عمل قلب باز چیست؟

عمل قلب باز چیست؟
عمل قلب باز یا جراحی قلب با روش کلاسیک، یک روش مطمئن و نسبتا پیچیده، برای درمان مشکلات قلبی است. درصد زیادی از بیماران مبتلا به بیماری‌های قلب و عروق، از جمله آریتمی‌های قلبی، می‌توانند با این روش درمان شوند. در این روش جراحی، پزشک با ایجاد برش بر روی قفسه سینه، مشکلات قلب را برطرف کرده و در نهایت، محل جراحی را بخیه می‌زند.
در عمل باز، قفسه سینه بیمار شکافته می‌شود. به همین دلیل، پزشک به راحتی می‌تواند به ماهیچه قلب دسترسی پیدا کند. این حالت کمک می‌کند تا مشکلات ساختمانی قلب، آزادانه‌تر و با کیفیت بیشتری برطرف گردند. جراحی قلب با روش کلاسیک، در مقابل جراحی‌های کمتر تهاجمی، دوران نقاهت طولانی‌تری دارد. اما اگر وضعیت عمومی بیمار به گونه‌ای باشد که بتواند شرایط جراحی قلب باز را تحمل کند، پزشک استفاده از آن را به بیمار توصیه خواهد کرد.

مزایای جراحی قلب باز
جراحی قلب باز معمولاً زمانی انجام می‌شود که فرد نیاز به پیوند عروق کرونر (CABG) داشته باشد. هدف بازگرداندن جریان خون صحیح به قلب، به‌منظور محدود کردن خطر حمله قلبی است.
بیماری عروق کرونر زمانی ایجاد می‌شود که شریان‌ها به دلیل تجمع چربی در داخل آنها به شکل پلاک، باریک و سخت شوند. در نتیجه خون نمی‌تواند آن‌طور که باید جریان یابد و این می‌تواند باعث انسداد شود.
عمل جراحی قلب باز نیز برای تعویض یا ترمیم دریچه‌ها یا سایر قسمت‌هایی که آسیب‌دیده یا دارای ناهنجاری هستند انجام می‌شود. به‌عنوان‌مثال، برای قرار دادن پیوند یا انجام پیوند. به طور کلی مواردی که جراحی قلب باز در آنها ضروری است عبارت‌اند از:
در نتیجه تصلب شرایین (آترواسکلروز)، در صورت تنگ شدن عروق، عمل بای‌پس روی آنها اعمال می‌شود.
ترمیم یا تعویض دریچه‌هایی که خون را به بدن می‌فرستند.
حذف لخته و تومور در قلب با عمل جراحی قلب باز
ترمیم نواحی آسیب‌دیده قلب
استفاده از وسایل پزشکی تنظیم‌کننده ریتم قلب
ترمیم ناهنجاری‌های مادرزادی قلب
جایگزینی قلب غیرفعال با نارسایی پیشرفته قلبی با قلب اهدایی
پیوند قلب

موارد انجام جراحی قلب باز
– برطرف کردن نقص هایی که در عملکرد قلب به وجود آمده است
– تعویض دریچه های قلب که دچار مشکل شده اند
– آنژیو پلاستی (بازکردن عروق قلب)
– پیوند قلب
– جراحی بای پس
– ترمیم نقص مادرزادی قلبی در نوزادان
– برطرف کردن انسداد شریان های منتهی به قلب

