انواع بیماری های تیروئید

غده تیروئید چه نقشی در بدن دارد؟
غده تیروئید که در قسمت جلوی گردن قرار دارد، هورمون‌هایی تولید می کند که در تنظیم عملکرد بسیاری از سیستم‌های بدن نقش دارند. وقتی تولید هورمون‌های تیروئیدی دچار مشکل شود، بیماری های غده تیروئید ایجاد می‌شوند.
تیروئید به وسیله ی هورمون‌هایی که تولید می کند، یعنی T۴ (تیروکسین) و T۳ (تری یدوتیرونین)، وظایف خود را انجام می دهد. افزایش هورمون‌های تیروئیدی باعث پرکاری تیروئید و کاهش آن‌ها باعث کم‌کاری تیروئید می‌شود.
یکی از وظایف غده تیروئید، تنظیم متابولیسم است. متابولیسم فرآیندی است که در آن غذایی که به بدن وارد می‌شود، به انرژی تبدیل می‌شود. این انرژی در کل بدن استفاده شده تا بسیاری از سیستم‌های بدن به درستی کار کنند.
در راس تیروئید، غده هیپوفیز وجود دارد که بر تولید هورمون‌های تیروئیدی نظارت می‌کند. هیپوفیز این کار را به وسیله هورمون TSH انجام می‌دهد. هیپوفیز غده کوچکی است که در مغز قرار دارد.
افزایش هورمون‌های تیروئیدی باعث پرکاری تیروئید و کاهش آن‌ها باعث کم کاری تیروئید می‌شود.
انواع مختلفی از بیماری های غده تیروئید وجود دارد که در این مقاله به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

اختلالات تیروئید چیست؟
 غده تیروئید از دو لوب یا دو بخش چپ و راست تشکیل شده و این دو لوب توسط یک پل کوچک از بافت تیروئید به هم متصل شده‌اند. هورمون‌های تیروئید شامل تیروکسین که در آزمایشات خونی با نماد T۴ (دارای ۴ اتم ید) و تری یدوتیرونین با نماد T۳ (دارای ۳ اتم ید) است. در سلول‌ها و بافت‌های بدن T۴ (حالت غیرفعال) به T۳ (شکل فعال هورمون) تبدیل می‌شود. هورمون T۳ می‌تواند بر تمام سلول‌ها و بافت‌های بدن از نظر فیزیولوژیک تأثیر بگذارد و سوخت‌وساز سلولی را تنظیم کند.
به عبارت دیگر، سرعت کار سلول‌های بدن با هورمون‌های تیروئیدی تنظیم می‌شود. اگر هورمون‌های تیروئید بیش‌ازحد ترشح شود، سلول‌های بدن سریع‌تر از حد طبیعی کار می‌کنند و فرد به پرکاری تیروئید مبتلا خواهد شد. از سوی دیگر، اگر هورمون‌های تیروئید خیلی کم تولید شوند سلول‌های بدن آهسته‌تر از حالت طبیعی فعالیت خواهند کرد که به‌عنوان کم‌کاری تیروئید شناخته می‌شود.

