اگزما چیست؟ علائم و درمان

اگزما چیست؟
اگزما یا درماتیت آتوپیک نوعی بیماری پوستی است که قسمت‌هایی از پوست دچار دانه‌های پوستی ملتهب و قرمز می‌شود. به‌مرور این دانه‌ها باعث شده پوست ترک خورده و زمخت شود و با خارش پوستی همراه است. همچنین گاهی اوقات نیز ممکن است با تاول همراه باشد. توجه داشته باشید درماتیت به معنای التهاب پوست است، آتوپیک نیز به مجموعه‌ای از بیماری‌های مربوط به سیستم ایمنی از جمله درماتیت آتوپیک، آسم و تب یونجه گفته می‌شود. درماتیت آتوپیک در واقع یکی از دلایل وقوع اگزما است، اما این دو واژه می‌توانند به جای هم استفاده شوند.
پوست سالم باعث حفظ رطوبت و محافظت از باکتری‌ها، تحریک کننده‌ها و آلرژن‌ها می‌شود. اگزما با تغییرات ژنی مرتبط است که بر توانایی پوست در حفاظت از خود تاثیر می‌گذارد و اجازه می‌دهد تا پوست شما تحت تاثیر عوامل محیطی، تحریک کننده‌ها و آلرژن‌ها قرار گرفته و آسیب ببیند. همچنین درماتیت آتوپیک در کودکان رایج است اما در هر سنی ممکن است رخ دهد. درماتیت آتوپیک یک بیماری مزمن و طولانی مدت است و به طور دوره‌ای ظاهر می‌شود. همچنین ممکن است با آسم یا تب یونجه همراه باشد. هیچ درمانی برای درماتیت آتوپیک یافت نشده است. اما درمان‌ها و اقدامات مراقبت از خود می‌تواند خارش را از بین ببرد و از شیوع بیماری‌های جدید جلوگیری کند. به عنوان مثال، از مصرف صابون‌های خشک اجتناب کنید، پوست خود را به طور مرتب مرطوب نگه دارید و از کرم‌ها یا پماد‌های دارویی استفاده کنید.

انواع اگزما
درماتیت آتوپیک
از رایج ترین اشکال اگزما، درماتیت آتوپیک می‌باشد. شروع این بیماری در دوران کودکی آغاز شده و با افزایش سن خفیف می‌شود، این بیماری ممکن است در بزرگسالی از بین برود. دکتر بیماریهای پوست این بیماری را تریاد آتوپیک به معنای سه گانه معرفی میکند، زیرا افراد مبتلا اغلب سه بیماری را تجربه می‌کنند، دو بیماری دیگر تب یونجه و آسم هستند. بیشتر افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک، به دو بیماری دیگر نیز مبتلا می‌باشند.
درماتیت تماسی
اگر پوست شما هنگام تماس با یک سری از مواد، قرمز و تحریک می‌شود، شما مبتلا به درماتیت تماسی هستید. درماتیت تماسی شامل دو نوع می‌باشد که یک نوع آن درماتیت تماسی آلرژیک می‌باشد، این نوع درماتیت در اثر واکنش سیستم ایمنی بدن، به مواد تحریک‌کننده سطحی از جمله فلزات اتفاق می‌افتد. ولی نوع دیگر که درماتیت تماسی تحریک کننده است در اثر تحریک پوست به وسیله یک ماده شیمیایی ایجاد می‌شود.
اگزمای دیشیدروتیک
اگزمای Dyshidrotic که معمولا در زنان نسبت به مردان بیشتر اتفاق می افتد، به صورت تاول‌های کوچکی در ناحیه دست‌ها و پاها ظاهر می‌شود.
اگزمای دست
این نوع از بیماری، فقط در نواحی دست ظاهر می‌شود، که به اگزمای دست معروف است. شاغل بودن در محلی که استفاده از مواد شیمیایی تحریک کننده پوست بسیار زیاد است مانند: نظافت کاری یا آرایشگری، ممکن است باعث ایجاد این نوع درماتیت شود.
نورودرماتیت
این نوع درماتیت، رفتاری مشابه با درماتیت آتوپیک را از خود نشان می دهد و می تواند لکه ها ضخیم و پوسته پوسته شده را روی نواحی درگیر شده ایجاد نماید.
درماتیت سکه‌ای
درماتیت سکه‌ای، همین طور که از اسمش پیداست، می‌تواند لکه و زخم‌های سکه‌ای را بر روی پوست شما ایجاد کند. این نوع حساسیت پوستی با خارش زیادی همراه است و تفاوت زیادی با سایر درماتیت‌ها دارد.
درماتیت استازیس
درماتیت استازیس که با خارش، درد، قرمزی و تورم همراه است، در اثر نشت مایعات از رگ‌های ضعیف شده خونی به داخل پوست اتفاق می‌افتد.

