لوپوس چیست؟ علائم و درمان

لوپوس چیست؟
لوپوس زمانی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی به بافت‌ها و اندام‌های خودی حمله می‌کند (بیماری خودایمنی). التهاب ناشی از لوپوس می‌تواند بر بسیاری از سیستم‌های مختلف بدن از جمله مفاصل، پوست، کلیه‌ها، سلول‌های خونی، مغز، قلب و ریه‌ها تأثیر بگذارد. تشخیص لوپوس اغلب دشوار است زیرا علائم و نشانه‌های آن مشابه بیماری‌های دیگر است. مشخص‌ترین علامت لوپوس بثورات صورت است که حالتی شبیه بال‌های پروانه دارد و روی هر دو گونه دیده می‌شود. اگرچه درمان قطعی برای لوپوس وجود ندارد اما داروها قادرند علائم بیماری را کنترل کنند.

علت بیماری لوپوس چیست؟
بیماری لوپوس به یک علت ایجاد نمی‌شود، بلکه دلایل مختلفی برای بروز آن وجود دارد. اگر بخواهیم عوامل ایجاد کننده لوپوس را به دو گروه تقسیم کنیم باید از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی صحبت کنیم.
    ارث: لوپوس مانند بیماری‌های دیگر، قابلیت انتقال از والدین به فرزندان را از طریق کروموزوم دارد و افرادی که والدینشان یا کسی در خاندانشان مبتلا به لوپوس باشد با احتمال بیشتری مبتلا می‌شود.
    اگرچه عوامل ایجاد کننده بیماری‌های خود ایمن در دستگاه ایمنی بدن ناشناخته هستند. اما برخی شرایط محیطی، می‌تواند زمینه‌ای برای بروز این بیماری‌ها و موثر بودن ارث باشد. عوامل محیطی که باعث می‌شود لوپوس بروز کند شامل موارد زیر است.
    استرس و اضطراب
    اختلال در سطح هورمون‌های هنگام بلوغ
    مواجهه با نورخورشید
    مواجهه با پرتوهای مضر
    عفونت‌های ویروسی
    سیگار کشیدن و قرا گرفتن در معرض دود سیگار
    مصرف بعضی داروها به‌خصوص داروهایی مانند ایزونیازید، هیدرالازین، پروکایین آمید

علائم بیماری لوپوس چیست؟
علائم بیماری لوپوس در همه‌ی افراد یکسان نیست و در بعضی افراد ممکن است ضعیف و در بعضی دیگر شدید باشد. همچنین روند بیماری لوپوس به‌شکلی است که در افرادی بعد از مدتی کوتاه بهبود می‌یابد و در برخی دیگر تا مدت طولانی باقی می‌ماند. همچنین علائم به درگیر بودن ناحیه‌ی آسیب دیده هم بستگی دارد.
بااین‌حال برخی علائم لوپوس در اکثر مبتلایان بروز می‌کند.
    تب
    سندرم شوگرن که شامل خشکی چشم و دهان است.
    درد، التهاب و تورم در مفاصل
    تجمع مایعات و در پاها
    تورم غدد لنفاوی
    ایجاد زخم در دهان
    ایجاد بثورات و ضایعات پوستی، شایع‌ترین شکل آن ضایعات پروانه‌ای شکل روی صورت در گونه‌ها و بینی است.
    وجود بثورات پوستی سرخ رنگ در نواحی مختلف بدن
    بدتر شدن و حساس شدن ضایعات پوستی با در معرض آفتاب قرار گرفتن
    پدیده رینود یعنی انگشتان دست  پا در هنگام سرد شدن یا قرار گرفتن در معرض استرس تغییر رنگ دهد یا سفید و آبی شود.
    درد در قفسه سینه
    ریزش مو به‌خصوص در لکه‌های پوستی که به آن آلوپسی‌آره گفته می‌شود.
    از دست دادن حافظه و سرگیجه و سردرد
    بیماری لوپوس و چشم هم در مواردی با هم ارتباط دارند، باعث خشکی می‌شود.
    لوپوس می‌تواند باعث نارسایی در عملکرد کلیه شود. وجود خون در ادرار، درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
    نارسایی قلبی و تنگی نفس با بیماری لوپوس
    عفونت و التهاب در نقاط مختلف بدن مانند قلب یا ریه
    درد  و التهاب در مفاصل
    تورم  و درد در غدد لنفاوی

