نقص مادرزادی قلب چیست؟

نقص مادرزادی قلب چیست؟
هنگامی که قلب یا رگ‌های خونی نزدیک قلب به طور طبیعی قبل از تولد رشد نمی‌کنند، یکی از انواع بیماری قلبی به نام نقص مادرزادی قلب به انگلیسی Congenital heart defect یا chd رخ می‌دهد. بیشتر نقایص قلبی یا باعث جریان خون غیرطبیعی در قلب می‌شوند یا جریان خون را در قلب یا عروق مسدود می‌کنند و می‌توانند عملکرد قلب را مختل کنند.
برخی از این نقص‌های مادرزادی قلبی در کودکان ساده هستند و نیازی به درمان خاصی ندارند. در حالی که برخی از آنها پیچیده‌تر هستند و نیاز به درمان فوری دارند. گاهی ممکن است کودک در یک دوره چند ساله نیاز به چندین عمل قلب برای اصلاح نقص قلبی مادرزادی داشته باشند.
نقایص مادرزادی قلب در نزدیک به ۱ درصد از نوزادان رخ می‌دهد و اکثر جوانان مبتلا به نقایص مادرزادی قلب تا بزرگسالی زندگی می‌کنند. در بیشتر موارد، علت بروز بیماری قلبی مادرزادی ناشناخته است. گاهی اوقات یک عفونت ویروسی در مادر باعث این بیماری می‌شود. برخی از نقایص مادرزادی قلب نتیجه مصرف الکل یا مواد مخدر در دوران بارداری هستند. همچنین این بیماری می‌تواند ژنتیکی (ارثی) باشد.

علائم و نشانه های بیماری های نقص مادرزادی قلب
نقص مادرزادی قلب اغلب از طریق سونوگرافی در دوران بارداری قابل تشخیص است. اگر دکتر شما ضربان قلب غیرطبیعی را در جنین تشخیص دهد، ممکن است با انجام آزمایش‌هایی مثل اکوکاردیوگرام، اشعه ایکس قفسه سینه یا اسکن MRI این اختلال را بررسی کند. در مواردی که امکان شناسایی این بیماری در دوران حاملگی وجود ندارد، معمولا بعد از تولد یا چند سال بعد در دوران کودکی، نشانه‌هایی از بیماری نمایان می‌شود. به‌طورکلی علائم بیماری قلبی مادرزادی شامل موارد زیر است:
    احساس سرگیجه
    تنگی نفس
    غش کردن
    اختلال در رشد بقیه اندام‌ها و عضلات بدن
    تورم
    عفونت‌های تنفسی
    سوفل قلب (وجود صداهای غیرطبیعی قلب که به‌دلیل ریتم غیرطبیعی قلب ایجاد می‌شود)
    خستگی
این نشانه‌ها متناسب با نوع و شدت بیماری در بیماران مختلف متفاوت است. در برخی موارد تشخیص وجود مشکلات قلبی مادرزادی در دوران نوزادی یا کودکی انجام نمی‌شود و ممکن است تا بزرگسالی هم طول بکشد. باید به موضوعاتی مانند ضربان قلب نرمال هم در تشخیص بیماری‌های قلبی توجه شود.

علل بیماری قلبی مادرزادی
بیماری های مادرزادی قلب علت های متفاوتی دارند اما دلیل قطعی برای به وجود آمدن مشکلات قلبی در دوران جنینی وجود ندارد.از جمله عواملی که ریسک نقص مادرزادی قلب را بالا می برد می توان به این موارد اشاره کرد :
    کوچک بودن جنین به نسبت سن حاملگی
    ناهنجاری های کروموزوی
    دیابت مادری
    عفونت های حاملگی
    فشارخون بالا
    اختلالات تیروئید مادر
    صرع و مصرف داروهای ضد تشنج
    تابش اشعه x به مادر در ۱۰ هفته اول بارداری
    سیگار و مصرف الکل
    سابقه ی سقط های مکرر
    نازایی مادر بیش از بارداری
    وجود بیماری های مادر زادی قلب در خانواده

