هپاتیت چیست؟ علل و درمان

هپاتیت چیست؟
هپاتیت (Hepatitis) بیماری التهاب کبد است. بیماری که باعث ایجاد درد و تورم در داخل بافت کبد می‌شود. عوامل بسیاری برای این التهاب و بیماری هپاتیت وجود دارد که بر اساس آن، بیماری هپاتیت را به چند نوع تقسیم می‌کنند.
کبد یکی از مهم‌ترین اندام‌های بدن است که عملکردی خاص و پیچیده در بدن دارد. عضوی که هر نوع اختلال در عملکرد آن، باعث مشکلات بسیار زیاد در بدن خواهد شد. عوامل بسیاری مانند مصرف بی‌رویه مشروبات الکلی یا ویروس‌های مختلف، می‌توانند باعث ایجاد بیماری هپاتیت شوند. بیماری که باتوجه‌به درجه و نوع آن، درمان‌های متفاوتی دارد.
دیابت نوع A,B  و C بر اثر ویروس هپاتیت منتقل می‌شوند و انواع دیگر بیماری هپاتیت بر اثر سو مصرف مشروبات الکلی.

علائم هپاتیت چیست؟ (نشانه های بیماری هپاتیت)
بسیاری از افراد مبتلا به هپاتیت، فاقد علامت یا دارای علائم خفیفی هستند. علایم هپاتیت معمولا ۱۵ تا ۱۸۰ روز پس از آلودگی به ویروس ظاهر می‌شوند و شامل همه‌ی انواع هپاتیت می‌شود. مرحله اول یا فاز حاد معمولا برای عموم مردم خطرناک نیست؛ اما در برخی از افراد با شرایط خاص، می‌تواند منجر به نارسایی حاد کبد و مرگ شود.
فاز حاد در هپاتیت B و C ممکن است وارد مرحله مزمن شود. همان‌طور که بیماری پیشرفت می‌کند، علائم هپاتیت مزمن می‌تواند منجر به نارسایی‌های پیشرفته کبدی، زردی، تورم اندام‌های تحتانی، گیجی و وجود خون در مدفوع شود. موارد زیر ممکن است به عنوان علایم هپاتیت مزمن رخ بدهد:
    تیره شدن رنگ ادرار
    کهیر
    خارش پوست
    روشن شدن رنگ مدفوع
    زرد شدن رنگ پوست، سفیدی چشم (صلبیه) و زیر زبان
برای اطلاع از انواع هپاتیت، علائم و نشانه های هپاتیت یا روش‌ تشخیص و درمان هپاتیت باید به متخصص گوارش و فوق تخصص کبد مراجعه کنید.
علائم اولیه و ظاهری هپاتیت
مرحله و علایم اولیه هپاتیت، فاز حاد نامیده می‌شود؛ علائم هپاتیت کبدی در این مرحله شبیه به آنفلوانزای خفیف است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
    اسهال
    خستگی
    کاهش اشتها
    تب خفیف
    هپاتیت و جوش صورت و لکه پوستی
    درد عضلانی یا مفصلی
    حالت تهوع
    درد شکمی خفیف
    استفراغ
    کاهش وزن
    هپاتیت زردی چشم

انواع هپاتیت
التهاب کبد به صورت 5 گروه A، B، C، D و E هپاتیت دسته‌بندی می‌شود که هر یک توسط ویروس متفاوتی ایجاد خواهند شد. در ادامه با انواع بیماری hepatitis ویروسی آشنا می‌شوید:
هپاتیت A
این نوع التهاب کبدی بر اثر عفونت ویروس هپاتیت A یا همان (HAV) ایجاد می‌شود و یک بیماری حاد کوتاه مدت به‌شمار می‌آید.
هپاتیت B
ویروس هپاتیت B یا (HBV) عامل اصلی بروز این بیماری است که به صورت عفونت مزمن و طولانی مدت ایجاد می‌شود. سازمان CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها) تخمین زده تا کنون حدود 826000 نفر در ایالت متحده و حدود 257 میلیون نفر در سراسر جهان با hepatitis B زندگی می‌کنند.
هپاتیت C
HCV ناشی از هپاتیت C است و در دسته شایع‌ترین بیماری عفونی منتقل شونده از طریق خون قرار می‌گیرد. این بیماری به صورت طولانی مدت و مزمن ظاهر می‌شود.
هپاتیت D
این بیماری که بسیار نادر است زمانی رخ می‌دهد که فرد به hepatitis B مبتلا شده باشد. درواقع فرد بدون التهاب کبدی از نوع B نمی‌تواند به HDV یا دلتا هپاتیت مبتلا شود. در حال حاضر تنها 5 درصد از افرادی که به HBV مبتلا هستند درگیر hepatitis D شده‌اند.
هپاتیت E
در مناطقی که بهداشت فردی و اجتماعی رعایت نمی‌شود، احتمال ابتلا به هپاتیت E یا همان HEV افزایش پیدا می‌کند. زیرا این نوع التهاب کبدی بر اثر انتقال از آب دارای ویروس hepatitis E خصوصا آب آلوده به مدفوع انسانی ایجاد می‌شود. این بیماری نوعی عفونت حاد است که برای زنان باردار بسیار خطرناک خواهد بود.