انواع لوپوس
ارائه دهندگان خدمات بهداشتی معمولاً چهار نوع لوپوس را دسته‌بندی می‌کنند.
1. لوپوس اریتماتوی سیستمیک‌
لوپوس اریتماتوی سیستمیک (SLE) شایعترین نوع لوپوس است. وقتی می‌شنوید که کسی می‌گوید لوپوس است، احتمالاً منظورش SLE است.
SLE نام خود را از این حقیقت می‌گیرد که به طور معمول بر چندین سیستم مختلف بدن تأثیر می‌گذارد، از جمله:
• کلیه‌ها
• پوست
• مفاصل
• قلب
• سیستم عصبی
• ریه‌ها
SLE می‌تواند از خفیف تا شدید باشد. این بیماری باعث ایجاد علائمی می‌شود که ممکن است با گذشت زمان بدتر شوند و سپس بهبود پیدا کنند. زمان‌هایی که علائم شما بدتر می‌شود، شعله ور(شدن) خوانده می‌شوند، در حالی که دوره‌هایی که بهتر می‌شوند یا از بین می‌روند، به عنوان بهبود نامیده می‌شوند.
2. لوپوس جلدی
این نوع لوپوس عموما به پوست محدود می‌شود. ممکن است با زخم باعث بثورات و ضایعات دائمی شود. انواع مختلفی از لوپوس جلدی وجود دارد، از جمله:
• لوپوس حاد پوستی: این نوع باعث ایجاد «بثور پروانه ای» می‌شود.  نوعی بثورات قرمز است که روی گونه‌ها و بینی ظاهر می‌شود.
• لوپوس جلدی تحت حاد: این نوع از لوپوس باعث ایجاد بثوراتی می‌شود که قرمز، برافروخته و پوسته پوسته است. اغلب در مناطقی است که در معرض نور خورشید قرار دارند و به طور معمول منجر به زخم نمی‌شوند.
• لوپوس جلدی مزمن: این نوع باعث ایجاد بثورات بنفش یا قرمز می‌شود. همچنین می‌تواند باعث تغییر رنگ، زخم و ریزش مو شود. گاهی لوپوس دیسلوئید هم خوانده می‌شود.
در حالی که لوپوس پوستی حاد اغلب با بیماری لوپوس سیستمیک همراه است، لیپوس جلدی حاد و مزمن معمولاً فقط روی پوست رخ می‌دهد.
3. لوپوس نوزادی
این وضعیت بسیار نادر است و در کودکانی که مادرانشان دارای آنتی بادی‌های خود ایمنی خاصی هستند، رخ می‌دهد. این آنتی بادی‌های خود ایمنی از مادر به جنین در سراسر جفت منتقل می‌شوند.
همه مادرانی که این آنتی بادی‌ها را دارند علائم لوپوس ندارند. در حقیقت، حدود 25 درصد از مادرانی که کودکی با لوپوس نوزادی به دنیا می‌آورند علائم لوپوس ندارند. با این حال، تخمین زده می‌شود که 50 درصد از این مادران ظرف 3 سال علائم خود را نشان دهند.
علائم این بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• بثورات پوستی
• تعداد سلول های خونی پایین
• مشکلات کبدی پس از تولد
در حالی که برخی از نوزادان ممکن است نقایص قلبی داشته باشند، بیشتر آن ها علائمی دارند که پس از چند ماه از بین می روند.
با این حال آنتی بادی ها (SSA / B) می توانند از جفت عبور کرده و باعث مشکلات قلبی (بلوک قلب) شوند.
بیماران مبتلا به این آنتی بادی‌ها باید در دوران بارداری از نزدیک مورد پیگیری قرار گیرند، اغلب توسط متخصصان، از جمله روماتولوژیست و متخصص زنان و زایمان.
4. لوپوس ناشی از دارو
استفاده از برخی داروهای تجویزی می‌تواند منجر به لوپوس ناشی از دارو (DIL) شود. DIL همچنین ممکن است به عنوان لوپوس اریتماتوز ناشی از دارو (DILE) شناخته شود.
DIL می‌تواند با استفاده طولانی مدت از برخی داروهای تجویز شده، به طور معمول تنها پس از گذشت چند ماه از مصرف یک دارو ایجاد شود.
داروهای زیادی وجود دارد که می‌تواند باعث ایجاد DIL شما شود. برخی از نمونه‌ها عبارتند از:
• ضد میکروب‌ها، مانند تربینافین ( ضد قارچ) و پیرازین آمید (داروی سل)
• داروهای ضد تشنج مانند فنیتوئین (دیلانتین) و والپروات
• داروهای آریتمی، مانند کینیدین و پروكائین آمید
• داروهای فشار خون بالا، مانند تیمولول (تیموپتیک، Istlol) و هیدروکسیزین
• مواد زیستی به نام عوامل ضد TNF-alpha، مانند اینفلیکسیماب (رمیکاد)  و اتانرسپت (انبرل)
در حالی که DIL از علائم SLE تقلید می‌کند، در اکثر موارد این بیماری معمولاً بر ارگان‌های اصلی تأثیر نمی‌گذارد. با این حال، می‌تواند باعث پریکاردیت و التهاب پلور شود. DIL معمولاً در طی چند هفته از قطع دارویی که باعث بروز آن شده است از بین می‌رود.