انواع بیماری های غده تیروئید
پرکاری غده تیروئید
پرکاری غده تیروئید یکی از بیماری های رایج این غده است که در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد. در این بیماری هورمون های ذکر شده بیش از حد معمول ترشح می شوند.
علائم پرکاری تیروئید به شرح زیر است:
    بی قراری و نوسانات شدید خلقی
    تپش قلب
    تعرق زیاد
    لرزش
    اضطراب
    مشکل خواب
    پوست نازک
    مو و ناخن های شکننده
    ضعف عضلانی
    کاهش وزن
    چشم های برجسته
به عقیده پزشکان علت این بیماری ابتلا به بیماری گریوز است. در این بیماری به دلایل ناشناخته بدن شروع به تولید آنتی بادی هایی می کند که سلول های غده تیروئید را تحت تاثیر قرار داده و منجر به ترشح بیش از حد هورمون های این غده می شود.
این بیماری به کمک آزمایش خون و میزان جذب ید رادیواکتیو تشخیص داده می شود.
کم کاری غده تیروئید
در این بیماری به دلایل متعددی هورمون های تیروئیدی به اندازه کافی تولید نمی شوند و همین امر سلامت بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
علائم این بیماری به شرح زیرند:
    نوسانات خلقی
    پوست خشک
    افزایش حساسیت به سرما
    مشکلات حافظه
    یبوست
    افسردگی
    افزایش وزن
    ضعف
    ضربان قلب آهسته
هاشیموتو یکی از دلایل اصلی بروز کم کاری تیروئید است و بیشتر در زنان میانسال رخ می دهد. در این بیماری نیز سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های تیروئیدی حمله می کند و هورمون های این غده را از بین می برد.
این بیماری نیز با آزمایش خون قابل تشخیص است. درمانی برای این بیماری وجود ندارد و معمولا از داروهای جایگزین هورمون برای کنترل و جلوگیری از پیشرفت بیماری استفاده می شود.
بیماری گواتر
گواتر بیماری است که می تواند همه رده های سنی را درگیر کند، اما زنان 40 سال به بالا بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. افرادی که از کمبود ید در غذا رنج می برند بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری هستند. همچنین سابقه ژنتیکی و مصرف برخی از داروها می تواند زمینه ساز ابتلا به این بیماری شود.
از علائم رایج این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
    تورم گردن
    مشکل در تنفس و بلع
    سرفه همراه با خس خس سینه
    گرفتگی صدا
انواع مختلف گواتر که به شرح زیر است:
    گواتر کلوئیدی (دلیل اصلی آن کمبود ید است، این بیماری قابل کنترل و درمان است)
    گواتر غیر سمی (دلایل این بیماری مشخص نیست. اما مصرف دارو لیتیوم برای درمان اختلال دوقطبی معمولا سبب بروز این بیماری می شود)
    گواتر سمی گرده دار (این بیماری خطرناک ترین نوع بیماری است که می تواند سبب پرکاری غده تیروئید شود)
سرطان تیروئید
سرطان تیروئید مانند انواع دیگر سرطان ناشی از رشد بی رویه سلول هاست. در اثر رشد و تقسیم بی رویه سلول های داخلی غده تیروئید، تغییراتی در بافت این غده به وجود می آید و توده های سرطانی (بدخیم) و غیر سرطانی (خوشخیم) ایجاد می شود. این بیماری نیز در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد.
از علائم این بیماری می توان به موارد زیر را نام برد:
    اختلال در بلع غذا و نفس کشیدن
    سرفه های مکرر بدون علت
    احساس اینکه چیزی در گلو گیر کرده است
    تغییر صدا
این بیماری با انجام آزمایش شمارش کامل سلول های خونی (CBC)، سونوگرافی تیروئید، آزمایش ایزوتوپ و عکس برداری از ناحیه گلو قابل تشخیص است.
بیماری هاشیموتو
بیماری هاشیموتو یکی دیگر از بیماری‌های مرتبط با غده تیروئید است. تیروئیدیت هاشیموتو یک بیماری خودایمنی است و به اشتباه به غده تیروئید  حمله می‌کند. هاشیموتو منجر به کم‌کاری تیروئید می‌شود. این بیماری در زنان میان‌سال شایع‌تر از مردان است. از علائم هاشیموتو می‌توان به خستگی، کاهش وزن، احساس سرما، درد عضلانی، افسردگی، مشکلات قاعدگی و… اشاره کرد.
ندول تیروئید
ندول تیروئید یک توده غیرطبیعی از سلول‌ها در غده تیروئید است. غده تیروئید یک غده درون‌ریز و پروانه‌ای شکل است که در جلوی گردن واقع شده است. معمولاً ندول‌های تیروئید کوچک هستند و قابل‌لمس و یا مشاهده نیستند. اما در بعضی موارد این ندول‌ها آن‌چنان بزرگ می‌شوند که در جلوی گردن به‌آسانی دیده می‌شوند. ندول‌های تیروئید در چهار دسته طبقه‌بندی می‌شوند:
    ندول منفرد (فقط یک توده در تیروئید وجود دارد)
    گره‌های چندگانه (بیش از یک گره در تیروئید ایجاد شده است)
    ندول کیستی (کیسه‌های پر از مایع در بافت تیروئید)
    ندول‌های جامد
بیش از ۹۰ درصد ندول‌های شناسایی‌شده در بزرگ‌سالان غیرسرطانی هستند اما ممکن است ۴ تا ۶٫۵ درصد ندول‌ها موارد بدخیم باشند. از کودکان تا بزرگ‌سالان همه در معرض ابتلا به ندول‌های تیروئید قرار دارند با این حال، ندول‌ها در زنان ۴ برابر بیشتر از مردان دیده می‌شود. همچنین مردم کشورهایی که غذایشان فاقد ید کافی است بیشتر در معرض ابتلا به ندول‌های تیروئید هستند زیرا ید برای تولید هورمون‌های تیروئید ضروری است و فقدان آن باعث اختلال در عملکرد غده می‌شود.
بیماری تیروئیدیت
تیروئیدیت چیست؟ یک اصطلاح عمومی است که برای التهاب غده تیروئید به کار می‌رود و شامل گروهی از اختلالات زمینه‌ای است که باعث بروز التهاب در غده تیروئید می‌شود. به‌عنوان‌مثال، تیروئیدیت هاشیموتو شایع‌ترین علت کم‌کاری تیروئید است. این تیروئیدیت بر اثر حمله آنتی‌بادی‌های سیستم ایمنی به تیروئید ایجاد می‌شود و باعث التهاب و آسیب به سلول‌های تیروئید می‌شود.
به این ترتیب می‌توان گفت که  تیروئیدیت نیز مانند دیابت نوع یک و روماتیسم مفصلی عمدتاً یک بیماری خود ایمن است. البته تاکنون علت اینکه چرا برخی افراد آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید تولید می‌کنند مشخص نیست اما آنچه بدیهی است اینکه تیروئیدیت تا حدودی جنبه ارثی و ژنتیکی دارد. علاوه بر هاشیموتو، عوامل کمتر شایع نیز در بروز تیروئیدیت دخیل هستند. برای مثال، تیروئیدیت ممکن است در اثر یک عفونت ویروسی یا باکتریایی ایجاد شود و یا پس از زایمان به‌طور موقت چنین مشکلی بروز کند. در نهایت، در بیمارانی که داروهای اینترفرون و آمیودارون مصرف می‌کنند نیز احتمال بروز تیروئیدیت وجود دارد.

