بیماری زونا چیست؟

بیماری زونا چیست؟
این بیماری عفونی در اثر فعال شدن ویروس آبله ‌مرغان باقی‌مانده در سلول‌های عصبی ایجاد می‌شود. باید بدانید این ویروس سال‌ها در حالت نهفته و غیرفعال در بدن شخص زندگی می‌کند و بعدها به دلایل مختلفی مثل استرس، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن یا افزایش سن فعال می‌شود. با فعالیت مجدد این ویروس، در نواحی خاصی از بدن ضایعات پوستی ایجاد خواهد شد.
زونا بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال رایج است. در اثر این بیماری ضایعات پوستی مشابه با تاول و زخم‌های دردناکی در بدن شخص مبتلا به چشم خواهد خورد. برای این بیماری اصطلاح پزشکی هرپس زوستر به کار می‌رود.
تاول‌های بزرگ ایجاد شده روی پوست معمولا در ناحیه‌ای از بدن که توسط یک رشته عصبی پوشش داده شده است مثل شکم، پشت، سینه و گردن بروز پیدا می‌کنند. البته در بعضی بیماران این ضایعات در صورت آن‌ها به وجود می‌آید. هرپس زوستر با درد و سوزش همراه است.
نتایج بررسی‌ها و پژوهش‌های انجام شده در این زمینه نشان می‌دهند که از هر چهار نفر، یکی از آن‌ها در طول زندگی به این بیماری مبتلا خواهد شد. این عارضه کشنده نیست اما می‌تواند دردسرهای زیادی را برای شخص مبتلا به وجود آورد. ضایعات پوستی ناشی از این بیماری اگر در ناحیه حساسی مثل چشم ایجاد شود ممکن است خطرناک باشد.
باید بدانید زونا واگیر دارد اما از طریق تنفس انتقال پیدا نمی‌کند. اگر با ناحیه زخم و تاول‌های ترکیده شده شخص مبتلا تماس پیدا کنید ممکن است این ویروس به بدن شما نیز منتقل شود. احتمال سرایت این بیماری در اشخاصی که تا به حال آبله ‌مرغان نگرفته‌‌اند بیشتر است.
در پاسخ به سوال زونا تا چند روز قابل سرایت است باید بگوییم که بستگی به شدت بیماری دارد و اگر نواحی زخم را بپوشانید از انتقال این ویروس تا حدی جلوگیری می‌کنید.

علایم‌ شایع بیماری زونا
تاول‌های‌ قرمز و دردناک‌ از شایع ترین علائم زونا هستند که‌ امکان‌ دارد در هر جایی‌ از بدن‌ به‌ وجود آیند. این‌ تاول‌ها 5 – 4 روز پس‌ از آغاز علایم‌ اولیه‌ ظاهر می‌شوند. تاول‌ها معمولا در روی‌ یک‌ نوار پهن‌ پوست‌ قرمز در امتداد مسیر رشته‌های‌ عصبی‌ حسی‌ در یک‌ ناحیه‌ خاص‌ پوست‌ پدید می‌آیند. تاول‌ها را غالبا می‌توان‌ در ناحیه‌ قفسه‌ سینه‌ دید که‌ البته‌ تنها در یک‌ طرف بدن‌ گسترش‌ می‌یابند. از دیگر علائم زونا در زنان و مردان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
    تب‌ و لرز خفیف
    احساس‌ کسالت
    تهوع‌
    دل‌پیچه‌ یا اسهال‌ خفیف
    درد روی‌ قفسه‌ سینه ، صورت‌، یا درد سوزشی‌ در پوست‌ شکم‌ بر حسب‌ ناحیه‌ای‌ که‌ درگیر شده‌ است‌.

