کبد چرب چیست؟ علل و درمان

کبد چرب چیست؟
کبد چرب یکی از شایع‌ترین بیماری های کبد است که به دلیل تجمع چربی در آن ایجاد می‌شود. کبد چرب که با نام استئاتوز کبدی نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق میفتد که چربی در کبد تجمع پیدا کند.
وجود مقدار کمی چربی در این اندام طبیعی است. اما تجمع بیش از حد آن می‌تواند به یک مشکل اساسی تبدیل شود. اگر بیش از ۵ تا ۱۰ درصد از وزن کبد شما چربی است احتمالا به این بیماری مبتلا هستید. کبد دومین ارگان بزرگ بدن است. این عضو، به فرآوری مواد غذایی کمک می‌کند و مواد مضر خون را فیلتر می‌کند. گاهی این بیماری را بیماری خاموش کبدی می‌نامند، به این دلیل که می‌تواند بدون ایجاد علائم رخ دهد. بیماری‌های کبد انواع متعددی داشته و هرکدام به‌نوعی به این اندام حیاتی آسیب وارد می‌کنند.

انواع بیماری کبد چرب
دو نوع بیماری کبد چرب وجود دارد: غیرالکلی و الکلی.
    بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) شامل کبد چرب ساده غیرالکلی، استئاتوهپاتيت غيرالكلي و آن حاد بارداری است.
    بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شامل کبد چربی الکلی ساده و استئاتوهپاتيت الکلی است.
1. بیماری کبد چرب غیرالکلی
استئاتوهپاتيت غيرالكلی
استئاتوهپاتيت غيرالكلی نوعی NAFLD است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که تولید اضافی در التهاب کبدی همراه باشد. در صورتی که کبد ضمن وجود اضافی در آن، ملتهب باشد و هیچ‌گونه سابقه مصرف الکل  وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک بروز NASH را تشخیص دهد. NASH در صورت عدم درمان می‌تواند موجب زخم کبد شود. این وضعیت در موارد شدید ممکن است سیروز و نارسایی کبدی را در پی داشته باشد.
بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)
بیماری غیرالکلی هنگامی ایجاد می‌شود که در کبد افرادی که زیاد الکل مصرف نمی‌کنند تجمع پیدا کند. در صورت وجود چربی اضافی در کبد فرد و عدم سابقه مصرف زیاد الکل، ممکن است تشخیص پزشک NAFLD باشد. چنانچه به غیر از تجمع چربی التهاب یا عوارض دیگری دیده نشوند، این بیماری تحت عنوان غیرالکلی ساده شناخته می‌شود.چ
کبد چرب حاد بارداری (AFLP)
حاد بارداری یک عارضه نادر اما جدی در بارداری است که علت دقیق آن مشخص نیست. AFLP معمولا در سه ماهه سوم بارداری خود را نشان می‌دهد. این بیماری در صورت عدم درمان، برای سلامتی مادر و جنین در حال رشد خطرات جدی در پی خواهد داشت. در صورت ابتلا به AFLP، دستور پزشک این است که زایمان در اسرع وقت صورت گیرد. ممکن است لازم باشد مراقبت از مادر تا چند روز پس از زایمان ادامه یابد. احتمالا سلامت کبد طی چند هفته پس از زایمان به حالت عادی برمی‌گردد.
2. بیماری کبد چرب الکلی (ALFD)
نوشیدن زیاد الکل به کبد آسیب می‌رساند. وقتی کبد آسیب ببیند، نمی‌تواند را به درستی تجزیه کند که این امر به تجمع چربی و الکلی منجر می‌شود. بیماری الکلی اولین مرحله بیماری کبدی ناشی از الکل است. در صورتی که همراه با تجمع چربی التهاب یا عوارض دیگری وجود نداشته باشد، به این وضعیت آن الکلی ساده می‌گویند.
استئاتوهپاتیت الکلی (ASH)
استئاتوهپاتیت الکلی یا هپاتیت الکلی نوعی AFLD است. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه است. در صورتی که کبد ضمن وجود آن اضافی در آن، ملتهب باشد و فرد زیاد الکل مصرف کند، ممکن است تشخیص پزشک ASH باشد.
گر ASH به درستی درمان نشود، می‌تواند به بروز زخم کبدی منجر شود. زخم کبدی شدید به عنوان سیروز شناخته می‌شود که می‌تواند نارسایی کبدی را در پی داشته باشد. برای درمان، پرهیز از الکل حائز اهمیت است. در صورت داشتن اعتیاد به الکل، پزشک انجام مشاوره یا سایر روش‌های درمانی را توصیه می‌کند.