عوارض و پیامدهای ابتلا به لوپوس چیست؟
    نقص عملکرد کلیه‌ها: در بعضی بیماران، لوپوس باعث آسیب جدی به کلیه می‌شود و نارسایی کلیه یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر در میان افراد مبتلا به لوپوس است
   اختلال در عملکرد مغز و سیستم عصبی مرکزی: اگر مغز تحت تأثیر بیماری قرار گرفته باشد، ممکن است سردرد، سرگیجه، تغییرات رفتاری، مشکلات بینایی و حتی سکته مغزی یا تشنج نیز رخ دهد. بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس مشکلات حافظه‌ای را تجربه می‌کنند و ممکن است در بیان کردن افکار خود دچار مشکل باشند
   مشکلات خونی و عروقی: لوپوس ممکن است منجر به مشکلات خونی نظیر کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و افزایش خطر خونریزی یا لخته شدن خون شود. همچنین در مواردی نیز التهاب رگ‌های خونی رخ می‌دهد
   درگیر شدن ریه‌ها: ابتلا به این بیماری احتمال التهاب در بافت قفسه سینه را افزایش می‌دهد به‌طوری‌که ممکن است باعث دردناک شدن تنفس گردد
    عوارض قلب: لوپوس گاهی باعث التهاب عضله قلب، شریان‌ها یا غشای قلب می‌شود. خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و حملات قلبی نیز به‌شدت افزایش می‌یابد

چرا لوپوس باعث ریزش مو می‌شود؟
یکی از عوارض لوپوس ریزش مو است که به دلیل بروز التهاب پوستی و ملتهب شدن فولیکول‌های مو رخ می‌دهد. ریزش مو به‌ویژه در سر و صورت بیشتر از سایر نواحی بدن اتفاق می‌افتند. در بعضی شرایط لوپوس باعث کم‌پشت شدن تدریجی موی سر شده و گاهی نیز ممکن است ریزش موی سکه‌ای رخ دهد.
در صورت وسیع بودن التهاب و تحت تأثیر قرار گرفتن پوست سایر نواحی بدن، ریزش موی گسترده نیز محتمل خواهد بود. معمولا با درمان علائم بیماری، موهای ازدست‌رفته مجدداً رشد می‌کنند. اما برخی افراد مبتلا به لوپوس دچار ضایعات دیسکوئید پوستی می‌شوند که منجر به از دست رفتن دائمی موها می‌شود.

