آتروفی یا کوچک شدن مغز چیست؟
آتروفی یا کوچک شدن مغز چیست؟
آتروفی یا کوچک شدن مغز چیست؟
آتروفی مغزی در شرایطی اتفاق می‌افتد که سلول‌های مغز به نام نورون‌ها و اتصال دهنده‌های الکتروشیمیایی آنها به نام سیناپس از بین می‌روند. این از دست دادن سلول منجر به کوچک شدن مغز خواهد شد و بسته به محل و میزان آن، توانایی شناختی فرد را کاهش می‌دهد. آتروفی مغزی به طور طبیعی در همه انسان‌ها رخ می‌دهد. اما از دست دادن سلول‌ها می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله آسیب، عفونت و شرایط پزشکی مانند زوال عقل، سکته مغزی و بیماری هانتینگتون تسریع شود. این موارد اخیر گاهی به آسیب مغزی شدیدتر ختم می‌شوند و به طور بالقوه تهدید کننده زندگی هستند.
باید توجه داشت که آتروفی مغزی در نقطه مقابل تومور مغزی قرار دارد. در تومورهای مغزی رشد غیر طبیعی بافت مغز دیده می‌شود، برای مثال در تومور هیپوفیز، سلول‌های این غده تومورهای عملکردی یا غیر عملکردی ایجاد می‌کنند و فرد دچار اختلالات هورمونی خواهد شد. شایع ترین علائم تومور مغزی شامل سردرد، تهوع و تشنج است اما در آتروفی مغزی بیشتر اختلالات شناختی و حافظه دیده می‌شود. ضمنا دیده شده که افراد تحت درمان که دارای انواع تومور مغزی خوش خیم یا بدخیم هستند ممکن است در ادامه زندگی خود دچار آتروفی مغز شوند، چرا که پرتودرمانی و شیمی‌درمانی ممکن است مغز بیماران را کوچک کند.
علت آتروفی مغزی
بسته به علت زمینه‌‌ای، این امکان وجود دارد که آتروفی مغزی بسیار آهسته و یا بسیار سریع پیشرفت نماید. بیماری‌هایی که باعث ایجاد آتروفی مغزی می‌شوند، عبارتند از:
سکته مغزی
آسیب دیدگی مغزی ناشی از آلزایمر
آسیب دیدگی‌های مغزی
بیماری پیک
فلج مغزی
عفونت‌های مغزی
ایدز
آنسفالیت التهاب و تورم مغز به علت یک عفونت ویروسی و غیره
سیفلیس (بیماری مقاربتی ناشی از باکتری)
بیماری صرع ، پارکینسون ، ام اس و ایدز و …
چاقی و اضافه وزن
بی‌حرکتی طولانی
و سایر بیماری‌های ارثی که با جهش ژنتیکی همراه هستند.
عوامل زیادی در تأثیر آن بر میزان آتروفی مغز نقش دارند که یکی از آنها مقادیر بالای یک اسید آمینه در خون به نام هموسیستئین است. مطالعات نشان داده‌اند که افزایش سطح هموسیستئین خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد. میزان پیشرفت آتروفی مغزی بستگی به بیماری فرد دارد.
علائم بیماری آتروفی مغز
علائم آتروفی مغز بسته به اینکه کدام ناحیه از مغز تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته، متفاوت است. این علائم را می‌توان به بخش‌های مختلف تقسیم کرد که در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد. علائم کوچک شدن مغز همچنی به ما نشان می‌دهد که اگر مغز کوچک شود چه اتفاقی می افتد؟!
