امپاکس یا آبله میمون چیست؟

برای دومین بار از سال ۲۰۲۲، آبله میمون یا ام‌پاکس «mpox» یک وضعیت اضطراری بهداشتی جهانی اعلام شد، زیرا این ویروس به سرعت در سراسر قاره آفریقا گسترش می‌یابد و خطر کسترش آن سایر قاره‌ها را تهدید می‌کند.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) به‎تازگی بالاترین سطح هشدار خود را برای این بیماری ویروسی صادر کرد و تاکید کرد که بیش از ۱۴ هزار مورد ابتلا و ۵۲۴ مرگ در آفریقا طی سال جاری از آمار سال گذشته فراتر رفته است.

این اعلامیه یک روز پس از آن منتشر شد که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) در آفریقا ام‌پاکس را یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی اعلام کرد؛ بنابراین سوالات مهمی در این باره وجود دارند؛ ام‌پاکس چیست؟ چگونه منتقل می‌شود و شیوع فعلی آن در مقایسه با شیوع قبلی چقدر جدی است؟

ام‎پاکس چیست؟
ام‌پاکس یک عفونت ویروسی است که در درجه اول انسان و حیوانات را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

این ویروس متعلق به گروهی از ویروس‌های طبقه‌بندی شده به‌عنوان جنس  اورتوپاکسویروس (Orthopoxvirus) است؛ این‌ها معمولا باعث بیماری آبله مانند می‌شوند که شامل بثورات با برآمدگی‌ها یا تاول‌های روی پوست است؛ برجستگی‌ها اغلب با مایع یا چرک، پر می‌شوند و در نهایت می‌توانند پوسته شوند و بهبود پیدا کنند.

ام‌پاکس شبیه آبله است که اکنون ریشه‌کن شده و سایر ویروس‌های آبله مانند آبله گاوی و واکسینیا است.

زمانی که برای اولین بار در سال ۱۹۵۸ در میمون‌ها شناسایی شد، ابتدا «آبله میمون» نامیده شد؛ این میمون‌های تحقیقاتی در آن زمان در دانمارک بودند.

 در سال ۱۹۷۰، اولین مورد انسانی گزارش شده یک پسر ۹ ماهه در کنگو بود.

در سال ۲۰۲۲، سازمان بهداشت جهانی توصیه کرد که نام آبله میمون به ام‌پاکس تغییر یابد تا ارتباط آن با میمون‌ها کاهش یابد، زیرا این بیماری می‌تواند جوندگان و انسان‌ها را نیز مبتلا کند.

آبله میمون چگونه منتقل می شود؟
این ویروس از طریق تماس مستقیم با مایعات یا زخم های بدن فرد مبتلا به آبله میمون یا از طریق تماس مستقیم با وسایلی که در تماس با مایعات یا زخم های بدن مانند لباس یا ملحفه قرار گرفته اند، منتقل می شود.

نشانه ها و علائم آبله میمونی
این بیماری، که معمولاً با تب و علائم مشابه سرماخوردگی آغاز می‌شود، به سرعت به ضایعات پوستی قرمز رنگ تبدیل می‌شود. این ضایعات به مرور زمان ممکن است چرکی شده و مشکلات بیشتری را ایجاد کنند. حدود ۹۵ درصد از بیماران، ضایعات پوستی را بر روی صورت خود مشاهده می‌کنند و ۷۵ درصد نیز در کف دست‌ها و پاها دچار این ضایعات می‌شوند. همچنین، در ۳۰ درصد موارد، این ضایعات بر روی اندام‌های تناسلی ظاهر می‌شوند. افزون بر این، بیماری می‌تواند غشای مخاطی دهان را نیز درگیر کند و مشکلاتی را برای بیماران ایجاد نماید.

این ویروس می‌تواند بر روی قرنیه چشم تأثیر بگذارد و در شرایط حاد، ممکن است منجر به نابینایی شود. با گذشت زمان و پیشرفت بیماری، درگیری‌های پوستی افزایش یافته و رنگ ضایعات پوستی به سمت زردی پیش می‌رود.

در موارد شدیدتر، این ضایعات می‌توانند به شدت پوست را تخریب کنند و نواحی وسیعی از بدن را درگیر نمایند. پیشرفت بیماری می‌تواند به درگیری سیستم عصبی مرکزی منجر شود، به طوری که ویروس به مغز و نخاع می‌رسد و التهاب‌های مغزی را به همراه دارد. این وضعیت می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی مغزی و حتی مرگ بیمار شود. به همین دلیل، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب این بیماری بسیار حائز اهمیت است تا از بروز عوارض جانبی خطرناک جلوگیری شود.

به طورکلی علائم ابله میمونی در بزرگسالان شامل موارد زیر است:

بثورات پوستی
تب و لرز
سردرد
بدن درد و درد عضلانی
خستگی و ضعف
کمر درد
تورم غدد لنفاوی

تاریخچه آبله میمون
آبله میمون اولین بار در سال 1958 زمانی که شیوع دو بیماری شبیه آبله در بین میمون‌هایی که برای تحقیق نگهداری می‌شدند، کشف شد. از این رو آبله میمون‌ها نامگذاری شد. اولین مورد انسانی آبله میمون در سال 1970 در جمهوری دموکراتیک کنگو ثبت شد. از آن زمان به بعد، آبله میمون در سایر کشورهای آفریقای مرکزی و غربی در انسان‌ها گزارش شده‌است.