انواع بیماری مادرزادی قلب
 بیماری مادرزادی قلب در حدود ۱۸ نوع  مختلف دارند که آنها را می توان در سه دسته زیر تقیم بندی کرد:
۱- مربوط به نقص دریچه قلب
۲- مربوط به نقص های دیواره قلب
۳- مربوط به نقص رگهای خونی
در دسته بندی مقالات سایت می توانید فیلم آموزشی مربوط به هر یک از این بیماری ها را مشاهد نمایید. در اینجا به برخی از شایع ترین بیماری های مادرزادی قلب میپردازیم:
IE – اندوکاردیت
اندوکاردیت عفونی، عفونت پوشش داخلی حفرات قلب (اندوکارد) و یا دریچه‌های قلب است. این عارضه توسط موجودات میکروسکوپی (بطور معمول باکتری‌ها و گاهی قارچ‌ها و سایر انواع موجودات میکروسکوپی) ایجاد می‌شوند.
PERICARDITIS – پریکاردیت
پریکاردیت حاد ناشی از التهاب پرده پیراشامه که پیرامون قلب را فراگرفته است، می‌باشد. پیراشامه یا پریکارد بافت همبند کیسه مانند است که قلب و آغاز رگ‌های بزرگ را می‌پوشاند و ۵۰ میلی‌لیتر مایع سروزی در آن قرار دارد.
RHD – روماتیسم قلبی
روماتیسم قلبی، به وضعیتی گفته می‌شود که در آن بر اثر ابتلا به تب روماتیسمی، آسیبی دائمی ‌به دریچه‌های قلب وارد می‌شود.
MVP – افتادگی دریچه میترال
افتادگی دریچه میترال یک نوع اختلال در کار دریچه میترال قلب است. این لت‌ها بزرگ می‌شود و به سمت داخل دهلیز چپ کشیده می‌شوند که گاهی اوقات طی انقباض ناگهان با صدا بسته می‌شوند و ممکن است منجر به برگشت خون به دهلیز چپ (پس‌زنی) شود.
KD – کاوازاکی
بیماری کاوازاکی یک واسکولیت سیستمیک حاد است ، به این معنی که التهاب در دیواره رگهای خونی میتواند منجر به گشاد شدن (انوریسم) هریک از شریان با اندازه متوسط در بدن، به ویژه شریان های کرونر گردد.
TOF – تترالوژی فالوت
تترالوژی فالوت یکی از شایعترین ناهنجاری های مادرزادی قلبی است . در این بیماری ۴ اختلال عمده وجود دارد.
بیماری لوپوس
بیماری لوپوس یک اختلال خودایمنی است که در آن دو نوع آنتی بادی اتو ایمیون با نام های anti-La(SSB) و anti-Ro (SSA) تولید شده که توانایی عبور از جفت را دارند. در صورتی که این آنتی بادی ها به جنین برسند می توانند روی ضربان قلب جنین اثر گذاشته و منجر به مرگ داخل رحمی جنین شوند.
COA – کوارکتاسیون
کوآرکتاسیون آئورت (Coarctation of the Aorta) به تنگی قسمتی از دیواره آئورت می‌گویند که موجب انسداد جریان خون سرخرگی می‌شود. این تنگی ممکن است در هر قسمتی از آئورت ایجاد شود ولی اغلب اوقات تنگی پس از جدا شدن شریان ساب کلاوین چپ ازآن اتفاق می‌افتد لذا میزان جریان خون اندام تحتانی و پاها کم می‌شود و فشارخون این اندام کاهش می‌یابد، در عوض میزان جریان و فشارخون در اندام فوقانی افزایش می‌یابد لذا قلب برای مقابله با این فشار باید با توان بیشتری کار کند.
ASD – حفره بين دهليز چپ و دهليز راست
ASD يا حفره بين دهليز چپ و دهليز راست از شايع ترين بيماري هاي مادرزادي قلبي است كه در زنان بيشتر ديده مي شود و معمولاً علائم خود را در سنين بزرگسالی بروز مي دهد.
PS – سرخ‎رگ ریوی
سرخ رگ ریوی شریان مهمی است که خون فاقد اکسیژن را از بطن راست قلب به ریه می‌برد تا در آنجا تبادل گاز انجام شود. این شریان و شریان بند ناف در واقع تنها شریان هایی هستند که حاوی خون فاقداکسیژن هستتند. در هنگام تنگی مجرای ریوی، دو غشا خارج از سه غشا به هم چسبیده‌اند تا بخش ضخیمی را تشکیل دهند؛ که از جریان آرام خون از قلب به سرخرگ ریوی جلوگیری می‌کند.