آیا لوپوس مسری است؟
لوپوس یک بیماری مسری نیست. مسری به معنای انتقال یک بیماری از یک شخص به شخص دیگر است. نمونه‌هایی از بیماری‌های مسری شامل آنفولانزا و سرماخوردگی است.
آنچه دقیقاً باعث لوپوس می‌شود کاملاً پیچیده است. به جای گرفتن بیماری از یک شخص، اعتقاد بر این است که با ترکیبی از عوامل در ارتباط است، از جمله مواردی مانند:
• محیط
• هورمون‌ها
• ژنتیک
بنابراین حتی اگر برخی از افراد با سابقه ابتلا به لوپوس بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن باشند، آن‌ها را از شخص دیگری نمی‌گیرند. در حقیقت، می‌توانید سابقه خانوادگی لوپوس داشته باشید و هرگز به آن مبتلا نشوید.

راه‌‌های تشخیص لوپوس چگونه است؟
لوپوس با نشانه‌های ظاهری بیماری آزمایش‌های دقیق قابل تشخیص است. البته پرسیدن شرح حال و بررسی زمینه‌ی ژنتیکی ابتلا به بیماری حتما در دستور کار دکتر لوپوس قرار دارد.
نشانه‌های ظاهری فرد که پزشک را برای تشخیص لوپوس کمک می‌کند موارد زیر است:
    ضایعات پوستی: ضایعات و بثوراتی که به شکل پروانه‌ای در گونه و بینی باشد و لکه‌های قرمز پوستی
    زخم: وجود زخم در دهان یا بینی که فاقد درد باشد.
    حساسیت به نور: به‌طوری که فرد اظهار کند بعد از قرار گرفتن در معرض نور خورشید پوست دچار خارش می‌شود.
    التهاب مفاصل: در مفاصل حساسیت، تورم یا تجمع مایع وجود دارد. اما استخوان‌های اطراف مفصل را از بین نمی‌برد و فرسایشی نیست.
    التهاب در پرده‌های قلب یا پریکاردیت و التهاب در ریه‌ها که پلوریت گفته می‌شود.
    مشکلات کلیوی: بروز اختلال در عملکرد کلیه به‌صورت پروتئین‌اوری (وجود پروتیئین در ادرار) و کیست‌
    اختلالات عصبی
    کم خونی یا کاهش میزان گلبول‌سفید و پلاکت‌ها
آزمایش‌هایی که دکتر درماتوپاتولوژی را در تشخیص دقیق‌تر بیماری لوپوس کمک می‌کند موارد زیر است:
    آزمایش ادرار: میزان دفع پروتئین در ادرار و درگیری کلیه‌ها را نشان می‌دهد.
    آزمایش خون: در آزمایش خون آنتی‌بادی‌ها اندازه گیری می‌شود.
    بیوپسی: بیوپسی پوست و کلیه برای بررسی آسیب و التهاب انجام می‌شود.
    اشعه ایکس: در مواردی که پزشک نیاز به تصویر دقیق از اندام‌های درگیر داشته باشد این روش انجام می‌شود.

درمان لوپوس
تشخیص زودهنگام بیماری و سپری کردن دوره درمانی مؤثر، بر کاهش اثرات SLE و افزایش کیفیت زندگی تأثیر چشمگیری دارد. لوپوس می‌تواند توانایی‌های جسمی، ذهنی و اجتماعی فرد مبتلا را تحت تأثیر قرار داده و باعث افت کیفیت زندگی بیمار گردد. روند درمانی این بیماری خودایمن به علائم و شدت بیماری بستگی دارد اما رایج‌ترین داروهایی که برای درمان این بیماری مورداستفاده قرار می‌گیرند شامل موارد زیر است.
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID)
این دسته از داروها مثل ناپروکسن سدیم (Aleve) و ایبوپروفن برای تسکین درد، ورم و تب مورداستفاده قرار می‌گیرند. البته نوع قوی‌تر این داروها نیز بسته به شرایط بیمار تجویز می‌شوند.
داروهای ضد مالاریایی
داروهایی نظیر هیدروکسی کلروکین که به‌طور روتین برای درمان مالاریا مورداستفاده قرار می‌گیرد بر روی سیستم ایمنی تأثیرگذار بوده و قادرند علائم بالینی بیماری لوپوس را کاهش دهند.
داروهای مهارکننده سیستم ایمنی
این داروها در موارد وخیم بیماری مورداستفاده قرار می‌گیرند. این دسته از داروها مثل آزاتیوپرین، مایکوفنولات، متوترکسات و سیکلوسپورین سبب سرکوب سیستم ایمنی و کاهش حملات سیستم ایمنی به بافت‌های خودی می‌شوند. از عوارض این داروها می‌توان به احتمال بالا رفتن انواع عفونت‌های باکتریایی، آسیب‌های کبدی، کاهش باروری و افزایش احتمال سرطان اشاره نمود.
کورتیکواستروئیدها
پردنیزولون یکی از داروهای ضدالتهابی از گروه کورتیکواستروئید بوده و قادر است علائم التهابی لوپوس را کاهش دهد. از دوزهای بالای متیل پردنیزولون برای کنترل علائم مرتبط با کلیه و مغز استفاده می‌شود. عوارض جانبی این داروها شامل افزایش وزن، کاهش تراکم استخوان‌ها، افزایش فشارخون، دیابت و احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی است.