چه کسانی به بیماری های غده تیروئید مبتلا میشوند؟
بیماری های غده ی تیروئید از شایع ترین بیماری های غدد هستند. این اختلالات می توانند هر کسی را تحت تأثیر قرار دهند. از جمله مردان، زنان، نوزادان، نوجوانان و افراد مسن.
زنان حدود ۵ تا ۸ برابر بیشتر از مردان به بیماری های غده تیروئید مبتلا می شوند.
این بیماری می‌تواند از بدو تولد وجود داشته باشد (به طور معمول کم کاری تیروئید) و یا با افزایش سن (اغلب بعد از یائسگی در زنان) ایجاد شود.
در صورت وجود شرایط زیر، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری تیروئید باشید:
    سابقه خانوادگی بیماری های غده ی تیروئید
    بیماری زمینه‌ای مانند کم خونی پرنیشیوز، دیابت نوع ۱، نارسایی اولیه غده فوق کلیه، لوپوس، آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی، سندروم شوگرن و سندروم ترنر
    مصرف داروی سرشار از ید مانند آمیودارون
    سن بالای ۶۰ سال، به ویژه در خانم‌ها
    سابقه درمان بیماری های غده تیروئید مانند تیروئیدکتومی (برداشتن تیروئید با جراحی) یا پرتودرمانی
    سابقه سرطان.

عوارض مشکلات تیروئید چیست؟
اگر مشکل تیروئید به‌درستی درمان نشود سلامت فرد را با چالش جدی مواجه می‌کند. پرکاری تیروئید درمان‌نشده می‌تواند منجر به مشکلات زیر شود:
    مشکلات بینایی مانند تاری یا دوبینی و برآمدگی چشم
    مشکلات قلبی مانند تپش قلب، مشکلات ریتمی و نارسایی قلب
    پوکی استخوان
    پوست قرمز و متورم به‌ویژه در ساق پا
    بحران تیروتوکسیک که باعث تب، ضربان قلب سریع و هذیان‌گویی می‌شود (در موارد شدید)
کم‌کاری تیروئید در صورت درمان نشدن می‌تواند باعث بروز عوارض زیر گردد:
    بزرگ شدن تیروئید یا گواتر که ممکن است مشکلاتی در بلع و تنفس ایجاد کند
    بالا رفتن سطح کلسترول خون و خطر ابتلا به بیماری قلبی
    آسیب عصبی که باعث گزگز، بی‌حسی و درد در پاها و دست‌ها شود
    ناباروری
    نقایص مادرزادی
    سقط‌جنین یا زایمان زودرس
    مشکلات روانی مانند افسردگی