راه انتقال هپاتیت
    هپاتیت A: آب و غذای آلوده
    راه‌های انتقال هپاتیت B: تماس با ترشحات آلوده به ویروس HBV مانند خون، ترشحات واژن یا مایع منی
    هپاتیت C: انتقال از راه خون و ترشحات بدن مانند ترشحات واژن یا مایع منی آلوده به HCV
    هپاتیت D: تماس با خون آلوده
    راه انتقال Hepatitis E: آب و غذای آلوده
هپاتیت‌B از طریق بزاق منتقل نمی‌شود. بنابراین خوردن مشترک غذا، استفاده از قاشق و چنگال فرد مبتلا  و یا بوسیدن راه انتقال این ویروس نیست؛ اما ممکن است که از طریق بوسه دو فرد (یکی حامل ویروس و دیگری سالم) که هر دو لثه‌های آسیب دیده و خونریزی‌دهنده دارند نیز منتقل شود. همچنین درآغوش‌گرفتن، دست‌دادن، سرفه، عطسه یا شیردادن به نوزاد باعث انتقال بیماری نمی‌شود. هپاتیتB از طریق تماس جنسی، مایع منی، مایعات واژن و خون قابل‌انتقال است. ازاین‌رو موارد زیر خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند:
    داشتن رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی که برای اطمینان می‌توانید آزمایش بیماری های مقاربتی را انجام دهید.
    استفاده مشترک از مسواک و تیغ
    سرنگ‌های مشترک و وسایل آلوده خالکوبی و سوراخ‌کردن گوش
    انتقال ویروس از مادر به نوزاد در حین زایمان
برای HCV نیز وضعیت به همین منوال است به این صورت که ویروس از طریق استفاده از لیوان مشترک، ظروف غذا، در آغوش گرفتن، دست دادن، بوسیدن، عطسه و سرفه منتقل نمی‌شود بلکه راه اصلی انتقال آن تماس با خون آلوده است.

عوارض بیماری هپاتیت چیست؟
یکی از بیماری‌هایی که می‌تواند مشکلات بسیاری برای بیمار ایجاد کند و و باعث عوارض خطرناکی شود، هپاتیت است.
در ادامه به تفکیک نوع هپاتیت به عوارضی که ممکن است برای بیماران ایجاد کند، پرداخته‌ایم. عارضه‌ای که ممکن است بر روی افراد مبتلا بگذارد، در طول عمر و دیگر عوارض است. برخی از عوارض شایع این بیماری شامل موارد زیر است:
    علائم نارسایی کبد
    سیروز کبدی
    فیبروز کبد
    علائم مسمومیت کبدی
    سرطان کبد
    کبد چرب
سرنوشت فاز حاد بستگی به عوامل مختلف، به ویژه نوع هپاتیت دارد، برخی از افراد تا زمانی که دچار علایم نارسایی کبدی نشده‌اند، از ابتلا به بیماری بی‌خبر هستند.