علت زونا چیست؟
زونا توسط‌ همان‌ ویروس‌ آبله‌ مرغان‌ ایجاد می‌شود. این‌ ویروس‌ ممکن‌ است‌ سال‌ها در نخاع به‌ حالت‌ خفته‌ باقی‌ بماند تا زمانی‌ که‌ در اثر یک‌ عامل‌ تحریکی‌ دوباره‌ بیدار شود. اما این‌ بار دیگر بیماری‌ آبله‌ مرغان‌ ایجاد نمی‌شود، بلکه‌ زونا رخ‌ می‌دهد. برخی از عوامل احتمال ابتلا به زونا را در برخی از افراد افزایش می دهد. برخی از عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر ابتلا به زونا عبارتند از:
    سن‌ بالای‌ 50 سال‌
    استرس
    بیماری‌ هوجکین
    وجود یک‌ بیماری‌ که‌ باعث‌ کاهش‌ مقاومت‌ بدن‌ شده‌ باشد
    ضعف سیستم ایمنی بدن
    استفاده‌ از داروهای‌ سرکوب‌کننده‌ ایمنی‌ یا ضد سرطان
    جراحی‌ یا تاباندن‌ اشعه‌ به‌ نخاع‌
    لوسمی یا لنفوم

خطرات زونا چیست؟
عفونت چشم: ممکن است به آسیب دائمی چشم و از دست دادن بینایی منجر شود.
کم شنوایی یا مشکل شنوایی: به دلیل سندرم رمزی هانت
فلج جزئی در عضلات صورت: به دلیل عفونت شدید ناشی از عفونت های باکتریایی پوست
ذات الریه: به دلیل عدم درمان و تشدید عفونت
مننژیت: به دلیل عدم درمان و تشدید عفونت

روش تشخیص بیماری زونا
اگر در سطح پوست لکه‌های قرمز یا تاول مشاهده کردید باید فورا به یک دکتر زونا باتجربه مراجعه کنید.
معمولا متخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری می‌تواند این عارضه را از روی بثورات ایجاد شده تشخیص دهد اما در بعضی مواقع احتیاج به نمونه‌برداری از مایع داخل تاول‌ها است تا مشکل با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرد.
با توجه به ناحیه درگیر این بیماری مثل سینه ممکن است پزشک عکسبرداری و انجام آزمایش خون را برای تشخیص ضروری بداند. اگر درگیر بیماری خاصی هستید یا دارویی مصرف می‌کنید حتما این مورد را به پزشک خود اطلاع دهید.

درمان زونا
معمولا افراد دنبال درمان سریع زونا هستند، باید بدانید که هیچ درمان قطعی برای این عارضه وجود ندارد. با توجه به عفونی بودن این بیماری، شخص باید دوره‌ای را برای از بین رفتن ویروس‌ها بگذراند. البته پزشک داروهایی را برای کاهش درد و علائم زونا تجویز می‌کند.
معمولا دوره بهبود این بیماری ۲ تا ۴ هفته است. استفاده از کمپرس آب سرد، خشک کردن تاول‌ها و مصرف داروهای تجویزی پزشک در درمان این بیماری موثر هستند. اگر برای درمان به‌موقع به پزشک مراجعه کنید روند بهبودی می‌تواند سریع‌تر شود.
داروهای ضد ویروسی در کاهش نواحی درگیر با ضایعه پوستی موثر هستند به این شرط که درمان را به موقع و با مشاهده اولین علائم زونا شروع کنید. استفاده از پمادهای موضعی مثل کالامین‌دی در کاهش خارش موثر است.
اگر چشم شخص، درگیر این بیماری شود و به موقع برای درمان آن اقدام نکند ممکن است حتی پس از بهبودی زونا مشکلات دائمی بینایی برای او به ‌وجود آید.
بعضی داروهایی که تنها در کاهش دوره بیماری موثر هستند ممکن است عوارضی مثل سردرد، سرگیجه و حالت تهوع در شخص ایجاد کنند.
برای این بیماری واکسنی به نام Zostavax وجود دارد که با تزریق آن احتمال ابتلا به زونا کاهش می‌یابد. اگر شخص حتی با وجود تزریق واکسن زونا به این عارضه دچار شود، شدت آن بسیار خفیف‌تر و دوره بهبودی کمتر خواهد بود.
ممکن است پزشک برای دردهای پس از بهبودی بیماری داروهای مسکن و ضدافسردگی تجویز کند.

