آب مروارید (کاتاراکت) چیست؟

آب مروارید (کاتاراکت) چیست؟
یکی از بیماری‌های شایع چشم، آب مروارید یا کاتاراکت (Cataracts)  است. عدسی چشم (که به‌طور طبیعی شفاف هستند) جزئی محدب از ساختار چشم است که همراه با قرنیه، پرتوهای نور را شکسته و آن را بر روی شبکیه متمرکز می‌کند. به تیره‌و‌تار شدن عدسی چشم، آب مروارید یا کاتاراکت می‌گویند. در‌واقع با افزایش سن، عدسی کدر و تیره می‌شود و به‌تدریج بینایی کاهش می‌یابد. دید فرد مبتلا به آب مروارید مثل این است که از پشت شیشه‌ی یخ‌زده یا مه‌آلود به اطراف نگاه می‌کند.
اکثر مواقع کاتاراکت به‌آرامی پیشرفت می‌کند و از همان ابتدا بینایی شما را مختل نمی‌کند. اما با‌گذشت زمان، در‌نهایت موجب اختلال در بینایی می‌شود. در ابتدا استفاده از عینک و نور زیاد می‌تواند کمک‌کننده باشد اما هنگامی‌که بیماری پیشروی می‌کند و در فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد می‌کند، ممکن است به جراحی نیاز داشته‌باشید. کاتاراکت ممکن است یک چشم و یا هر دو چشم را درگیر کند.

علائم آب مروارید
شایع‌ترین علائم عبارتند از:
    دید تار، مه‌آلود و ابری
    تغییر در مشاهده رنگ‌ها
    نزدیک بینی
    کاهش دید در شب
    تغییر شماره عینک
    دوبینی در چشم آسیب‌دیده
    احساس نیاز نور بیشتر برای مطالعه
    احساس تابش خیره کننده در اطراف نور
برخی افراد علائم اب مروارید آب سیاه را یکی می‌دانند. در صورتی که آب سیاه یا گلوکوم یکی‌دیگر از بیماری شایع چشمی است که باعث کاهش دید محیطی می‌شود. بدین معنی که شما تصاویر خارج از حوزه دید خود را به خوبی مشاهده نمی‌کنید.