تشخیص هپاتیت
درصورتی‌که علائم بالینی بیمار حاکی از ابتلای وی به این بیماری باشد پزشک جهت تشخیص قطعی بیماری ابتلا معاینه بالینی و سپس آزمایش هپاتیت را تجویز می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است.
بررسی سوابق درمانی و معاینه بالینی
اولین مرحله در تشخیص، بررسی شرح حال و علائم بالینی است. در طول معاینه بالینی پزشک ناحیه شکم را به‌آرامی فشار می‌دهد تا وجود هرگونه درد و تورم احتمالی در ناحیه کبد مشخص شود. همچنین علائمی مثل زرد شدن چشم و پوست نیز از نشانه‌های هشداردهنده به شمار می‌آید.
آزمایش خونی کبد
در این تست سطح آنزیم‌های کبدی سنجیده می‌شود تا هرگونه تغییر غیر نرمال در عملکرد کبد ارزیابی شود. بالا رفتن بعضی از آنزیم‌ها نشان‌دهنده وجود التهاب در کبد است. بررسی بالا بودن ALT در آزمایش خون یکی از این تست‌ها به شمار می‌رود.
سایر آزمایشات خونی
اگر جواب آزمایش خونی کبد غیرطبیعی باشد سایر آزمایشات به‌منظور پی‌بردن به علت دقیق بیماری تجویز می‌شوند. در این آزمایش‌ها وجود ویروس و همچنین وجود آنتی‌بادی‌های خود ایمن در خون موردبررسی قرار می‌گیرند تا نوع عفونی یا خود ایمن بودن هپاتیت مشخص گردد.
بیوپسی کبد
اگر در آزمایشات خون ابتلا به بیماری قطعی شود ممکن است یک نمونه بافتی از کبد برای پی بردن به میزان سلامت سلول‌های کبدی گرفته شود. بیوپسی کبد نیازی به جراحی ندارد و از طریق یک وسیله سوزن مانند که از طریق پوست وارد کبد می‌شود، قابل انجام است.
سونوگرافی
در سونوگرافی تمام قسمت‌های کبد و اندام‌های مجاور آن چک می‌شوند تا میزان التهاب و آسیب‌های احتمالی به‌خوبی آشکار شود. در تصاویر به‌دست‌آمده از سونوگرافی عوارض زیر قابل‌مشاهده است:
    تجمع مایع در شکم
    آسیب به کبد یا متورم شدن آن
    تومورهای کبدی
    ناهنجاری‌های کیسه صفرا

درمان بیماری هپاتیت
چندین داروی ضد ویروسی از جمله انتکاویر، تنوفوویر و آدفوویر می‌توانند به مبارزه با ویروس و کاهش توانایی آن در آسیب رساندن به کبد شما کمک کنند. برخی از انواع و موارد هپاتیت بدون مداخله و اقدام درمانی بهبود می‌یابند، اما گاهی اوقات می‌تواند منجر به زخم کبد و یا سیروز شود.
۱. درمان هپاتیت آ
هپاتیت A: درمان خاصی برای HAV وجود ندارد و پزشک به بیمار توصیه می‌کند تا در طول دوره‌ی بهبودی از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری نماید، اکثر بیماران مبتلا به هپاتیت A بدون هیچگونه مداخله بهبود می‌یابند.
۲. درمان ناقلین هپاتیت ب
بیمار مبتلا به HBV نیاز به استراحت کامل و اجتناب جدی از مصرف الکل دارد و پزشک ممکن است یک داروی ضدویروس به نام اینترفرون یا سایر داروهای سرکوبگر ضدویروسی را تجویز نماید. نمی‌توان این ویروس را از بدن ریشه کن کرد اما افرادی که به این ویروس آلوده شده‌اند، باید یک رژیم دارویی را مصرف کنند که شامل آلفا اینترفرون است.
این داروها تا حد زیادی از انتقال بیماری به افراد دیگر جلوگیری می‌کند و بیماری را کنترل می‌کند. اما در کنار این مسئله رژیم‌های غذایی خاصی هم در نظر گرفته می‌شوند که افراد باید به آنها عمل کنند.
اکثر افرادی که ناقل هپاتیت هستند تا مدت‌های طولانی آسیب‌های سلول کبدی در آنها مشاهده نمی‌شود و به نظر می‌رسد طول عمر بیماران هپاتیت ب به نسبت بیشتر باشد، اما باید دائما تحت‌نظر باشند تا به محض درگیر شدن کبد درمان‌های ضروری انجام شوند.
۳. درمان هپاتیت c
جهت بیماران مبتلا به نوع C داروهای ضدویروسی را با یا بدون ریباویرین تجویز می‌کنند، برخی از داروهای ضدویروسی و درمان ترکیبی جهت درمان هپاتیت سی با توجه به نوع زیرگروه آن، در دسترس هستند.
هدف این درمان‌ها پیشگیری از چرخه تولید ویروس و جایگزینی آنها است و هنگامی که به درستی مصرف شوند، میزان پاسخگویی به درمان بسیار زیاد می‌شود. ممکن است این داروها گران باشند و بیمه معیارهای خاصی برای درمان داشته‌باشد.