درمان‌های خانگی برای بهبود لوپوس
اولویت اول برای بهبود لوپوس مصرف داروهای ضدالتهابی تجویزشده توسط پزشک است. در کنار مصرف منظم داروها موارد زیر نیز در بهبود لوپوس مؤثر هستند.
زردچوبه
زردچوبه به‌طور گسترده در بسیاری از پروسه‌های درمانی به‌منظور تأثیر شفابخش آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زنجبیل
این گیاه دارویی یک روش مؤثر دیگر برای کاهش التهاب است. ترکیبات ضدالتهابی موجود در زنجبیل برای کاهش علائم مفید هستند. زنجبیل را می‌توان به روش‌های مختلفی ازجمله به‌صورت سالاد، دم‌نوش و یا همراه با سبزیجات به برنامه غذایی خود اضافه نمود. مصرف متعادل زنجبیل عارضه جانبی ندارد ازاین‌رو می‌توان با خیال راحت از آن برای درمان علائم اختلال لوپوس بهره برد.
سرکه سیب
 سرکه سیب با افزایش تولید اسید هیدروکلریک در بدن موجب سم‌زدایی و افزایش جذب مواد مغذی می‌شود. این ماده موثر غذایی را می‌توان به‌صورت رقیق‌شده در آب مصرف نمود و یا از عصاره آن بر روی پوست استفاده نمائید.

پیشگیری از لوپوس
اکثر انواع لوپوس قابل پیشگیری نیست. لوپوس ناشی از دارو (DIL) به دلیل داروهای ایجاد کننده آن یک استثناست. با این حال، مهم است که در مورد خطرات و فواید آن صحبت کنید زیرا عدم مصرف این داروها می‌تواند منجر به اثرات تهدید کننده زندگی شود.
مواردی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش احتمال شعله ور شدن لوپوس انجام دهید. شامل:
• جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید: قرار گرفتن زیاد در معرض آفتاب می‌تواند باعث ایجاد بثورات مرتبط با لوپوس شود. شخص همیشه هنگام بیرون رفتن از خانه باید از ضد آفتاب استفاده کند و از تابش مستقیم نورخورشید پرهیز کند که معمولاً بین 10 صبح و 4 بعد از ظهر است.
• تمرین روش‌های مدیریت استرس: این‌ها شامل مراقبه، یوگا یا ماساژ است. این روش‌ها می‌توانند در هر زمان ممکن به شما در رفع استرس کمک کنند.
• تمرین تکنیک‌های پیشگیری از عفونت: شامل شستشوی مکرر دست و جلوگیری از قرار گرفتن در نزدیکی مبتلایان به سرماخوردگی و بیماری‌های دیگر است که به راحتی از یک فرد به فرد دیگر منتقل می‌شود.
• استراحت زیاد: استراحت برای کمک به بدن در بهبودی بسیار مهم است.
همیشه به یاد داشته باشید که به برنامه درمانی خود پایبند باشید. اطمینان از اینکه داروهای خود را مصرف می‌کنید، نه تنها به جلوگیری از شعله ور شدن کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به جلوگیری از آسیب دیدن به ارگان‌های داخلی نیز کمک کند.
اگر متوجه شدید که داروها دیگر به مدیریت علائم کمک چندانی نمی‌کند، فوراً به ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود مراجعه کنید.

________________________________________________________

مقالات دیگر