آیا زونا واگیردار است؟
باید بگوییم که بله این بیماری قابل انتقال و واگیردار است. ویروس از طریق تماس مستقیم با جوش‌های قرمز پوستی یا از طریق تنفس هوای آلوده به ذرات ویروس منتشر می‌شود.
ویروس واریسلا زوستر (عامل بیماری آبله مرغان) باعث ایجاد زونا می‌شود؛ بعد از بهبودی فرد از آبله مرغان، ویروس به شکل خاموش در بدن فرد باقی می‌ماند و ممکن است بعد سال‌ها تحریک و به سمت پوست بیاید که نتیجه آن بیماری زونا خواهد بود. بیماری زونا از طریق تماس مستقیم با بثورات پوستی آبله مانند حاوی ویروس منتقل می‌شود.
هرگونه تماس فرد سالم با ذرات ویروسی باعث انتقال و ابتلا به بیماری می‌شود. تماس فرد سالم با مایعات و ترشحات بینی، دهان یا بثورات پوستی فرد مبتلا هم می‌تواند باعث انتقال ویروس شود. در موارد نادری احتمال واگیری بیماری از طریق ورود ویروس به ریه با تنفس وجود دارد، به‌خصوص در مواردی که بیمار دچار علائم تنفسی شدید مانند سرفه و عطسه باشد.
زونا واگیر طولانی مدت ندارد و به طور معمول در افراد سالم، عموما تا ۷ تا ۱۰ روز پس از بروز آفت‌های پوستی روی پوست واگیر دارد. واگیر زونا تا روزی است که بثورات پوستی خشک و پوسته پوسته شوند. ویروس واریسلا زوستر تنها در افرادی که تا به‌حال آبله مرغان نگرفتند یا واکسن نزدند باعث ابتلا به آبله مرغان می‌شود.
هنگامی که فردی به زونا مبتلا است، باید در نظر داشته باشد که به مدت حداقل ۷ تا ۱۰ روز، خصوصا در مواقع تماس مستقیم با افراد دیگر، از انتقال ویروس به دیگران پرهیز کند تا از انتشار بیشتر بیماری جلوگیری شود.

‏پیشگیری از ابتلا به زونا
برای پیشگیری از ابتلا به زونا، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
واکسیناسیون
واکسن آبله مرغان (واکسن زوستاواکس) می‌تواند از ابتلا به زونا جلوگیری کند یا شدت بیماری را کاهش دهد. مشاوره با پزشک در مورد واکسیناسیون ضد زونا و زمان مناسب آن در صورتی که مخاطرات و فواید آن را بررسی کنید، بسیار مهم است.
حفظ سیستم ایمنی
سیستم ایمنی قوی می‌تواند از روند فعال شدن مجدد ویروس واریسلا زوستر در بدن جلوگیری کند. برای حفظ سیستم ایمنی خود، می‌توانید به رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، خواب کافی، کاهش استرس و مدیریت سالم روح توجه کنید.
پرهیز از تماس با افراد مبتلا
اگر در تماس مستقیم با فرد مبتلا به زونا هستید، بهتر است از تماس مستقیم با آفت‌های پوستی او پرهیز کنید. ویروس زونا از طریق تماس مستقیم با آفت‌های پوستی منتقل می‌شود.
بهداشت دست
شستشوی منظم و صحیح دست‌ها می‌تواند در کاهش انتقال ویروس زونا به دست‌ها کمک کند. قبل از لمس یا پاک کردن آفت‌های پوستی خود، دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
مدیریت استرس
استرس ممکن است بر سیستم ایمنی تاثیر منفی داشته باشد و روند فعال شدن مجدد ویروس را تسریع کند. تلاش کنید استرس خود را کاهش داده و تکنیک‌های مدیریت استرس مانند تمرینات تنفسی، مدیتیشن و یوگا را اجرا کنید.
با این حال، لازم به ذکر است که هیچ روش مطلقی برای پیشگیری از ابتلا به زونا وجود ندارد. اگر در معرض خطر بالا ابتلا به زونا هستید یا علائم زونا را تجربه می‌کنید، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا راهنمایی‌های خاص و مناسب برای شما ارائه کند.

________________________________________________________

مقالات دیگر