علائم بیماری کبد چرب چیست؟
این بیماری علائم و نشانه‌های مختلفی دارد. ممکن است همه این علامت‌ها را نداشته باشید و حتی گاهی متوجه نشوید که به این بیماری مبتلا شده‌اید. علایم کبد چرب عبارتند از:
    خستگی شدید
    ضعف
    کاهش وزن
    زرد شدن پوست یا چشم ها
    خارش طولانی مدت
    از دست دادن اشتها
    تهوع و استفراغ
    درد در ناحیه مرکز شکم یا در ربع راست و بالای شکم.
علائم پیشرفته تر کبد چرب
اگر این بیماری به مرحله سیروز کبدی برسد، اسکارها پیشرفته شده و علائم زیر ظاهر می‌شوند:
    تورم شکم
    بزرگ‌شدن رگ‌های خونی در زیرپوست
    بزرگ‌شدن طحال
    قرمز شدن کف دست
    زردی پوست و چشم

علت کبد چرب
این بیماری زمانی رخ می‌دهد که چربی زیادی در بدن تولید شود یا متابولیسم چربی به خوبی صورت نگیرد. اضافی در سلول‌های کبدی ذخیره شده و در آن‌ها تجمع می‌یابد و باعث این بیماری می‌شود. تولید این چربی می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال، مصرف زیاد الکل به بیماری الکلی منجر می‌شود که اولین مرحله بیماری ناشی از الکل است. در افرادی که زیاد الکل مصرف نمی‌کنند، علت بیماری به طور دقیق مشخص نیست. اما یک یا چند مورد از عوامل زیر ممکن است در این زمینه نقش داشته باشند:
    چاقی
    قند خون بالا
    مقاومت به انسولین
    بالا بودن سطح چربی ها در خون، به ویژه تری گلیسیرید
عللی که شیوع کمتری دارند شامل موارد زیر می‌شوند:
    بارداری
    کاهش وزن سریع
    بعضی از انواع عفونت‌ها، مانند هپاتیت C
    عوارض جانبی بعضی از داروها، مانند متوترکسات، تاموکسیفن، آمیودورون و اسید والپروئیک
    قرار گرفتن در معرض سموم خاص

انواع گریدهای بیماری کبد چرب
این بیماری دارای ۴ مرحله است که از گرید ۱ تا ۴ طبقه‌بندی می‌شوند و می‌تواند طی ۴ مرحله پیشرفت کند:
    کبد چرب گرید ۱ (کبد چرب ساده): در کبد چرب گرید ۱ چربی اضافی در کبد تجمع پیدا می‌کند. اگر بیماری از گرید ۱ پیشرفت نکند، تقریبا بی‌ضرر است.
    کبد چرب گرید ۲ (استئو هپاتیت): کبد چرب گرید ۲ علاوه بر چربی اضافی، التهاب نیز در کبد وجود دارد.
    کبد چرب گرید ۳ (فیبروز کبدی): التهاب در کبد باعث ایجاد زخم شده است. التهاب مداوم باعث ایجاد اسکار در کبد می‌شود. اما کبد هنوز می‌تواند عملکرد طبیعی داشته باشد.
    کبد چرب گرید ۴ (سیروز کبدی): زخم کبد به طور گسترده‌ای گسترش یافته است. سیروز یک بیماری بالقوه تهدیدکننده زندگی است که می‌تواند باعث نارسایی کبدی شود و معمولا غیرقابل برگشت است. به همین دلیل بسیار مهم است که از پیشرفت آن جلوگیری کنید.

عوامل خطر ابتلا به کبد چرب
نوشیدن مقدار زیاد الکل خطر بروز این بیماری را افزایش می‌دهد. از سایر عوامل خطر این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
    چاقی
    مقاومت به انسولین
    ابتلا به دیابت نوع 2
    ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
    بارداری
    سابقه عفونت‌های خاص مانند هپاتیت C
    مصرف بعضی از داروهای مانند متوترکسات، تاموکسیفن، آمیودورون و اسید والپروئیک
    افزایش کلسترول
    افزایش تری گلیسیرید
    قند خون بالا
    ابتلا به سندرم متابولیک
در صورت داشتن سابقه خانوادگی این بیماری، احتمال بروز این بیماری در شما بیشتر است.