انواع جراحی قلب باز
عمل جراحی قلب باز، به دلیل دسترسی کامل به ساختار قلب و عروق، برای درمان انواع بیماری‌های قلبی مناسب است. جراحی بیماری‌های مادرزادی قلبی و ترمیم و جایگزینی دریچه‌های قلب، با همین روش انجام می‌گیرد. در ادامه جزئیات مربوط به انواع عمل قلب باز را توضیح می‌دهیم
جراحی بای پس عروق کرونری (CABG)
یکی از رایج‌ترین انواع عمل باز، جراحی بای پس عروق کرونری است که به آن پیوند عروق کرونر نیز گفته می‌شود. در این روش، جراح بخشی از شریان یا ورید پا را برداشته، و جایگزین شریان کرونر مسدودشده می‌کند. این کار برای بهبود خونرسانی به قلب انجام می‌گیرد. در جراحی بای پس عروق کرونری، تلاش جراح بر آن است، تا میزان اکسیژنی را که قلب دریافت می‌کند، بهبود بخشد. این وضعیت، برای بهتر کردن فعالیت و عملکرد قلب لازم است. در طول عمل پیوند عروق کرونری با روش کلاسیک، جراحی تنها بر روی دیواره‌های خارجی قلب انجام می‌شود؛ بنابراین پزشک جراح نیازی به باز کردن حفره‌های قلب ندارد.
عمل بای پس چندگانه
نکته‌ای که درباره عمل قلب باز برای عروق کرونری وجود دارد؛ تعداد بای پس‌ها است. در اصل، تعداد شریان‌های مسدودشده در بیماران مختلف متفاوت است. به همین دلیل، عمل پیوند عروق کرونری می‌تواند به صورت یگانه، دوگانه، سه گانه و چهارگانه انجام گیرد. به این معنا که لازم است در حین جراحی، به تعداد عروق گرفته شده، از دستگاه بای پس استفاده شود. بنابراین، نیازی به نگرانی نبوده و نباید آن را، به خطرناک بودن جراحی قلب تعبیر نمود. مدت زمانی که لازم است تا عمل جراحی قلب باز، برای پیوند عروق کرونری انجام گیرد؛ ۲ تا ۶ ساعت خواهد بود. هر چه تعداد بای پس‌های جراحی بیشتر باشد، مدت زمان عمل نیز طولانی‌تر خواهد بود.
جراحی دریچه‌های قلبی با روش کلاسیک
یکی از رایج‌ترین روش‌های عمل قلب باز، تعویض و ترمیم دریچه‌های قلبی آسیب دیده است. هر یک از چهار دریچه قلبی را می‌توان، با استفاده از این روش درمان نمود. با این حال، جراحی دریچه میترال با روش باز، بسیار رایج و شناخته شده است.
دریچه میترال، هدایت خون به سمت چپ قلب را کنترل می‌کند. ناهنجاری‌های دریچه‌ای باعث می‌شود، تا باز و بسته شدن آن مختل گردد. در نتیجه، خون به طور کامل بین دهلیز و بطن جابجا نمی‌شود. در چنین مواردی، برای بهبود و اصلاح مسیر عبور خون و تصحیح ضربان قلب، باید دریچه میترال را ترمیم یا تعویض کرد؛ عمل قلب باز کمک می‌کند، تا ناهنجاری ایجاد شده برطرف گردد. عموما در حین این جراحی، پزشک تلاش می‌کند تا دریچه میترال را ترمیم نماید؛ اما در موارد درگیری و تخریب شدید، دریچه‌های مکانیکی، دریچه‌های بافتی، جایگزین دریچه آسیب دیده می‌شوند.
جراحی آنوریسم آئورت
آنوریسم آئورت، یک اختلال خطرناک است که باید در اسرع وقت درمان شود. انجام عمل قلب باز برای ترمیم آنوریسم، اصلی‌ترین روش درمان این ناهنجاری است. در این جراحی، پزشک قسمت آسیب دیده آئورت را، به کمک یک پوشش جدید، می‌پوشاند. این فرایند به منظور تقویت دیواره آئورت و برای پیشگیری از پارگی، انجام می‌گیرد.
عمل جراحی پیوند قلب
یکی دیگر از انواع عمل جراحی قلب باز، عمل پیوند قلب است. اگر نارسایی قلبی بسیار شدید بوده و ساختمان قلب به شدت آسیب دیده باشد؛ پزشک متخصص، جراحی پیوند قلب را توصیه می‌کند. عمل پیوند معمولا زمانی انجام می‌گیرد، که هیچ یک از روش‌های جراحی ترمیمی نتوانند، وضعیت بیمار را بهبود بخشند.
در این روش جراحی، یک قلب اهدایی از فرد دیگر، جایگزین قلب شخص بیمار می‌شود. شرایط جراحی پیوند با عمل قلب باز بسیار خاص است. از این رو، مراقبت‌های قبل و بعد از آن، بر نتیجه جراحی تاثیر بسزایی خواهند داشت.

