عوارض چاقی

اهمیت تناسب اندام در سلامت جسمی و البته سلامت روانی افراد بسیار زیاد است. چاقی یکی از مهمترین معضلاتی است که تناسب اندام را تهدید می کند. برخی از افراد تصور می کنند چاقی تنها دارای جلوه ظاهری بوده اما در این خصوص باید بدانید که چاقی و عوارض آن تنها به جنبه ظاهری ختم نمی شود! اضافه وزن تاثیرات مستقیمی بر روی بروز بیماری های قلبی، فشار خون بالا، سرطان و.. دارد. دلایل مختلفی می توانند در بروز اضافه وزن و چاقی موثر باشند که از جمله این موارد می توان به عوامل ژنتیکی، داشتن رژیم غذایی ناسالم اشاره کرد. خوشبختانه اضافه وزن در بیشتر موارد قابل درمان است و با پیشگیری و درمان می توانید از مضرات چاقی و اضافه وزن جلوگیری کنید.

چاقی چیست؟
قبل از توضیح بیشتر در مورد اینکه عوارض چاقی چیست؟ بهتر است با مفهوم چاقی آشنا شوید. مهم ترین عامل تشخیص چاقی بررسی شاخص توده بدنی است. شاخص توده بدنی معیاری است که با بررسی نسبت قد و وزن افراد مشخص می شود. پزشکان با بررسی شاخص توده بدنی تعیین می کنند که آیا شخص دارای اضافه وزن هست یا خیر! به طور معمول اگر شاخص توده بدنی شخص از 30 بالاتر باشد می توان گفت شخص دچار اضافه وزن یا چاقی می باشد. یک فرمول ساده برای محاسبه شاخص توده بدنی تقسیم کردن عدد وزن به کیلو گرم بر عدد قد به متر است و کسر به دست آمده را به توان 2 برسانید تا شاخص توده بدنی شما مشخص شود. بالا بودن شاخص توده بدنی هم به تدریج سبب بروز عوارض اضافه وزن می شود. 

اضافه وزن در بین افراد دنیا از شیوع بسیار بالایی برخوردار بوده و شیوع آن رو به افزایش است. متاسفانه بسیاری از مردم به دلیل عدم آگاهی از مضرات چاقی، اضافه وزن را به عنوان یک عامل خطر آفرین نمی شناسند. مهم ترین عامل بروز چاقی عدم وجود تعادل بین میزان کالری دریافتی با کالری است که بدن به صورات روزانه نیاز دارد. لازم به توضیح است که بدن برای انجام متابولیسم نیاز به کالری داشته و این کالری به صورت روزانه از طریق منابع غذایی مصرفی دریافت می شود. حال اگر شخص بیشتر از کالری مورد نیاز بدن کالری دریافت کند، کالری اضافه به صورت چربی در اندام های مختلف بدن ذخیره سازی شده و در نهایت زیاد بودن کالری دریافتی منجر به چاقی می شود. 

علل اضافه وزن و چاقی
موارد مختلف و متعددی در اضافه وزن و چاقی موثر هستند. اما مهم ترین عوامل موثر در چاقي دریافت بیش از اندازه کالری  است. برخی از غذاهایی که دارای کالری بالایی هستند شامل موارد زیر می باشد:

مصرف فست فودها
غذاهای چرب و فرآوری شده
مصرف محصولات لبنی
غذهایی که دارای شکر زیاد هستند
آبمیوه‌های صنعتی؛ نوشابه های گازدار
نوشیدنی های الکلی
مصرف نان و شیرینی
مصرف انواع سس و مواد افزودنی
سایر عواملی که باعث اضافه وزن و چاقی می‌شوند:

کم تحرکی
فاکتورهای ژنتیکی و ارثی
مشکلات هورمونی
مصرف برخی داروها
استرس زیاد
عدم خواب کافی
عوامل محیطی

 عوارض چاقی و افسردگی
یکی دیگر از عوارض چاقی افسردگی است. تحقیقاتی که در زمینه ارتباط چاقی و افسردگی انجام شده است نشان می‌دهند که شیوع افسردگی در افراد با شاخص توده بدنی بالا، بیشتر از سایرین است. چاقی و افسردگی در ارتباط باهم همانند یک جاده دوطرفه عمل می‌کنند به صورتی که افزایش چاقی باعث بیشتر شدن افسردگی و افزایش افسردگی باعث تشدید چاقی می‌شود.