عوارض خطرناک کبد چرب چیست؟
از عوارضی که در مراحل پایانی کبد چرب ایجاد می‌شود، سیروز کبدی است که به دلیل التهاب کبد به وجود می‌آید. سیروز باعث اسکار در کبد شده و زخم ایجاد می‌کند. اگر این روند متوقف نشود، شخص به عوارض زیر مبتلا می‌شود.
    تجمع مایع در شکم
    تورم وریدهای مری که احتمال دارد، پاره شود و خونریزی کند.
    گیجی و خواب‌آلودگی
    سرطان کبد
    نارسایی کبد و ازکارافتادن این اندام.
در بیشتر افراد این بیماری مشکل جدی ایجاد نمی‌کند و با تغییرات کوچکی در سبک زندگی می‌توان آن را مدیریت کرد. اما زمانی که این بیماری به مرحله سیروز کبدی می‌رسد، ممکن است در نهایت منجر به نارسایی کبد و سرطان کبد شود. کبد عضوی حیاتی در بدن است و نمی‌توان بدون آن زندگی کرد.

راه‌های تشخیص بیماری کبد چرب
1. بررسی سابقه پزشکی بیمار
در صورتی که پزشک نسبت به این بیماری مشکوک باشد، احتمالا سالاتی درباره موارد زیر مطرح خواهد کرد:
    سابقه پزشکی خانوادگی، از جمله سابقه بیماری کبدی
    مصرف الکل و سایر عادات سبک زندگی
    هرگونه بیماری که ممکن است به آن مبتلا باشید
    هر دارویی که مصرف می‌کنید
    آخرین تغییراتی که در وضعیت سلامتی شما رخ داده است
در صورت داشتن حس خستگی، کاهش اشتها یا سایر علائم غیرعادی، آن را با پزشک فوق تخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی در میان بگذارید.
2. معاینه بدنی
برای بررسی التهاب کبد، پزشک ممکن است شکم فرد را لمس کرده یا فشار دهد. در صورتی که کبد بزرگ شده باشد، ممکن است پزشک بتواند آن را حس کند. با این حال، احتمال دارد که کبد بدون بزرگ شدن دچار التهاب شده باشد و در نتیجه دکتر گوارش و کبد با لمس کردن نتواند التهاب کبد را تشخیص دهد.
3. آزمایش خون
در بسیاری از موارد، پس از آزمایش خون که نشانگر افزایش آنزیم‌های کبدی است، مشخص می‌شود که فرد به این بیماری مبتلا است. به عنوان مثال، پزشک ممکن است دستور انجام آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و تست آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را برای بررسی آنزیم های کبدی صادر کند.
4. روش‌های تصویربرداری
پزشک ممکن است از یک یا چند تست تصویربرداری زیر برای بررسی آن اضافی یا دیگر مشکلات کبدی استفاده کند:
    سونوگرافی
    سی‌تی اسکن
    اسکن MRI
آن‌ها همچنین ممکن است انجام آزمایشی بنام الاستوگرافی ناپایدار تحت کنترل لرزش (VCTE ،FibroScan) را توصیه کنند. ذر این تست برای اندازه‌گیری سفتی کبد از امواج صوتی با فرکانس پایین استفاده می‌شود. این روش می‌تواند به بررسی زخم کمک کند.
5. بیوپسی از کبد
بیوپسی کبد بهترین راه برای تعیین شدت بیماری است. در بیوپسی کبد، پزشک سوزنی را به داخل کبد وارد کرده و یک قطعه از بافت را برای معاینه برمی‌دارد. به منظور کاهش درد از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. این آزمایش می‌تواند به تشخیص وجود این بیماری و همچنین زخم کبدی کمک کند.