بیماری های غده تیروئید چگونه تشخیص داده میشوند؟
اختلالات غده تیروئید، پس از معاینه فیزیکی توسط پزشک، با استفاده از آزمایش تیروئید، قابل تشخیص است. برای این آزمایش به نمونه خون وریدی نیاز است. علاوه بر این، آزمایشات تصویر برداری مانند سونوگرافی، نمونه‌برداری از بافت غده تیروئید وآسپیراسیون با سوزن نیز به تشخیص بیماری های غده تیروئید، کمک می‌کنند.
گاهی اوقات تشخیص بیماری تیروئید با استناد به علائم آن دشوار است. زیرا این علائم شباهت زیادی به علائم بیماری‌های دیگر یا علائم دوران بارداری دارند. اما می‌توان با روش‌های تشخیصی از آن مطمئن شد.
۱. آزمایش خون
یکی از مطمئن‌ترین و ساده‌ترین راه‌ها برای تشخیص اختلال در تیروئید آزمایش خون است. در آزمایش خون سطح هورمون‌های تیروئید اندازه‌گیری شده و کم‌کاری و پرکاری این غده مشخص می‌شود. آزمایش‌هایی که دراین‌رابطه انجام می‌شود، شامل موارد زیر است:
    بررسی هورمون محرک تیروئید (TSH): این هورمون در غده هیپوفیز ساخته شده و عملکرد هورمون‌های T۳ و T۴ را تنظیم می‌کند. معمولا اولین مرحله برای بررسی بیماری تیروئید انجام این آزمایش است. در بسیاری از مواقع کم‌کاری تیروئید به دلیل بالا بودن سطح TSH است و پرکاری آن به دلیل کاهش میزان TSH اتفاق می‌افتد.
    بررسی هورمون T۴ با آزمایش T۴: گاهی نیز دلیل کم‌کاری یا پرکاری تیروئید اختلال در هورمون T۴ یا تیروکسین است. درصورتی‌که در آزمایش سطح T۴ پایین باشد، نشانه کم‌کاری تیروئید بوده و در صورت افزایش این هورمون پرکار شدن این غده مشخص می‌شود.
    بررسی FT۴ :FT۴ تیروکسین آزاد است که برای اندازه‌گیری دقیق‌تر سطح هورمون T۴ انجام می‌شود. در این روش اثر پروتئین‌های متصل به هورمون حذف شده و آزمایش دقیق‌تر انجام می‌شود.
    بررسی هورمون T۳ با آزمایش T۳: بررسی سطح این هومورن بیشتر برای تشخیص پرکاری تیروئید انجام می‌شود. البته گاهی کم‌کاری تیروئید را می‌توان با سطح پایین هورمون T۳ تشخیص داد.
    بررسی FT۳: پروتئین‌های روی سطح هورمون T۳ ممکن است دقت آزمایش را پایین بیاورند. در روش بررسی FT۳ تری یدوتیرونین آزاد اندازه‌گیری می‌شود.
سایر موارد در آزمایش خون
گاهی ممکن است، متخصص برای بررسی‌های بیشتر آزمایشات دیگری را توصیه کند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند.
    آنتی‌بادی‌های تیروئید: گاهی برای بررسی شرایط خودایمنی در تیروئید از این آزمایش استفاده می‌شود. آنتی‌بادی‌های میکروزومی، آنتی‌بادی‌های تیروگلوبولین و آنتی‌بادی‌های گیرنده تیروئید اندازه‌گیری شده و از این طریق اختلالات خودایمنی مشخص می‌شود.
    بررسی هورمون کلسی‌تونین: برای تشخیص سرطان مدولاری تیروئید و هیپرپلازی سلول این آزمایش انجام می‌شود.
    بررسی تیروگلوبولین: برای نظارت بر درمان سرطان تیروئید و تشخیص بیماری تیروئیدیت این آزمایش کاربرد دارد.
۲. آزمایش های تصویربرداری
گاهی اوقات پزشک با مشاهده تیروئید می‌تواند وجود اختلال در آن را تشخیص دهد. متداول‌ترین آزمایش تصویربرداری، اسکن تیروئید است. در اسکن تیروئید، اندازه، شکل و رشد ندول‌ها مشخص می‌شود.
روش دیگر سونوگرافی یا اولتراسوند است. شاید در روند بارداری یا بررسی رحم سونوگرافی انجام داده باشید. این روش در تشخیص بیماری های غده تیروئید نیز کاربرد دارد. در سونوگرافی از اشعه استفاده نمی‌شود و قبل از آن نیاز به آمادگی خاصی نیست. سونوگرافی تیروئید معمولا ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.
۳. معاینه فیزیکی
روش دیگر برای تشخیص اختلال در تیروئید معاینه فیزیکی در مطب پزشک است. متخصص با معاینه و بررسی گردن، بزرگ‌شدن و تورم تیروئید را تشخیص می‌دهد.