دلایل ایجاد آب مروارید
آب مروارید یا بیماری کاتاراکت بنظر می رسد بیشتر ناشی پیری و یا آسیب دیدگی چشم باشد به صورتی که باعث تغییر بافتی لنز شده و دید فرد را مختل کند. برخی از دلایل ژنتیکی ارثی نیز که باعث ایجاد بیماری‌های غیر چشمی می شوند, می توانند در بروز کاتاراکت دخیل باشند و ریسک ابتلا به آب مروارید را افزایش دهند.
گاهی نیز فرد به دنبال سایر بیماری‌های چشمی در گذشته یا هم اکنون, و یا به دنبال اختلالاتی هم چون دیابت به کاتاراکت دچار می شود. همچنین ذکر این نکته مهم است که مصرف داروهای استروئیدی نیز می تواند نقش بسزایی در ایجاد آب مروارید داشته باشد.
یکسری ریسک فاکتور های مساعد کننده ی ابتلا به بیماری آب مروارید وجود دارند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
    افزایش سن (همزمان با افزایش سن قدرت تطابق و انعطاف پذیری عدسی کاهش می یابد و باعث اختلال در بینایی می‌شود)
    سابقه ی خانوادگی ابتلا به کاتاراکت (بر اساس تحقیقات انجام شده پزشکان بر این باورند که آب مروارید ایجاد شده در بخش قدامی عدسی, مادرزادی است. همچنین در کاتاراکت آبی نیلگون هر دو چشم کودک درگیر شده و خوشبختانه باعث کوری نمی‌شود)
    رادیوتراپی در نواحی فوقانی بدن, دیابت (بیماری دیابت را به عنوان یکی از مهم ترین عوامل آسیب رسان چشم و بینایی می شناسیم. طی اختلال دیابت افراد دچار نوروپاتی یا آسیب عصبی شده و این مهم می تواند عصب اپتیک در چشم را درگیر کرده و باعث ایجاد اختلالات بینایی شود)
    قرارگیری بیش از حد در برابر نور خورشید (همانند وقتی که در حال ورزش هستید و از عضلات خود استفاده ی بیشتری می‌کنید, حین برخورد با نور شدید و یا بیش از حد در معرض نور بودن باعث می‌شود عضلات مژگانی شما بیش از حد فعالیت کرده و به مرور دچار آسیب‌های جبران ناپذیر شوند. حتی گاهی پدیده‌ای به نام برف کوری برای فرد رخ می دهد به صورتی که ذرات تاول مانند, مشابه با تاول ناشی از سوختگی پوست در سطح چشم تشکیل می شود.)
    سیگار کشیدن (مصرف دخانیات یک عامل بسیار مهم برای تمام بیماری‌های چشمی مرتبط با سن است. طبق تحقیقات صورت گرفته استعمال سیگار به صورت مستقیم با ریسک ابتلا به اختلالات دژنراسیون ماکولا وابسته به سن, آب مروارید, سندرم خشکی چشم, گلوکوم و رتینوپاتی دیابتی در ارتباط می باشد. تخریب برگشت ناپذیر ماکولا به دنبال مصرف سیگار باعث کوری برگشت ناپذیر می شود و در واقع بروز آن در این افراد نسبت به افراد غیر سیگاری ده سال زودتر خواهد بود. همچنین سیگار باعث افزایش دو برابری ریسک ابتلا به آب مروارید می‌شود. البته لازم به ذکر است که در افراد به شدت سیگاری این مقدار سه برابر خواهد بود.)
     چاقی (یکی دیگر از ریسک فاکتورهای دخیل در ایجاد آب مروارید, چاقی است. نکته ی جالب این است که اغلب مردم از تاثیر چاقی بر سلامت بینایی و چشمان خود اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند و این موضوع در حالی است که چاقی به شکل گسترده‌ای بر سلامت چشم اثر دارد. البته این نتایج می تواند به صورت غیر مستقیم و از راه افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌هایی چون دیابت اعمال شود.
    در صورتی که فردی دارای شاخص توده‌ی بدنی بالای ۲۵ باشد, دارای اضافه وزن (شاخص توده ی بدنی بالای ۳۰ را چاقی در نظر می‌گیریم) محسوب می‌شود و در این افراد وجود بیماری‌هایی از جمله سندرم پلک فلاپی, بیماری چشمی مرتبط با تیروئید و انسداد ورید شبکیه چشم در افراد چاق به نسبت بیشتر دیده می شود.
    فشار خون بالا نیز ریسک فاکتور مهمی در بروز بیماری‌های چشمی است. شبکیه ی چشم تنها عضوی است که در آن عروق خونی به صورت مستقیم قابل مشاهده هستند بنابراین می توان عوارض مربوط به فشار خون بالا را در عروق آن تشخیص داد.
    فرایند پاتولوژی بیماری به این صورت است که به تدریج سرخرگ‌های چشم دچار تنگی می شوند. در موارد شدیدتر بیماری, ممکن است دیواره ی شریانی دچار اسپاسم‌های موضعی شود. البته افزایش حاد فشار خون نیز می تواند در مواردی باعث پارگی ناگهانی عروق ملتحمه و ایجاد خونریزی‌های زیر ملتحمه می شود.
    اسیب دیدگی از جمله عوامل دیگر می توان به آسیب دیدگی چشم و التهاب چشم در گذشته, جراحی‌های قبلی چشم( طبق تحقیقات انجام شده شایع‌ترین عارضه پس از جراحی‌های چشمی, ترشحات مخاطی و یا چرکی مخاطی است), استفاده ی طولانی مدت از داروهایی که دارای ساختار کورتیکواستروئیدی هستند (شاید تاکنون با این جمله مواجه شده باشید که کورتون‌ها دزد خاموش بینایی هستند. بخصوص که ریسک ابتلا به بیماری آب مروارید را افزایش می‌دهند. عوارضی از جمله ایجاد ناگهانی درد چشم, تاری دید, قرمزی, دیدن هاله‌ای از نور نشان دهنده ی علائم بیماری هستند. مصرف خوراکی داروهای کورتیکواستروئیدی باعث افزایش فشار داخل چشم شده و مصرف مزمن آن‌ها می تواند منجر به آسیب‌های برگشت ناپذیر بینایی شود. همچنین بروز اختلالاتی هم چون تبخال چشم یا هرپس قرنیه با مصرف کورتون‌ها افزایش می یابد.)
    مصرف الکل آخرین عامل مهم در بروز اختلال‌های بینایی و آب مروارید, مصرف مزمن الکل یا به عبارتی می گساری است. شاید آمار کوری ناشی از مصرف الکل شما را نیز متعجب کرده باشد بخصوص در شرایط گسترش پاندمی کرونا که برخی افراد برای پیشگیری از ابتلا به بیماری با مصرف الکل صنعتی (الکل چوب) دچار آسیب‌های برگشت ناپذیر بینایی از جمله کوری دائم شدند.
      ضایعات بینایی ناشی از مصرف الکل به صورت تدریجی و دیر هنگام بروز می‌کنند و به صورت کاهش دید دو طرفه چشم و بدون درد خود را نشان می‌دهد. نکته ی جالب در ایجاد اختلال بینایی ناشی از مصرف حاد الکل این است که فرد ابتدا دچار کم رنگ دیدگی, بخصوص کم رنگ دیدن رنگ قرمز, می‌شود.
    پاتوفیزیولوژی اختلال ناشی از آسیب عروق چشم و تغییر متابولیسم اعصاب بینایی است. در این افراد معاینات و پیگیری بینایی بیمار طی ۴ تا ۶ هفته اول اهمیت بسزایی دارد به طور کلی نوشیدنی های حاوی الکل می‌توانند در بروز زود هنگام اختلال آب مروارید نقش داشته باشند.