علائم عمومی کوچک شدن مغز
زمانی که سلول‌های مغزی در سراسر مغز از دست می‌روند، علائم عمومی ظاهر خواهند شد که این علائم عبارتند از:
زوال عقل
از دست دادن هوشیاری
مشکل در انجام فعالیت‌های روزانه
تغییرات رفتاری و تغییرات مربوط به خلق و خوی
ناتوانی در درک معنای کلمات
ناتوانی در نوشتن یا خواندن مطالب
اختلالات مربوط به یادگیری
از دست دادن قدرت تکلم
علائم موضعی کوچک شدن مغز
تاری دید
دو بینی
عدم داشتن تعادل و هماهنگی
تشنج
اسپاسم‌های عضلانی
ایجاد اختلال در انجام فعالیت‌های روزانه
احساس ضعف
از دست دادن حس‌های بدن و فلج شدن
علائم جدی کوچک شدن مغز
گاهی‌اوقات علائم آتروفی مغز بسیار جدی و خطرناک است، به‌طوری‌که می‌تواند مشکلات غیرقابل جبرانی را ایجاد کند. از همین رو توصیه می‌شود اگر با هریک از این علائم روبرو شدید، سریعا نسبت به درمان آتروفی مغز اقدام کنید. همچنین شما می‌توانید با یک دکتر آنلاین مغز و اعصاب مشورت کنید تا راهنمایی‌های لازم انجام شود و مشکلی سلامت شما را تهدید نکند. علائم جدی که نباید از آنها غافل شد عبارتند از:
توهم و خیال‌پردازی
تمایل به رفتارهای تهدیدآمیز و غیرمنطقی مانند خودکشی
غش کردن‌های دائمی و نداشتن واکنش
هذیان گفتن و تغییر رفتارهای ناگهانی
انواع کوچک شدن مغز
آتروفی مغزی انواع متفاوتی دارد که هر کدام از آنها نتیجه‌ی آسیب و بیماری‌های مختلف هستند و می‌توانند دستگاه عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار دهند. حال در ادامه به بررسی و معرفی انواع آتروفی مغزی می‌پردازیم.
آتروفی مغز کانونی: در این نوع از آتروفی یک یا چند بخش محدود از مغز درگیر بیماری می‌شوند.
آتروفی مغز تعمیم‌یافته: زمانی که فرد دچار بیماری آتروفی مغز تعمیم‌یافته می‌شود، تمام نقاط مغز تحت تاثیر قرار می‌گیرند و آسیب می‌بینند.
آتروفی مغز پیش‌رونده: این نوع از آتروفی مغز در بزرگسالی، به‌ویژه اواخر میانسالی رخ می‌دهد و فرد به مرور زمان علائم این بیماری را تجربه می‌کند و ماه‌ها و سال‌ها طول می‌کشد که ناتوانی فرد به‌دلیل بیماری بیشتر شود.
آتروفی مغز مادرزادی: نوعی از آتروفی مغز نیز وجود دارد که از زمان نوزادی قابل تشخیص است و با علائمی چون تشنج، تاخیر در سخن گفتن، مشکلات یادگیری و مشکلات راه رفتن ظاهر می‌شود.
خطر مرگ بیماری کوچک شدن مغز
کشنده بودن یا نبودن بیماری کوچک شدن مغز از دسته موارد مهمی است که معمولاً بر اساس یک سری استدلال های مهم سنجیده می شود. در ابتدا نیاز است که آسیب مغزی شناسایی شود. همینطور باید شدت آن سنجیده شود. معمولاً گزینه های درمانی که برای کوچک شدن مغز ارزیابی می شود بر اساس محل و شدت و علت فرق دارند
کوچک شدن مغز یک پیامد طولانی به همراه دارد. در نهایت درمان آن نیز در طول زمان متفاوت خواهد بود. آسیب وارده به مغز نیاز به پروسه توانبخشی دارد. این دوره ها به طور کلی شامل فیزیوتراپی و گفتار درمانی و همینطور مشاوره خواهد بود. گاه درمان عفونت ها به واسطه یک سری داروها در نهایت منجر به التهاب یا آتروفی می شود. برخی از اختلالات به صورتی است که در نهایت سبب آتروفی می شود. در واقع درمان با هدف مدیریت علائم صورت می گیرد. گفتار درمانی و کار درمانی از موارد مهم و ضروری در این راستا است. این درمان ها برای بازیابی عملکرد مغز یا یادگیری استراتژی های خاص ارزیابی می شود.
چه چیزهایی باعث می‌شوند مغز ما با افزایش سن‌مان کوچک شود؟
نوسانات در فشارخون می‌تواند به رگ‌های ریز مغز که نسبت به تغییرات حساس‌اند آسیب وارد نماید. آسیب‌های رگی و عروقی در مغز می‌تواند منجر به تغییرات ساختاری و کاهش قدرت ادراکی شود
پایین‌بودن سطح فیتنس
فیتنس به معنی تناسب‌اندام و نوعی آمادگی جسمانی است که نتیجهٔ ورزش و تغذیهٔ مناسب می‌باشد.