درمان بیماری های غده تیروئید
گزینه‌های درمانی پرکاری تیروئید می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
    داروهای ضد تیروئید مانند متی مازول و پروپیل تیوراسیل: این داروها تولید هورمون را در تیروئید کم می‌کنند.
    ید رادیواکتیو: این روش درمانی به سلول های تیروئید آسیب رسانده و از تولید مقادیر زیاد هورمون‌های تیروئید جلوگیری می‌کند.
    مسدودکننده‌های بتا: این داروها میزان هورمون‌های تیروئیدی را تغییر نمی‌دهند، اما به کنترل علائم کمک می‌کنند.
    جراحی: برداشتن غده تیروئید با جراحی یا تیروئیدکتومی، در صورت بزرگ‌شدن بیش از حد غده تیروئید
۱. درمان تیروئید کم کار
می‌دانیم که کم‌کاری تیروئید به معنی کم بودن هورمون‌های تیروئیدی در بدن است. بنابراین ساده‌است که برای درمان چنین مسئله‌ای می توان به سادگی با تجویز هومرون‌های ساختگی تیروئیدی مشکل کمبود هورمون تیروئید را در بدن درمان کرد. اگر می‌خواهید از این بابت به بهترین و سریع‌ترین درمان دست داشته‌باشید، بهتر است که به متخصص غدد در دکترتو مراجعه کنید. برای اینکار می‌تونید با مراجعه به سایت نوبت دهی آنلاین دکترتو، تخصص غدد و اندوکرینولوژی را جستجو کنید و بعد با انتخاب شهر مورد نظر به لیستی از پزشکان فوق تخصص غدد دسترسی داشته‌باشید.
گزینه‌های درمان کم کاری تیروئید، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
داروهای جایگزین تیروئید مانند لووتیروکسین: این داروی خوراکی هورمون مصنوعی بوده و علائم کم‌کاری تیروئید را معکوس می‌کند. با مصرف این دارو به مرور سطح کلسترول کم شده و وزن کاهش پیدا می‌کند.
۲. انواع مختلف جراحی تیروئید (تیروئیدکتومی)
باتوجه‌به شدت بیماری در طول جراحی می‌توان کل غده تیروئید را برداشت و یا قسمتی از آن را خارج کرد. به این جراحی تیروئیدکتومی گفته می‌شود. دو روش برای جراحی وجود دارد.
    برش جلوی گردن
    برش زیربغل
در روش سنتی جراحی، برش جلوی گردن ایجاد می‌شود. در این حالت جراح مستقیما به تیروئید دسترسی دارد و به‌راحتی آن را خارج می‌کند. در بیشتر موارد این روش استفاده می‌شود. به‌خصوص اگر تیروئید خیلی بزرگ شده یا گره‌های زیادی در آن ایجاد شده باشد.
در روش دیگر جراح برش را در زیربغل ایجاد می‌کند. در این روش تونلی به سمت تیروئید ایجاد شده و با استفاده از ابزار خاصی جراحی انجام می‌شود. جراح از بازوهای روباتیک برای جراحی استفاده می‌کند. در این روش برش دیده نمی‌شود، به همین دلیل روش بدون اسکار نام‌گرفته است. اما این جراحی پیچیده است و برای همه افراد مناسب نیست. افراد با شرایط زیر نمی‌توانند این روش را انجام دهند.
    وزن بدن مناسبی ندارند.
    ندول‌های تیروئیدی بزرگ شده است.
    بیماری مانند تیروئیدیت یا گریوز دارد.

برای تشخیص بیماری های غده تیروئید به کدام پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر یک از علائم بیماری های غده تیروئید در بدن شما ایجاد شده است یا سابقه ابتلا به آن‌ها در خانواده شما وجود دارد، باید برای بررسی‌های دقیق به متخصص غدد و متابولیسم مراجعه کنید. متخصص با تجویز آزمایش خون و معاینه فیزیکی احتمال ابتلا به اختلالات تیروئید را ارزیابی می‌کند.

________________________________________________________

مقالات دیگر