عوارض نقص مادرزادی قلب چیست؟
عوارض بالقوه بیماری قلبی مادرزادی (CHD) عبارتند از:
    نارسایی احتقانی قلب: این عارضه جدی ممکن است در نوزادانی که نقص قلبی قابل‌توجهی دارند ایجاد شود. علائم نارسایی شامل تنفس سریع، اغلب همراه با نفس‌های سخت است.
    عفونت‌های قلبی: نقص مادرزادی قلب می‌تواند خطر عفونت قلب (اندوکاردیت) را افزایش دهد که ممکن است منجر به مشکلات جدید دریچه قلب شود.
    ریتم نامنظم قلب (آریتمی): نقص مادرزادی قلب یا جای زخم ناشی از جراحی قلب ممکن است باعث تغییراتی در ریتم قلب یا آریتمی قلبی شود.
    رشد و توسعه کندتر (تاخیر در رشد): کودکانی که دارای نقایص مادرزادی قلبی جدی‌تر هستند، اغلب نسبت به کودکانی که نقص قلبی ندارند، کندتر رشد می‌کنند. آنها ممکن است کوچک‌تر از سایر کودکان هم سنشان باشند. اگر سیستم عصبی تحت تاثیر قرار گرفته باشد، کودک ممکن است دیرتر از سایر کودکان راه رفتن و صحبت کردن را یاد بگیرد.
    سکته مغزی: اگرچه غیرمعمول است، اما برخی از کودکان مبتلا به نقایص مادرزادی قلبی در معرض خطر سکته مغزی هستند زیرا لخته‌های خون از سوراخی در قلب عبور می‌کنند و به سمت مغز می‌روند.
    اختلالات سلامت روان: برخی از کودکان مبتلا به نقایص مادرزادی قلب ممکن است به دلیل تاخیر در رشد، محدودیت‌های فعالیت یا مشکلات یادگیری، دچار اضطراب یا استرس شوند. اگر در مورد سلامت روان فرزندتان نگران هستید، با یک روانپزشک مشاوره نمایید.
    افزایش وزن ضعیف.

تشخیص اختلالات مادرزادی قلب
بهترین زمان برای تشخیص اختلالات مادرزادی قلب جنین ، ماه پنجم بارداری است. مادرانی که در سنین بالای 35 سال حامله شده اند ،مادران دیابتی یا با وزن بالا ، افراد با سابقه خانوادگی بیماریهای مادرزادی قلب و جنین هایی که آنومالی های خاص دارند باید از نظر وجود بیماریهای مادرزادی قلبی غربالگری شوند. بهترین راه برای بررسی مشکلات قلبی جنین ، انجام اکوکاردیوگرافی جنین است که می تواند اختلالات قلبی مهم را نشان دهد.
در بیماریهای مادرزادی سیانوتیک تشخیص اختلالات مادرزادی قلب زیاد سخت نیست و با یک بررسی ساده مانند معاینه قلب ، نوار قلب نوزاد و انجام اکوی قلبی می توان بیماری قلبی نوزاد را تشخیص داد. در برخی از کشورها به صورت روتین تمام نوزادان قبل از ترخیص از بیمارستان از نظر وجود اختلالات قلبی با استفاده از تستهای ساده ای مانند "پالس اکسیمتری" که میزان اکسیژن خون نوزاد را نشان می دهد یا با استفاده از اکوی قلب ، بررسی می شوند.
در سنین بالاتر و در مواردی که علایم کمتری ایجاد می کنند یا علایم بیماری با تاخیر ظاهر می شود ، برای تشخیص بیماری مادرزادی قلب و تعیین نوع بیماری و شدّت آن از تست های مختلفی استفاده می شود، مانند:
عکس رادیولوژی قفسه سینه
نوار قلب
اکوکاردیوگرافی
سی تی اسکن قلب
ام آر آی MRI قلبی
و در صورت لزوم آنژیوگرافی و کاتتریسم قلبی و ریوی