دلایل اگزما
     حساسیت‌های غذایی: بعضی از غذاها باعث ایجاد یا تشدید اگزما می‌شوند. ممکن است بلافاصله (با تأخیر)، اگزما ایجاد کنند و یا اگر دچار اگزما باشید، آن را تشدید کنند... پرهیز از غذاهایی که اگزما را تحریک می‌کنند، به‌احتمال‌زیاد در بهبود علائم مؤثر هستند و باعث کاهش اگزما می‌شوند. مصرف غذاهای متفاوت بر روی افراد مختلف، باعث اگزما می‌شود و این علائم بر روی هر فرد متفاوت عمل می‌کند... اما درمجموع غذاها و مواد غذایی که به‌طور شایع باعث ایجاد حساسیت می‌شوند، عبارت‌اند از:
    آجیل (هر دو نوع زمینی و درختی)
    غذاهای دریایی و صدف
    شیر گاو
    سویا
    تخم‌مرغ
    گندم
    پوست خشک: خشکی پوست هم می‌تواند یکی از دلایل اگزما باشد. ممکن است پوست شما براثر مرطوب نبودن هوا، استفاده بیش‌ازحد از آب خیلی گرم و همچنین کمبود مراقبت روزانه، خشک شود.
     عوامل استرس‌زای عاطفی و احساسی: استرس علت اصلی اگزما نیست، اما عوامل استرس‌زا می‌توانند بر تحریک اگزما تأثیرگذار باشند. استرس باعث تحریک پوست، سیستم ایمنی و سایر دستگاه‌های بدن شده و درنتیجه می‌تواند اگزما را شدیدتر کند.
    عوامل تحریک‌کننده: تماس با برخی مواد شیمیایی و مواد تحریک‌کننده، می‌تواند محرک اصلی و یکی از دلایل اگزما باشد. این مواد شامل عطرها، رنگ‌ها و انواع مواد شیمیایی است که برای نظافت بدن یا خانه خود از آن‌ها استفاده می‌کنید
    مواد حساسیت‌زای موجود در هوا: این مواد که از طریق استنشاق وارد بدن می‌شوند، با واکنش سیستم ایمنی مواجه شده که این امر می‌تواند علت اگزما باشد. مواد حساسیت‌زای موجود در هوا عبارت‌اند از: گرده، شوره حیوانات خانگی، گردوخاک، دود و کپک و قارچ.
    تعریق: تعریق هم می‌تواند یکی از دلایل اگزما و تحریک آن باشد. عرق کردن نه‌تنها به تنظیم دمای بدن کمک می‌کند، بلکه بر رطوبت پوست و نحوه عملکرد سیستم ایمنی بدن نیز تأثیرگذار است. بدن شما ممکن است به تعریق حساسیت داشته باشد؛ که در این شرایط اگزما تشدید می‌شود.
    درجه حرارت بسیار بالا یا بسیار پایین: غالباً در هوای خیلی گرم یا خیلی سرد اگزما تشدید می‌شود. معمولاً در پاییز و  زمستان، سرما رطوبت بدن را کاهش می‌دهد و می‌تواند باعث خشکی پوست شود. در تابستان‌ها هم گرمای هوا موجب تعریق بیش‌ازحد طبیعی بدن می‌شود.
    هورمون‌ها: هورمون‌ها می‌توانند یکی از عوامل ایجاد اگزمای پوستی شوند. این مورد در خانم‌ها شایع‌تر است. نوعی از اگزما به نام درماتیت خود ایمنی پروژسترون وجود دارد که می‌تواند بر اساس چرخه قاعدگی تشدید شود؛ اما این وضعیت بسیار نادر است
    عفونت: اگرچه عفونت نیز جزء دلایل اگزما نیست اما باکتری‌ها می‌توانند از پوستی که دچار اگزما شده است، به داخل بدن نفوذ کنند. سرخی بیش‌ازاندازه یا مرطوب شدن پوست می‌تواند نشانه ایجاد عفونت پوستی باشد. سطح پوستی که به دلیل اگزما بازشده است، راهی مناسب برای ورود انواع ویروس‌ها، از جمله ویروس هرپس، به داخل بدن است. این ویروس‌ها می‌توانند باعث ایجاد تاول‌ بر روی پوست شما بشوند.
    مصرف دخانیات: استعمال تنباکو می‌تواند با تحریک پوست، اگزما را تشدید کند.پژوهش ها در این مورد  نشان می‌دهد که مصرف دخانیات و اگزمای دست باهم مرتبط هستند.