عمل قلب باز برای چه کسانی مناسب است؟
افرادی که شرایط زیر را داشته باشند می‌توانند عمل قلب باز را پیش بهترین دکتر برای عمل قلب باز انجام دهند:
    آریتمی، فیبریلاسیون آرتری
    مشکلات و نواقص مادرزادی مانند نقص دیواره، دیواره‌ی ناکامل و ناساخته‌ی بین حفره‌های قلبی
    بیماری کرونر قلب
    نارسایی قلبی

چه کسانی نمی توانند عمل قلب باز را انجام دهند؟
عمل قلب باز برای چه کسانی خطرناک است؟ بیمارانی که ریسک بالایی داشته‌باشند و پرخطر باشند و شرایط زیر را داشته‌باشند، نمی‌توانند عمل قلب باز را انجام دهند. افراد زیر کاندید مناسبی برای این جراحی پرخطر نیستند:
    افرادی که کلیه‌های آنها به خوبی عمل نمی‌کند.
    کسانی که کبد آنها به خوبی عمل نمی‌کند و نارسایی دارد.
    نارسایی ریوی می‌تواند در روند عمل قلب باز مشکل ایجاد کند.
    افرادی که از قبل عمل قلب انجام داده‌اند و مشکلی در روند انجام آن ایجاد شده‌است.

جراحی قلب باز چگونه انجام می شود؟
CABG  از ۳ تا ۶ ساعت طول می‌کشد. به طور کلی این مراحل اساسی انجام می‌شود:
    به بیمار بیهوشی عمومی داده می‌شود (ممکن است عمل قلب باز در کودکان و نوزادان هم صورت بگیرد). بیهوشی تضمین می‌کند که بیمار در طول کل جراحی خواب و بدون درد خواهد بود.
    جراح یک برش ۸ تا ۱۰ اینچی در قفسه سینه ایجاد می‌کند.
    جراح تمام یا بخشی از استخوان سینه بیمار را برش می‌دهد تا قلب را در معرض دید قرار دهد.
    هنگامی که قلب قابل مشاهده است، بیمار ممکن است به دستگاه بای پس قلب و ریه متصل شود. این دستگاه خون را از قلب دور می‌کند تا جراح بتواند عمل کند. برخی از روش‌های جدیدتر از این دستگاه استفاده نمی‌کنند.
    جراح از یک ورید یا شریان سالم برای ایجاد یک مسیر جدید در اطراف شریان مسدودشده استفاده می‌کند.
    جراح استخوان سینه را با سیم می‌بندد و سیم را داخل بدن می‌گذارد.
    برش اصلی دوخته شده‌است.
گاهی اوقات برای افرادی که در معرض خطر هستند، مانند افرادی که چندین عمل جراحی داشته‌اند یا افراد در سنین بالا، استرنوم انجام می‌شود. آبکاری استرنوم زمانی است که استخوان سینه پس از جراحی با صفحات تیتانیومی کوچک دوباره به هم متصل می‌شود.

مراقبت‌های قبل از عمل قلب باز
عمل قلب باز یک جراحی نسبتا پیچیده است. به همین دلیل، بیمار باید قبل از عمل مراقبت‌هایی را انجام دهد؛ برای مثال، ترک سیگار و دوری از نوشیدن الکل نیز، از چند هفته قبل از عمل، الزامی است. البته نوشیدن الکل حتی بعد از عمل جراحی نیز، ممنوعیت دارد؛ زیرا مصرف آن می‌تواند عوارض جدی و تهدید‌کننده زندگی، مانند تشنج یا لرزش را در پی داشته باشد. ضمن اینکه کشیدن سیگار و مصرف الکل قبل از عمل، دوران نقاهت عمل قلب باز را طولانی‌تر می‌کند.
چنانچه از داروهای بدون نسخه، مکمل‌ها و ویتامین‌ها یا حتی داروهای گیاهی استفاده می‌کنید؛ این مساله را حتما به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین، اگر قبل از جراحی به بیماری‌هایی، مانند تبخال، آنفولانزا، سرماخوردگی یا تب مبتلا شدید؛ لازم است پزشک خود را در جریان قرار دهید.
یک روز قبل از جراحی باز قلب، به شما توصیه می‌شود تا بدن خود را با صابون مخصوص بشویید. این کار کمک می‌کند، تا تمام آلودگی‌های پوستی برطرف گردد؛ در نتیجه، احتمال عفونت پس از جراحی را کاهش می‌یابد. از چند ساعت قبل از عمل نیز باید از خوردن و نوشیدن اجتناب کنید؛ زیرا بیهوشی عمومی با معده خالی، ایمن‌تر است. در این باره می‌توانید جزئیات را از پزشک خود، جویا شوید.