بهترین راه درمان نقص مادرزادی قلب چیست؟
درمان نقایص مادرزادی قلب در کودکان به نوع خاص بیماری قلبی و شدت آن بستگی دارد. گاهی اوقات، یک نقص مادرزادی قلب ممکن است هیچ اثر طولانی مدتی بر سلامت کودک نداشته باشد و نیازی به درمان نداشته باشد. سایر نقایص مادرزادی قلب، مانند یک سوراخ کوچک در قلب، ممکن است با افزایش سن کودک بسته شود.
نقایص جدی مادرزادی قلب بلافاصله پس از تشخیص نیاز به درمان دارند. به طور کلی درمان بیماری های قلبی شامل داروها، عمل‌های قلبی یا جراحی یا پیوند قلب است.
۱. دارو درمانی برای درمان نقص های مادرزادی قلب
ممکن است برای درمان علائم یا عوارض نقص مادرزادی قلب، دارو تجویز شود. آنها ممکن است به تنهایی یا با یک روش درمان دیگر استفاده شوند. داروهای مفید برای درمان نقایص مادرزادی شامل موارد زیر است:
    داروهای فشار خون: به عنوان مثال می‌توان به مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین، مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین و مسدودکننده‌های بتا اشاره کرد.
    قرص‌های ادرار آور: این نوع دارو با کاهش میزان مایعات بدن فشار وارد بر قلب را کاهش می‌دهد.
    داروهای ریتم قلب: این داروها که ضد آریتمی نامیده می‌شوند، به کنترل ضربان قلب نامنظم (آریتمی) کمک می‌کنند.
۲. جراحی بیماری های مادرزادی قلب برای نقص مادرزادی قلب کودکان و بزرگسالان
اگر فرزند شما یک نقص مادرزادی قلبی شدید دارد، ممکن است پزشک انجام عمل قلب باز نوزادان و بزرگسالان را توصیه کند:
    کاتتریزاسیون قلبی: برخی از نقایص مادرزادی قلب را می‌توان با استفاده از لوله‌های نازک و انعطاف‌پذیر (کاتتر) بدون نیاز به جراحی قلب باز ترمیم کرد. به عنوان مثال، کاتتریزاسیون قلبی ممکن است برای رفع سوراخ‌های قلب یا نواحی باریک استفاده شود. در طول کاتتریزاسیون قلبی، متخصص قلب و عروق یک یا چند کاتتر را در یک رگ خونی، و قلب وارد می‌کند. ابزارهای کوچکی از طریق کاتتر به قلب منتقل می‌شوند تا نقص را ترمیم کنند. برخی از روش‌های کاتتر باید به صورت مرحله‌ای در طی چند سال انجام شوند.
    جراحی قلب: ممکن است کودک برای ترمیم نقص مادرزادی قلب نیاز به جراحی قلب باز یا جراحی قلب کم تهاجمی داشته باشد. نوع جراحی قلب به نوع نقص بستگی دارد.
    پیوند قلب: اگر بیماری قلبی ارثی قابل ترمیم نباشد، ممکن است نیاز به پیوند قلب باشد.
    مداخله قلبی جنین: به ندرت، اگر یک نقص جدی قبل از تولد تشخیص داده شود، می‌توان در دوران بارداری روشی را برای اصلاح مشکل یا کمک به کاهش عوارض نقص قلب کودک انجام داد. مداخله قلبی جنین به‌ندرت انجام می‌شود و فقط در شرایط بسیار خاص امکان‌پذیر است.
برخی از کودکان مبتلا به ناهنجاری‌های مادرزادی قلبی در طول زندگی خود نیاز به اعمال و جراحی‌های زیادی دارند. پس از جراحی نقص مادرزادی قلب، کودک نیاز به معاینات منظم توسط فوق تخصص قلب دارد.

________________________________________________________

مقالات دیگر