چگونه می توان از هپاتیت پیشگیری نمود؟
درمان هپاتیت می‌تواند خطرناک و دشوار باشد، بنابراین توصیه می‌شود که از اقدامات پیشگیرانه در برابر عفونت احتمالی استفاده شود. شستن مکرر دست‌ها با آب و صابون، جلوگیری از تزریق با سرم آلوده و رابطه جنسی محافظت‌شده می‌تواند به جلوگیری از گسترش هپاتیت کمک کند.
۱. پیشگیری از هپاتیت A
هپاتیت A بیشتر از طریق غذا و آب آلوده منتقل می‌شود، اقدامات زیر به خصوص در هنگام سفر می‌تواند در پیشگیری از ابتلا به عفونت کمک‌کننده باشد:
    بعد از دستشویی دست‌ها را با صابون بشویید.
    فقط مواد غذایی را که تازه پخته شده‌اند مصرف کنید.
    اگر از بهداشتی بودن آب منطقه‌ای که در آن حضور دارید، اطمینان ندارید، از آب‌های معدنی شرکتی یا آب جوش استفاده کنید.
    اگر به سلامت محیط اطمینان ندارید، از میوه‌های قابل پوست‌گیری استفاده نمایید.
    در صورتی‌که از تمیزی و ضدعفونی بودن سبزیجات مطمئن هستید، آنها را به صورت خام مصرف نمایید.
    قبل از سفر به مناطقی که نوع A در آنجا شایع است، واکسن HAV دریافت کنید.
واکسن هپاتیت آ
واکسن هپاتیت آ یکی از واکسن‌هایی است که برای پیشگیری از بیماری هپاتیت تزریق می‌شود. این واکسن تا حدود ۱۵ سال برای فرد ایجاد ایمنی می‌کند. البته این واکسن را باید بعد از یک سالگی تزریق کرد و نمی‌توان در سنین پایین‌تر تجویز کرد. یکی دیگر از ویژگی‌های این واکسن این است که برای ایجاد ایمنی توسط آن به ۲ دوز نیاز است.
معمولا واکسن هپاتیت A اثرات جانبی شدیدی ندارد و ایجاد اثرات جانبی شدید در آن بسیار نادر است. یکی از عوارضی که ممکن است در اثر تزریق واکسن در فرد ایجاد شود و البته که نسبت به سایر عوارض شایع‌تر ست، درد در ناحیه تزریق واکسن است. در صورت هر یک از موارد زیر در مورد دریافت واکسن نوع A از پزشک یا بخش بهداشت محلی خود سوال نمایید:
    در صورت هرگونه سفر خارج از کشور طی مدت اخیر، به ویژه به کشور مکزیک یا آمریکای جنوبی یا مرکزی یا مناطقی که از سطح بهداشت و سلامت ضعیفی برخوردار بودند.
    مراجعه به رستورانی که اخیرا پیرامون هپاتیت A گزارشی داشته‌است.
    تشخیص هپاتیت در فردی که به شما نزدیک است، مانند هم اتاقی یا پرستار.
    در صورت تماس جنسی با فردی که به این بیماری مبتلا است.
۲. پیشگیری از هپاتیت B
جهت به حداقل رساندن خطر انتقال اقدامات زیر را انجام دهید:
    در صورتی‌که ناقل بیماری هپاتیت B هستید، شریک جنسی خود را آگاه نمایید و از شریک جنسی خود نیز پیرامون مبتلا بودن به بیماری پرسش نمایید.
    رابطه‌ی جنسی حفاظت‌شده با استفاده از کاندوم را تمرین نمایید.
    فقط از سوزن‌های استفاده‌نشده، استفاده کنید.
    از مسواک، تیغ و لوازم مانیکور (ناخن‌گیر و موارد دیگر) به صورت مشترک استفاده ننمایید.
    در صورت اقدام جهت مواردی مانند خالکوبی، پیرسینگ یا طب سوزنی، از استریل بودن دستگاه و لوازمات اطمینان حاصل نمایید.
    اگر در معرض خطر هستید، واکسن HBV دریافت نمایید.
۳. پیشگیری از هپاتیت C
این نوع هپاتیت اغلب از طریق مایعات آلوده‌ی بدن منتقل می‌شود، مراحل زیر می‌توانند به پیشگیری از راههای انتقال هپاتیت c کمک کنند:
    از سوزن، مسواک و لوازم مانیکور به طور مشترک استفاده نکنید.
    در صورت اقدام به پیرسینگ یا سوراخ کردن پوست، از استریل و تمیز بودن لوازمات اطمینان حاصل نمایید.
    در مصرف الکل زیاده‌روی نکنید.
    از مصرف مواد مخدر تزریقی بپرهیزید.
    نوع A و C قابل درمان هستند، اما نوع B تنها با واکسن قابل پیشگیری است و راه درمانی آن هنوز در حال پیشرفت است.

________________________________________________________

مقالات دیگر