مراقبت های بعد از عمل قلب باز
پس از ترخیص از بیمارستان، بیمار باید با روش‌های مختلف، از سلامتی خود مراقبت کند. معمولا 6 تا 8 هفته زمان لازم است، تا شخص به بهبودی کامل برسد. انجام برخی از اقدامات، به او کمک می‌کند، تا دوران نقاهت خود را پشت سر گذاشته و به زندگی عادی برگردد. در ادامه برخی از مراقبت‌های بعد از عمل قلب باز را بیان می‌کنیم:
    مراقبت از محل برش جراحی؛ یکی از عوارض عمل باز، عفونت در محل برش جراحی است. به همین دلیل، بیماران باید از این برش به خوبی محافظت کنند. محل برش عمل باید گرم و خشک بماند. بنابراین تا زمان تایید پزشک بهتر است، از تماس آب با زخم جلوگیری کنید. برای حمام کردن نیز، باید از آب ولرم (نه داغ) استفاده کنید. ضمن اینکه در دو هفته اول بعد از عمل، مدت زمان ماندن زیر آب، نباید بیشتر از ۱۰ دقیقه باشد. وجود علائمی مانند قرمزی، گرما، تب و ترشح از محل برش، می‌تواند نشان دهنده عفونت باشد، که نیاز به مراجعه اورژانسی به پزشک دارد.
    کنترل درد در ناحیه جراحی؛ احساس درد بعد از عمل باز قلب، امری طبیعی است؛ اما باید به شدت آن دقت کنید. در صورتی که شدت درد نسبت به قبل، بیشتر شود؛ ممکن است با یک مشکل جدی روبرو باشید. بنابراین مساله را حتما باید به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک معالج برای درد عضلانی، گلودرد، درد محل جراحی یا درد ناشی از لوله‌های قفسه سینه، داروهای ضد درد مناسب را تجویز می‌کند. بهتر است آن‌ها را راس ساعت و مطابق با دستور پزشک مصرف کنید.
    استراحت و خواب کافی بعد از عمل؛ یکی از مراقبت‌های بعد از عمل قلب باز، که باید به آن اهمیت دهید؛ خواب و استراحت کافی است. ممکن است در روزهای ابتدایی بعد از عمل جراحی، دچار اختلال خواب شوید. با این حال، سعی کنید تا حد امکان بخوابید. برای آنکه خواب راحت‌تری داشته باشید، می‌توانید داروی مسکن خود را، نیم ساعت قبل از خواب مصرف کنید. همچنین، مصرف کافئین را تا بعد از بهبودی کامل، به تعویق بیندازید. اگر دردهای عضلانی شما را آزار می‌دهد؛ از بالش‌ها و رختخواب راحت‌تر استفاده کنید.
    توانبخشی قلب؛ یکی از بهترین مراقبت‌هایی، که می‌توان بعد از عمل جراحی قلب باز انجام داد؛ توانبخشی قلب است. به طور کلی، ورزش کردن بعد از عمل قلب، نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد؛ اما اگر بتوانید تحت نظر یک فیزیوتراپیست مجرب، برنامه توانبخشی قلب را دنبال کنید، دوران نقاهت کوتاه‌تری خواهید داشت. انجام حرکات اصولی و نرمش‌های آرام، به کنترل استرس، اضطراب و افسردگی بعد از عمل قلب باز کمک می‌کند. معمولا برنامه توانبخشی قلب برای بیماران، به صورت چند جلسه در هفته تنظیم می‌شود.

