متفاوت باشد.
۲. درمان هدفمند لوسمی
درمان‌‌های دارویی هدفمند بر روی ناهنجاری‌های خاصی که در سلول‌‌های سرطانی وجود دارد، تمرکز دارند. این نوع درمان، ابتدا سلول‌های سرطانی برای بررسی اثربخشی داروی روی آن‌ها تست می‌شوند.
درمان‌‌های هدفمند با روش‌های مختلفی با سلول‌های سرطانی مبارزه می‌کنند. یکی از این روش‌ها منع توانایی این سلول‌ها برای تکثیر و تقسیم است. روش دیگر قطع جریان خونی است که نیازهای سلول سرطانی برای زنده ماندن را تامین می‌کند و یا اینکه این داروهای هدفمند، مستقیما سلول سرطانی را می‌کشند. احتمال اینکه درمان‌های هدفمند به سلول‌های عادی آسیب وارد کند، نسبتا کمتر است. مثال‌هایی از درمان هدفمند شامل آنتی‌بادی مونوکلونال و مهار‌کننده تیروزین کینار است.
۳. پرتودرمانی لوکمی
پرتو درمانی از اشعه ایکس از اشعه ایکس و یا دیگر پرتوهای پرانرژی برای آسیب‌زدن به سلول‌های سرطانی و متوقف‌کردن رشد آنها استفاده می‌‌کند. در طول پرتودرمانی، شما روی یک میز دراز کشیده‌اید. در‌حالی‌که یک ماشین بزرگ در اطراف شما حرکت می‌‌کند و پرتو را مستقیما به نقاط خاصی از بدن می‌تاباند.
ممکن است از پرتو در نقطه خاصی از بدن استفاده‌شود یا در کل بدن، چون سلول‌های سرطانی در واقع در کل بدن گردش می‌کنند. ممکن است از پرتودرمانی برای آماده‌کردن بدن برای پیوند مغز استخوان استفاده شود. برای تشخیص و درمان سرطان باید به متخصص انکولوژی مراجعه کنید.
۴. پیوند مغز استخوان
پیوند مغز استخوان، که پیوند سلول بنیادی نیز نامیده می‌شود، به ایجاد دوباره سلول‌‌های بنیادی سالم کمک می‌کند. این درمان با جایگزین کردن مغز استخوان بیمار با سلول‌های بنیادی غیرسرطانی، که مغز استخوان سالم را مجددا تولید می‌کند، انجام می‌شود.
قبل از پیوند مغز استخوان، بیمار تحت شیمی‌‌درمانی یا پرتودرمانی شدیدی قرار می‌گیرد. هدف از این کار از‌بین‌بردن مغز استخوان تولیدکننده سلول‌های سرطانی است. سپس سلول‌‌های بنیادی سازنده خون به بیمار تزریق می‌شود. سلول‌های بنیادی که به بازسازی مغز استخوان شما کمک خواهند‌کرد. این سلول‌های بنیادی ممکن است از یک اهدا‌کننده دریافت‌شود. یا اینکه از سلول‌های بنیاد خودتان برای درمان استفاده شود.
۵. ایمونوتراپی سرطان خون
ایمونوتراپی از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان استفاده می‌‌کند. سلول‌های سرطانی پروتئین‌هایی را تولید‌می‌کنند که به آنها کمک می‌کند تا از چشم سیستم ایمنی پنهان بمانند و به این دلیل سیستم ایمنی به آن‌ها حمله نمی‌کند. ایمونوتراپی کار خود را مختل کردن این فرایند انجام می‌دهد.
۶. مهندسی سلول های ایمنی برای مبارزه با سرطان خون
یک درمان تخصصی به نام درمان گیرنده آنتی‌ژنی کیمریک (CAR) سلول T وجود دارد. در این روش، سلول‌‌های T بدن را برداشت می‌کنند، آنها را به مبارزه با سرطان مهندسی می‌کنند و سپس دوباره به بدن برمی‌گرداند. درمان CAR-T cell ممکن است یک گزینه درمانی برای انواع خاصی از لوسمی باشد.
۷. آزمایش‌ های بالینی
آزمایش‌های بالینی آزمایش‌‌هایی هستند که درمان‌های جدید و راه‌های جدید استفاده از درمان‌های موجود را تست و بررسی می‌کنند. هرچند آزمایش‌‌های بالینی به شما یا فرزندتان فرصت امتحان آخرین درمان‌های سرطان خون را می‌‌دهد. اما مزایای درمانی و خطرات این آزمایش‌ها مشخص نیست.

تغذیه بیماران مبتلا به سرطان خون
درمان سرطان می‌تواند باعث ایجاد خستگی در شخص شود. داشتن رژیم غذایی خوب در طول و بعد از درمان به کاهش این نوع علائم کمک می‌کند. در این دوره خوردن مواد غذایی زیر می‌تواند مفید باشد.
    میوه‌های تازه
    سبزیجاتی مانند کلم بروکلی، کلم‌پیچ، اسفناج، بروکسل و شاهی
    غلات کامل و حبوبات
    غذاهای کم‌چرب و پرپروتئین مانند ماهی، مرغ و گوشت بدون چربی
    لبنیات کم‌چرب
ازآنجایی‌که درمان سرطان خون با بی‌اشتهایی، حالت تهوع و احتمالاً زخم‌های دهان همراه است، بهتر است نکات زیر را رعایت کرد:
    ۴ تا ۶ وعده غذای کوچک در روز مصرف کنید.
    اگر در خوردن مواد غذایی جامد مشکل دارید، مایعات غنی از مواد مغذی مانند سوپ، آبمیوه و شیک بنوشید.
    برای جلوگیری از کم‌آبی بدن و کاهش حالت تهوع، آب، سایر مایعات شفاف و زنجبیل استفاده کنید.
    با ترکیب غذاها و سوپ‌ها با مواد پرکالری مانند خامه و آبمیوه، کالری بیشتری مصرف کنید.

________________________________________________________

مقالات دیگر