عوارض اگزما
اگزما می‌تواند عوارض مختلفی در پوست و مو داشته باشد و این عوارض از  نظر شدت و مدت ماندگاری هم متفاوت است. با این حال، رایج‌ترین عوارض اگزما در پوست به شرح زیر است:
    خارش پوست
    زخم
    ایجاد ناحیه‌های خشک و زبر روی پوست
    قرمزی و التهاب پوست
    لکه‌های پوستی
    تغییر رنگ پوست در صورت ادامه پیدا کردن علائم
    پوست ضخیم، پوست چرمی یا همان لیکنفیکاسیون
عوارض اگزما روی موها هم تاثیر می‌گذارد. در واقع اگر پوست سر دچار اگزما شود، موها به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرند. این تاثیر می‌تواند به زخم روی پوست سر و ریزش مو منتهی شود.

تشخیص اگزما به چه صورت است؟
هیچ تست آزمایشگاهی برای شناسایی درماتیت آتوپیک (اگزما) مورد نیاز نیست. پزشک شما احتمالا تشخیص خود را با بررسی پوست و بررسی سابقه پزشکی شما انجام خواهد داد. او همچنین ممکن است از تست پچ یا آزمایش‌های دیگر برای تشخیص سایر بیماری‌های پوستی یا شرایطی که ممکن است همراه با اگزمای شما باشد، استفاده کند. با این حال تشخیص دقیق نیاز به بررسی تمام سطح پوست داشته و گاهی اوقات نمونه برداری از پوست (بیوپسی) ممکن است انجام شود. اگر مشکوک هستید که یک غذای خاص باعث بروز بثورات پوستی در کودک شما شده با پزشک مشورت کنید و در مورد شناسایی آلرژی‌های غذایی از پزشک سوال کنید.

درمان اگزما
درمان اگزما از نوع خفیف آن  ممکن است به کمپرس آب ولرمی که بعدازآن در هوای اتاق تبخیر شود کافی باشد. اگزمای مزمن هم می‌تواند با شست‌وشو با آب و بعدازآن مصرف مرطوب‌کننده (کرم مرطوب‌کننده یا لوسیون) بهبود پیدا کند. اگزمای خفیف می‌تواند با کرم بدون نسخه ۱ درصد هیدروکورتیزون به‌صورت مؤثر درمان شود. کرم بتامتازون یک کورتیکواستروئید موضعی قوی است که به‌عنوان استروئیدهای موضعی شناخته‌شده است. از استروئیدهای موضعی علاوه بر خاصیت مرطوب‌کنندگی (نرم‌کننده‌ها) برای درمان بیماری‌های التهابی پوست مانند اگزما و درماتیت استفاده می‌شود. بتامتازون با کاهش التهاب، خارش و قرمزی علائم مشکل پوستی را تسکین می‌دهد. بتامتازون یک درمان قطعی برای اگزما نیست، اما به تسکین علائم کمک می‌کند.
آگاهی از اینکه چه عاملی باعث حساسیت دست شما شده و مراقبت از پوست دست در خانه و محل کار، می‌تواند شمارا در برابر خارش پوست دست محافظت کند. برخی از روش‌ها برای کنترل و درمان اگزما بی‌تأثیر نیست که این روش‌ها شامل:
    شستن بدن با آب ولرم
    خشک‌کردن دست‌ها و استفاده از مرطوب‌کننده
    از تمیزکننده‌های بدون الکل و آنتی باکتریال استفاده نکنید.
    استفاده از دستکش‌های نخی زمانی که کارهای روزمره خانه را انجام می‌دهید.
    در زمان کار با مواد غذایی مانند سیب‌زمینی، پیاز، فلفل، گوشت و میوه‌های اسیدی مانند گوجه و مرکبات از دستکش‌های یک‌بارمصرف استفاده کنید.
    ظرف‌ها و لباس‌ها را با دست نشویید. اگر امکان استفاده از یک ماشین ظرف‌شویی یا لباسشویی را ندارید، این کار را زیر شیر آب و با استفاده از یک دستکش ساق بلند انجام داده و از نفوذ آب داغ به دست خود جلوگیری کنید.