درمان کبد چرب چگونه است؟
در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان قطعی این بیماری تأیید نشده‌است. برای تولید و آزمایش داروها، تحقیقات بیشتری لازم است. در زیر به بررسی مواردی می‌پردازیم که با رعایت آنها می‌توان روند بیماری را آهسته یا حتی در مواردی معکوس کرد.
۱. درمان فوری کبد چرب
احتمالا این عبارت توجه شما را جلب می‌کند که کبد چرب را سه سوته درمان کنید! کبد چرب درمان دارد اما برای درمان سریع آن باید هوشیارانه عمل کنید. برای درمان فوری این بیماری بهترین راه کاهش وزن است. تحقیقات نشان می‌دهد، حتی کاهش وزن به مقدار کم می‌تواند تاثیر بسیار خوبی روی روند درمان داشته باشد. اگر بیمار دچار نوع الکلی این بیماری باشد، قطع مصرف الکل می‌تواند تاثیر خوبی ایجاد کرده و باعث پاک‌سازی کبد چرب می‌شود.
۲. درمان های دارویی و قرص برای کبد چرب
هیچ نوع دارویی برای درمان این بیماری وجود ندارد و پزشک بیشتر روی تغییر سبک زندگی تمرکز می‌کند. اما ممکن است برای کنترل دیابت، کلسترول و تری گلیسیرید داروهایی تجویز شود. در برخی مواقع نیز پزشک قرص ویتامین E تجویز می‌کند. داروی ضد دیابت متفورمین در افرادی که همراه دیابت دچار نوع غیرالکلی این بیماری هستند، تاثیر بسیار خوبی دارد. متفورمین مقاومت به انسولین را بهبود می‌دهد.
۳. عمل جراحی
سیروز می‌تواند منجر به نارسایی کبدی شود. افرادی که به نارسایی کبدی دچار می‌شوند، ممکن است برای درمان، به پیوند کبد نیاز داشته‌باشند.
۴. توصیه ها و درمان کبد چرب در خانه
در بسیاری از موارد، می‌توان روند بیماری را از طریق تغییر سبک زندگی و درمان خانگی کبد چرب معکوس کرد. این تغییرات ممکن است از آسیب کبدی و ایجاد زخم جلوگیری کند. چند قدم مهم برای درمان خانگی کبد چرب عبارتند از:
    از مصرف الکل اجتناب کنید. الکل می‌تواند باعث آسیب شدید به کبد شود.
    برای کاهش وزن اقدام کنید. کاهش وزن می‌تواند چربی‌های موجود در کبد را نیز کاهش دهد.
    رژیم غذایی خود را تغییر دهید. از مصرف غذاهایی که باعث افزایش چربی خون و قند خون می‌شوند خودداری کنید. یک لیست غذایی کبد چرب مناسب داشته‌‌باشید و آن را از متخصص تغذیه دریافت کنید.
    مصرف کالری اضافی را کاهش دهید. کالری اضافی به شکل چربی در بدن و از جمله در کبد، ذخیره می‌شود.
    کاهش مصرف چربی اشباع شده و چربی‌های ترانس.
    افزایش مصرف میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل.
    کاهش مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مانند شیرینی‌جات، برنج سفید، نان سفید.
    روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
    برخی شواهد نشان می‌دهند که مصرف مکمل‌های ویتامین E ممکن است به جلوگیری یا درمان آسیب کبدی ناشی از این بیماری کمک کند.
    مصرف دارو برای کاهش کلسترول یا تری گلیسیرید خون.
    مصرف دارو برای کاهش فشار خون.
    مصرف دارو برای کنترل دیابت.
    مصرف داروهایی که باعث آسیب به کبد می‌شوند، محدود کنید. قبل از استفاده از یک مکمل یا داروی جدید با پزشک خود مشورت کنید. علاوه بر این، برخی از مکمل‌ها یا داروهای گیاهی ممکن است کبد را تحت تاثیر قرار دهند.

پیش‌گیری از بیماری کبد چرب
برای پیش‌گیری از آن و عوارض احتمالی آن، پیروی از سبک زندگی سالم حائز اهمیت است، برای مثال:
    اجتناب از الکل
    حفظ وزن مناسب
    پیروی از رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی که حاوی کمترین میزان چربی اشباع، چربی ترانس و کربوهیدرات‌های تصفیه شده باشد.
    اقدام در جهت کنترل قند خون، میزان تری گلیسیرید و کلسترول خون
    در صورت ابتلا به دیابت، دنبال کردن برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک
    انجام حداقل 30 دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته

________________________________________________________

مقالات دیگر