خطرات احتمالی جراحی قلب باز
عمل قلب باز یک جراحی پیچیده و حساس است. بنابراین، مانند هر نوع عمل جراحی دیگری، می‌تواند عوارض و خطراتی را در پی داشته باشد. عوارض عمل قلب کلاسیک، در بیمارانی که شرایط جسمانی نامتعادلی دارند، بیشتر است؛ برای مثال، افرادی که به دیابت یا چاقی مبتلا هستند، بیش از دیگران در معرض خطر قرار می‌گیرند. همچنین، اگر بیمار قلبی به بیماری مزمن انسدادی ریه نیز مبتلا باشد، خطر درگیری با عوارض عمل، برای وی بیشتر خواهد بود. نکته دیگر اینکه، کشیدن سیگار و مصرف الکل قبل از عمل، می‌تواند شدت عوارض بعد از عمل را افزایش دهد. از مهم‌ترین عوارض عمل جراحی قلب باز می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
    ابتلا به آریتمی قلبی؛
    واکنش آلرژیک به داروهای بیهوشی؛
    خونریزی؛
    ابتلا به بیماری‌های عفونی؛
    احتمال آسیب به رگ‌های خونی؛
    حمله قلبی یا سکته مغزی؛
    عفونت و نارسایی ریوی؛
    مشکل در تنفس؛
    کاهش موقت حافظه؛
    احساس درد در دیواره قفسه سینه؛
    تب خفیف؛
    نارسایی کلیه.
نکته‌ای که باید به آن اشاره کنیم این است، که مهارت و تجربه جراح و بیماری‌های زمینه‌ای بیمار، می‌تواند شدت عوارض عمل قلب باز را تغییر دهد. در واقع، هرچه تجربه پزشک در این جراحی بیشتر باشد، احتمال بروز عوارض جدی بعد از عمل کمتر خواهد بود.

طول عمر بیماران بعد از عمل باز قلب چقدر است؟
افرادی که تحت عمل قلب باز قرار می‌گیرند، تا سال‌ها یا دهه‌ها می‌توانند، به زندگی خود ادامه دهند. البته فاکتورهای متعددی ممکن است، بر سلامت این بیماران تاثیرگذار باشند؛ برای مثال، داشتن سبک زندگی سالم و مراقبت از خود، در برابر عوامل خطر مهم است؛ زیرا انجام مراقبت‌ها می‌تواند، طول عمر بیماران بعد از عمل قلب باز را چندین برابر کند. از مهم‌ترین مراقبت‌های بعد از جراحی باز قلب، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
    تغییر در سبک زندگی بر اساس نظر پزشک متخصص؛ این تغییرات، معمولا شامل اصلاح رژیم غذایی و انجام ورزش‌های منظم هستند.
    مصرف داروهای تجویزی پزشک بر اساس برنامه منظم.
    ملاقات دوره‌ای با پزشک معالج و بررسی وضعیت سلامت قلب.

بهترین رژیم غذایی برای بعد از جراحی قلب باز
همه ما می‌دانیم که مصرف غذاهای سالم و مغذی، دوران بهبودی هر بیماری را کاهش می‌دهد. بر همین اساس، در این قسمت بهترین رژیم غذایی، برای بعد از عمل قلب باز را بررسی می‌کنیم. هر چند بهترین راهنما برای شما، پزشک جراحتان است؛ با این حال، برای اصلاح رژیم غذایی خود می‌توانید، از این مواد نیز بهره ببرید:
    میوه‌ها و سبزیجات تازه؛
    غلات کامل؛
    گوشت بدون چربی؛
    لوبیا و حبوبات؛
    لبنیات کم چرب؛
    ماهی چرب مانند سالمون، قزل آلا؛
    تخم مرغ در حد مجاز؛
    مرغ بدون پوست.
همچنین، همه پزشکان جراح قلب توصیه می‌کنند، که بیماران از مصرف مواد غذایی زیر پرهیز کنند:
    غذاهای فرآوری شده و کنسروی؛
    انواع نوشابه؛
    سس‌های بسته‌بندی شده؛
    شیرینی‌های حاوی قند بالا؛
    غذاهای سرخ شده؛
    تنقلات مضر مانند چیپس.

________________________________________________________

مقالات دیگر