داروهای اگزما
توجه داشته باشید، تمام داروهایی که برای درمان این بیماری استفاده می‌شود باید توسط متخصص پوست تجویز شوند، زیرا فقط متخصص پوست و مو می تواند نوع اگزما و درمان مرتبط با آن را تشخیص دهد.
    استفاده از پماد و کرم‌های کورتیکواستروئیدی در کاهش خارش و قرمزی بیماری موثر است. این پماد باید به صورت یک لایه نازک بر روی پوست قرار داده شود، به دلیل اینکه در مقدار زیاد لایه پوست را نازک می‌کند. بهترین زمان مصرف این پماد بعد از استحمام می‌باشد زیرا در این زمان، پماد به راحتی جذب پوست می‌شود. این دارو به صورت خوراکی نیز می‌تواند تجویز شود.
    در مواقعی که متخصص پوست، داروی کورتون را برای درمان بیماری توصیه نمی‌کند، از پماد Pimecrolimus (Elidel) برای قسمت‌های آسیب دیده پوست صورت، سر و اطراف چشم استفاده می‌شود.
    استفاده از داروی آنتی هیستامین در بهبود خارش پوست موثر است و خواب آلودگی ناشی از آن برای غلبه بر تحریک پوستی و بی‌خوابی بسیار مفید می‌باشد.
    پوست آسیب‌دیده و ترک‌خورده به راحتی به وسیله، باکتری و قارچ‌ها آلوده می‌شود، باکتری استافیلوکوکوس اورئوس لکه‌های چرکی و پوسته‌های زرد را روی پوست ایجاد می‌کند که باعث عفونت باکتریایی می‌شوند. استفاده از داروهای آنتی بیوتیکی به درمان این عفونت کمک می‌کند.
    داروهای آنتی بیوتیکی در شکل‌های مختلف مانند: پماد، شربت، کپسول و قرص خوراکی قابل استفاده می باشند. داروهای ضدقارچی در درمان عفونت‌های قارچی موثر هستند.
    در درمان اگزماهای شدید از اشعه درمانی با استفاده از اشعه ماورا بنفش، استفاده می‌شود. در این روش فرد مبتلا به مدت چند دقیقه و دو تا سه بار در طول هفته در معرض اشعه UVA / UVB قرار می‌گیرد، این دوره درمانی ممکن است تا چند ماه ادامه داشته باشد.
    رژیم درمانی نیز از درمان‌های پیشنهادی برای درمان اگزما در کودکان است، ولی این درمان برای همه کودکان نمی‌تواند موثر باشد.

آیا اگزما قابل پیشگیری است؟
داشتن یک برنامه معمول مراقبت از پوست می‌تواند به جلوگیری از ایجاد یا تشدید اگزما کمک کند. نکات زیر را برای پیشگیری از اگزما به کار ببندید:
    حداقل دو بار در روز پوست خود را مرطوب کنید. کرم‌ها، پمادها، شی‌باتر، روغن‌های طبیعی، لوسیون‌های مرطوب‌کننده و آبرسان می‌توانند مفید باشند. محصول یا محصولاتی را انتخاب کنید که برای شما مناسب باشد. در حالت ایده‌آل، بهترین مورد برای شما که ایمن، موثر و مقرون‌به‌صرفه است، روغن‌های گیاهی و طبیعی است.
    اگر روزانه حمام می‌کنید یا دوش می‌گیرید، از آب ولرم به جای آب خیلی گرم استفاده کنید و حمام یا دوش خود را به حدود 10 دقیقه محدود کنید.
    از یک پاک‌کننده ملایم و بدون مواد شیمیایی خشن برای پوست خود استفاده کنید. پاک‌کننده‌ای را انتخاب کنید که فاقد رنگ، الکل و عطر باشد.
    برای شستشوی نوزادان، فقط به آب گرم اکتفا کنید. صابون می‌تواند به‌ویژه برای پوست کودکان نوزاد تحریک‌کننده باشد.
    صابون‌های دئودورانت و صابون‌های ضدباکتری در هر سنی می‌توانند بیش از حد چربی طبیعی پوست را از بین ببرند و پوست را خشک کنند.
    برای خشک کردن پس از حمام، پوست را با یک حوله نرم به آرامی لمس کنید. هنگامی که پوست شما هنوز مرطوب است، یعنی در عرض سه دقیقه از مرطوب‌کننده استفاده کنید.
    محرک‌های درماتیت آتوپیک از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است. سعی کنید عوامل تحریک‌کننده اگزما را شناسایی کرده و از آن‌ها دوری کنید. به طور کلی، از هر چیزی که باعث خارش می‌شود اجتناب کنید، زیرا خاراندن اغلب باعث تحریک پوست می‌شود. محرک‌های رایج درماتیت آتوپیک عبارتند از: پارچه‌های خشن مانند پارچه‌ پشمی، پوست خشک، عفونت پوست، گرما و عرق، فشار و تنش، محصولات پاک‌کننده، گرد و غبار، شوره حیوانات خانگی، دود ناشی از سوختن تنباکو، هوای سرد و خشک، عطرها و دیگر مواد شیمیایی تحریک‌کننده.
    نوزادان و کودکان ممکن است با خوردن برخی غذاها مانند تخم مرغ و شیر گاو دچار اگزما شوند. با پزشک متخصص فرزندتان درباره شناسایی آلرژی‌های غذایی بالقوه صحبت کنید. وقتی متوجه شدید چه چیزی باعث ایجاد اگزما می‌شود، با پزشک متخصص درباره نحوه مدیریت علائم و جلوگیری از تشدید بیماری صحبت کنید.

________________________________________________________

مقالات دیگر