محققان دانشگاه بوستون دریافته‌اند افرادی که فیتنس بدنی ضعیفی در دهه ۴۰ زندگی خود دارند، مغزشان با رسیدن به ۶۰ سالگی به میزان چشمگیری حجم کم می‌کند. کارشناسان این کاهش حجم مغز را علامتی از پیری زودهنگام مغز می‌دانند.
در این مطالعه اطلاعات ۱۲۰۰ فرد حدود ۴۰ سال درمورد ورزش‌کردن یا ورزش نکردنشان جمع‌آوری شد. وقتی ۲۰ سال بعد از مغز این افراد ام‌آرآی گرفته شد، معلوم شد آنهایی که در میانسالی فیتنس کمتری داشتند، در سال‌های بعدی زندگی خود دارای بافت خیلی کمتری در مغز خود بودند.
آسیب عروقی
همچنین محققان دریافتند افرادی که سطح فیتنس پایین‌تری داشتند بعد از چند دقیقه تمرین روی تردمیل، با اینکه سرعت کمی داشتند، فشارخون دیاستولیکشان افزایش زیادی پیدا کرد. این افراد همان‌هایی بودند که بیشتر احتمال داشت مغزشان در سن ۶۰ سالگی، حجم کم کند.
نوسانات در فشارخون می‌تواند به رگ‌های ریز مغز که نسبت به تغییرات حساس‌اند آسیب وارد نماید. آسیب‌های رگی و عروقی در مغز می‌تواند منجر به تغییرات ساختاری و کاهش قدرت ادراکی شود.
پژوهشگران در این مطالعه به دنبال این بودند که بفهمند این تغییرات اساسی در فشارخون چگونه می‌تواند موجب تغییرات ساختاری مغز در آینده شود. آنها دریافتند افرادی که در میانسالی از تناسب‌اندام یا فیتنس کمتری برخوردار بودند، در تست‌های مربوط به توانایی‌های ادراکی در ۶۰ سالگی امتیاز کمتری گرفتند (نسبت به کسانی که در میانسالی خود فیتنس خوبی داشتند).
سایر علت‌های کوچک شدن مغز که ربطی به سن ندارند شامل آسیب، برخی از بیماری‌ها و اختلالات و عفونت‌ها می‌شود. مغز می‌تواند در اثر مصرف الکل نیز کوچک بشود.
تشخیص آتروفی مغز
روند تشخیص به این بستگی دارد که پزشک به چه شرایطی شک کند. این معمولاً شامل یک معاینه فیزیکی است که به دنبال آن آزمایشهای خاصی انجام می شود. آتروفی مغز در تصویربرداری از مغز موارد زیر را نشان می دهد.
توموگرافی کامپیوتری (CT) ، از اشعه ایکس برای تصویربرداری دقیق از زوایای مختلف مغز استفاده می کند.
تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) ، پس از قرار گرفتن مغز در یک میدان مغناطیسی مختصر، تصاویر مغزی را بر روی فیلم ایجاد می کند.
درمان آتروفی مغز
درمان واحد و خاصی برای کوچک شدن مغز وجود ندارد چون می‌تواند علامتی از یک یا چند عارضهٔ دیگر باشد. پزشکان کمک می‌کنند با راهکارهایی علائم علت اصلی کوچک شدن مغز کنترل شوند. برنامهٔ درمانی اغلب شامل ترکیبی از رویکردهای زیر است:
. دارودرمانی
. فیزیوتراپی و کاردرمانی
. مشاوره
. گفتاردرمانی
. در برخی موارد عمل جراحی
اگر سکته مغزی رخ بدهد، بیمار نیاز به اقدام درمانی فوری خواهد داشت، مانند دارو جهت حل کردن لخته خون و همچنین توانبخشی.
پیشگیری از کوچک شدن مغز
ورزش منظم: ورزش منظم می‌تواند به سادگی پیاده روی روزانه باشد. با پیروی از یک برنامه ورزشی منظم، می‌توانید شانس آتروفی مغزی را به حداقل برسانید.
به حداقل رساندن کمبود ویتأمین: ارائه یک رژیم غذایی متعادل و سالم حاوی غذا‌های غنی از ویتأمین‌هایی مانند B۱۲ به شما در جلوگیری از آتروفی مغزی کمک می‌کند.
نوشیدن آب کافی: کم‌آبی می‌تواند باعث افزایش هورمون‌های استرس و آسیب حاد مغزی شود، بنابراین توصیه می‌شود هر روز آب فراوان مصرف کنید.
________________________________________________________
مقالات دیگر