علت چنین فرایندی این است که با افزایش تعداد سلول‌های چربی در بدن، میزان مواد التهابی در خون افزایش می‌یابد و این مواد با تأثیر بر مغز، عملکرد آن را تغییر می‌دهند. نتیجه چنین روندی، سرکوب شدن هورمون‌های شادی‌آور نظیر سروتونین و دوپامین است. از سویی دیگر، افسردگی با تحت تأثیر قرار دادن تحرک و جنب‌وجوش فرد سبب تشدید چاقی می‌شود.

عوارض چاقی و ناباروری در زنان و مردان

ناباروری در زنان
چاقی می‌تواند جنبه‌های مختلف دستگاه باروری زنان از فعالیت جنسی تا زایمان را تحت تأثیر قرار دهد. در زنان، ارتباط چاقی با ناباروری ازجمله ناباروری ناشی از عدم تخمک‌گذاری واضح‌تر است. زنانی که شاخص توده بدنی آنان در محدوده ۲۰ تا ۲۴ قرار دارد ازنظر وضعیت باروری در بهترین حالت ممکن قرار دارند.

چاقی با عوارضی نظیر سقط خود به خودی جنین، دیابت بارداری، پره‌اکلامپسی و مشکلات مرتبط با زایمان در ارتباط است. همچنین در مادرانی که BMI بسیار بالایی دارند احتمال تولد نوزاد با نقایص مادرزادی بیشتر است. خوشبختانه با کاهش وزن می‌توان از این عوارضی پیشگیری نمود.

ناباروری در مردان
در زمینه تأثیر چاقی بر ناباروری مردان، با افزایش شاخص توده بدنی تعداد اسپرم‌ها و سرعت حرکت آن‌ها دستخوش تغییر می‌شود علاوه بر این با افزایش BMI، قوای جنسی دچار افت محسوس می‌شود.

چاقی و سیستم تنفسی
یکی دیگر از غوارض چاقی بروز مشکل در سیستم تنفسی است. چاقی از دو طریق متابولیسمی و فیزیکی قادر است که بر سیستم تنفسی تأثیر منفی داشته باشد. تجمع چربی در ناحیه شکمی باعث محدود شدن حرکت دیافراگم و کاهش حجم تنفسی می‌شود. آسم و وقفه تنفسی در خواب، از دیگر عوارض تنفسی مرتبط با چاقی هستند. در افراد مبتلا به چاقی احتمال بروز آسم ۵۰ درصد بیشتر از سایرین است. عارضه وقفه تنفسی در خواب نیز از مشکلات شایع تنفسی است که از هر ۱۵ نفر ۱ نفر به آن مبتلاست و ۵۰ تا ۷۵ درصد افراد مبتلا دچار چاقی مفرط هستند.

عوارض چاقی و عملکرد ذهنی
آلزایمر یکی از بیماری‌هایی است که با رسیدن به دوران سالمندی به‌تدریج خود را نشان می‌دهد. در ایالات‌متحده، ۷٫۵ میلیون نفر به این بیماری مبتلا هستند و بیشتر آن‌ها بالای ۶۵ سال سن دارند. دو مورد از عوامل خطر مرتبط با آلزایمر چاقی و لاغری است به صورتی‌که خطر ابتلا به آلزایمر در مبتلایان به چاقی ۴۲ درصد و در افراد لاغراندام ۳۶ درصد بیشتر از سایرین است.

چاقی و سیستم اسکلتی و عضلانی
مبتلا بودن به چاقی سبب تحمیل وزن اضافه بر استخوان‌ها و مفاصل و در نتیجه بروز بیماری‌هایی مثل آرتروز می‌شود. آرتروز مفصل و لگن به‌طور مستقیم با چاقی در ارتباط است و یک‌سوم بیمارانی که تحت عمل تعویض مفاصل قرار می‌گیرند مبتلا به چاقی هستند. علاوه بر این، چاقی سبب افزایش درد پشت، نقایص ستون فقرات و بدشکلی استخوانی می‌شود.

چاقی و کبد چرب
در بسیاری از کشورها ازجمله ایران به دلیل سبک زندگی نادرست، مصرف غذاهای آماده و استرس‌های روزانه، کبد چرب به یکی از معضلات حوزه سلامت تبدیل‌شده است. چاقی شکمی یکی از مهم‌ترین فاکتورهای مستعد کننده فرد در ابتلا به کبد چرب است. بالا بودن حجم چربی در بدن باعث رسوب چربی در سلول‌های کبد و انباشتگی در این ارگان می‌شود.