درمان آب مروارید
درمان طبیعی برای آب مروارید وجود ندارد. بر اساس تحقیقات انجام شده تا کنون در هیچ مطالعه ای ثابت نشده است که چگونه می توان از بروز آب مروارید پیشگیری کرد یا حتی چگونه می توان روند بیماری را به تاخیر انداخت. اما برخی از تغییرات در روش زندگی و همچنین معاینات منظم چشم پزشکی ممکن است مفید باشند.
به طور کلی امروزه تنها راه درمان کاتاراکت که اصلی ترین عامل نابینایی در سراسر جهان است, جراحی می باشد. به این منظور به پزشک متخصص چشم یا متخصص بیماریهای قرنیه و خارج چشمی مراجعه نموده و پس از انجام معاینات چشم پزشکی بهترین تصمیم برای شما اتخاذ خواهد شد.

جراحی آب‌ مروارید
جراحی آب‌ مروارید درصورتی لازم است که افت بینایی مربوطه با عینک یا لنز تصحیح نشود. جراحی آب‌ مروارید شامل حذف عدسی طبیعی کدر و جایگزینی آن با عدسی مصنوعی است. این عمل معمولاً به‌صورت سرپایی انجام می‌شود و بسیار امن و موثر است. برای افرادی که جراحی هردو چشم آنها لازم است، معمولاً جراحی هربار روی یکی از چشم‌های آنها انجام می‌شود.
انواع جراحی آب‌ مروارید
رایج ترین نوع جراحی آب ‌مروارید به عنوان نرم کردن عدسی چشم (فاکو) شناخته می‌شود. دراین روند، پزشک شکاف کوچکی در چشم ایجاد می‌کند و عدسی را با استفاده از امواج فراصوت می‌کند. سپس عدسی بیرون آورده شده و با عدسی داخل‌چشمی (IOL) جایگزین می‌شود.
نوع دیگری از جراحی آب ‌مروارید، جراحی خارج کپسولی آب ‌مروارید نام دارد. این روند برشی بزرگتر و حذف عدسی کدر به‌صورت یک‌تکه را دربردارد. دربیشتر موارد، جایگذاری IOL نیاز به عینک یا لنز ضخیم را ازبین می‌برد.
خطرات جراحی آب‌ مروارید
جراحی آب ‌مروارید معمولاً عوارضی ندارد. وقتی عوارضی رخ می‌دهند معمولاً به عفونت، خونریزی یا تغییر فشار چشم بستگی دارند. همه این موارد با تشخیص زودهنگام قابل درمان هستند. خطر پارگی شبکیه چشم کمی بالا می‌رود و این عوارض باید فوراً درمان شود. دربرخی موارد بافت عدسی به‌منظور تقویت IOL کنارگذاشته می‌شود و ممکن ‌است این بافت درطول زمان دچار کدری شود و «پس‌آب‌ مروارید» ایجاد کند. این حالت می‌تواند با درمان لیزری به‌صورت همیشگی اصلاح شود.

پیشگیری از آب مروارید
مطالعات نشان‌می‌دهد که هیچ روش اثبات شده‌ای برای پیشگیری از آب مروارید یا کاهش پیشرفت آن وجود ندارد، با‌این‌حال پزشکان راهکار‌های زیر را توصیه می‌کنند:
    معاینه‌ی منظم چشم‌ها: می‌تواند درتشخیص آب مروارید و دیگر مشکلات چشم در مراحل اولیه کمک‌کننده باشد. از آنجایی که آب مروارید و سایر بیماری‌های چشم مانند بیماری گلوکوم در افراد مسن شایع‌تر است، باید به‌طور منظم به دکتر چشم پزشک مراجعه‌کنید. همچنین اگر سابقه‌ی خانوادگی بیماری‌های چشم دارید، بهتر است مرتبا به چشم پزشک مراجعه‌کنید.
    ترک سیگار: از پزشک خود در مورد چگونگی ترک سیگار کمک‌بگیرید.
    درمان سایر بیماری‌ها: اگر دچار دیابت و بیماری‌هایی دیگری هستید که خطر ابتلا به کاتاراکت را افزایش می‌دهد، آن‌ها را درمان یا کنترل کنید.
    انتخاب رژیم غذایی مناسب: اضافه‌کردن مقدار زیادی میوه و سبزیجات رنگی به رژیم غذایی می‌تواند ویتامین‌ها و مواد مغذی مفیدی را به بدن برساند. همچنین میوه‌ها و سبزیجات دارای آنتی‌اکسیدان‌های فراوان بوده و به حفظ سلامت چشم‌ها کمک‌می‌کنند. مطالعات نشان‌داده که مصرف آنتی‌اکسیدان به شکل قرص، می‌تواند برای پیشگیری از آب مروارید موثر باشد. مصرف ویتامین‌های E, C نیز در پیشگیری از آب مروارید موثرند.
    استفاده از عینک آفتابی مناسب: اشعه‌ی ماوراء‌بنفش خورشید می‌تواند در پیشروی آب مروارید کمک‌کننده باشد. استفاده از عینک آفتابی مناسب می‌تواند مانع رسیدن اشعه ماوراء‌بنفش به چشم‌ها شود.
    کاهش مصرف الکل: مصرف بیش‌از‌حد الکل می‌تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد.

________________________________________________________

مقالات دیگر