این بیماری سال‌ها پیش نیز در جهان و در برخی کشورها شیوع پیدا کرده بود و در برخی مواقع شاهد مبتلایانی هستیم که باعث ایجاد محدودیت در سفر به برخی کشورها می‌شوند. برای مثال در سال 2003 و 2021 برای سفر به نیجریه توصیه احتیاطی به دلیل دیده شدن چند فرد مبتلا اعلام شد.

سازمان جهانی بهداشت در بیانیه جدید خود اعلام کرده است: «به احتمال زیاد در روزها و هفته‌های آینده، موارد وارداتی بیشتری از این بیماری در اروپا ثبت خواهد شد.»

در همین حال، مقامات بهداشتی چین از افزایش نظارت بر موارد مشکوک و کنترل مرزهای خود برای جلوگیری از ورود این بیماری به کشورشان خبر داده‌اند. این اقدامات شامل بررسی اشیا و افرادی می‌شود که به نظر می‌رسد از مناطق پرخطر، عازم چین شده‌اند. بر اساس داده‌های منتشر شده هفته گذشته از سوی آژانس بهداشت اتحادیه آفریقا (Africa CDC)، از ژانویه ۲۰۲۲ تاکنون در مجموع ۳۸,۴۶۵ مورد ابتلا به این بیماری در ۱۶ کشور آفریقایی ثبت شده و ۱۴۵۶ نفر جان خود را از دست داده‌اند.

آژانس مذکور همچنین اعلام کرده است که در سال ۲۰۲۴، موارد ابتلا به این بیماری در کشورهای آفریقایی نسبت به سال گذشته ۱۶۰ درصد افزایش یافته است. ساموئل-راجر کامبا، وزیر بهداشت کنگو، اظهار کرده که بر اساس آخرین گزارش اپیدمیولوژیک، جمهوری دموکراتیک کنگو از ابتدای سال جاری (2024) ۱۵,۶۶۴ مورد احتمالی ابتلا و ۵۴۸ مورد مرگ را ثبت کرده است.

با این حال، سازمان جهانی بهداشت تأکید کرده که نباید به دلیل شیوع این بیماری، به مسافران یا کشورهای دیگر «انگ» بزنیم و در بیانیه‌اش اعلام کرد که «تنها با همکاری، به اشتراک‌گذاری داده‌ها و اجرای اقدامات بهداشتی لازم می‌توان شیوع این ویروس را کنترل کرد.» اگر تاریخچه این بیماری را بررسی کنیم، نخستین بار در سال ۱۹۵۸ در میمون‌های آزمایشگاهی در کپنهاگ دانمارک شناسایی شد.

حالا پس از گذشت چندین سال از شیوع این بیماری، دوباره شاهد گسترش این ویروس با آمار خطرناکی در جهان هستیم. کشور عزیزمان ایران نیز از این بیماری مصون نمانده و در لیست کشورهای آلوده به آبله میمون قرار گرفته است.

در ویدئوی زیر می‌توانید توضیحات پروفسور حسین کیوانی، متخصص ویروس شناس کشور درباره بیماری آبله میمونی را مشاهده نمائید.

پیشگیری از آبله میمون
برای این‌که به این آبله مبتلا نشوید، لازم است اقداماتی مانند جدا‌کردن اتاق فرد بیمار با دیگران، شست‌وشوی دست با آب و صابون و… انجام دهید. در ادامه شما را با دیگر راه‌های پیشگیری از این بیماری آشنا می‌کنیم:

با افرادی که جوش‌هایی شبیه این بیماری دارند، به‌صورت مستقیم در تماس نباشید؛
با افرادی که به این آبله مبتلا هستند، رابطه جنسی نداشته باشید؛
ظروف غذا خوری مانند لیوان، بشقاب و.. فرد مبتلا را جدا کنید؛
به ملافه، لباس یا وسایل شخصی افراد مبتلا دست نزنید؛
بعد از ورود به خانه و قبل از خوردن غذا، دست‌های خود را با آب و صابون به‌خوبی بشویید؛
با ضدعفونی ‌کننده‌های الکلی دستان خود را بشویید؛
از تماس با حیوانات ناقل خودداری کنید.

درمان آبله میمونی
آیا آبله میمون کشنده است و راه درمان ندارد؟ برخلاف آبله مرغان، هنوز درمان 100% قطعی برای این آبله یافت نشده است و تنها چند دارو ضد ویروسی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای کودکان تا بزرگسالان تایید شده است که تنها به دستور پزشک برای بیمار تجویز می‌شود.

در آمریکا دو واکسن آبله میمون به بیماران تزریق می‌شود که تاثیرگذاری آن‌ها 100% قطعی نیست. CDC اعلام کرده است که بعد از تزریق واکسن باز هم باید از ارتباط نزدیک با فرد مبتلا خودداری کنید.

________________________________________________________

مقالات دیگر