بیماری هاشیموتو چیست؟

بیماری هاشیموتو چیست؟
در بیماری هاشیموتو شرایطی به وجود می آید که سیستم ایمنی به غده تیروئید که یک غده درون ریز بدن و مسئول کنترل و هماهنگی بسیاری از عملکردهای بدن است و به شکل یک غده پروانه ای در جلوی گردن واقع شده حمله کند.
بیماری هاشیموتو به عنوان یک بیماری تیروئیدیت مزمن لنفوسیتی نیز شناخته می شود، در تحقیقاتی که درباره این بیماری انجام شده نشان داده شده که شایعترین علت کم کاری تیروئید در ایالات متحده آمریکا همین بیماری است که در اغلب موارد فرد بیمار را با کم کاری تیروئید مواجه می کند.
بیماری اغلب در زنان میانسال به وجود می آید ولی مسئله به این معنی نیست که دیگران در معرض آن قرار ندارند بلکه همه افراد با هر جنسیت و سنی می توانند دچار آن شوند.

علائم بیماری هاشیموتو
همانند کم‌کاری تیروئید که بسیاری خیلی دیر متوجه ابتلا به آن می‌شوند، مبتلایان به هاشیموتو نیز در مراحل نخست علائم جدی در خود مشاهده نمی‌کنند. این بیماری معمولاً یا با علائم خیلی خفیف خود را نشان می‌دهد و یا اینکه تظاهر آن سال‌ها طول می‌کشد. اما بزرگ‌ترین و اولین علامت بیماری هاشیموتو افزایش سایز تیروئید است، که به آن گواتر گفته می‌شود.
گواتر گاهی سبب تورم جلوی گردن می‌شود. گاهی گواتر بزرگ عمل بلع یا قورت دادن را برای فرد بیمار دشوار می‌کند. دیگر علائم شایع کم‌کاری تیروئید در مبتلایان به هاشیموتو به شرح زیر است:
    احساس خستگی و کسالت
    افزایش وزن بدون دلیل
    پف کردن صورت و رنگ‌پریدگی
    احساس درد در مفاصل و عضلات
    یبوست و برهم خوردن عملکرد طبیعی دستگاه گوارش
    ناتوانی جنسی
    ایجاد اختلال در بارداری
    ریزش شدید موها و نازک شدن موها
    شکننده شدن موها
    برهم خوردن سیکل‌های قاعدگی یا قاعدگی‌های سنگین
    افسردگی
    کاهش ضربان قلب
بیشتر علائمی که ذکر کردیم در بسیاری از اختلالات جزئی و جدی دیگر نیز مشاهده می‌شود. بنابراین زمانی که این علائم را در خود دیدید به این معنا نیست که حتماً مبتلا به هاشیموتو هستید. بهتر است با حفظ خونسردی جهت معاینه و تشخیص دقیق به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

دلیل ابتلا به بیماری هاشیموتو چیست؟
هنوز علت دقیقی برای ابتلای افراد به بیماری هاشیموتو یافت نشده. اما متخصصین معتقدند که عوامل متعددی در بروز این اختلال خود ایمنی نقش دارند. چهار دلیل عمده بروز بیماری خود ایمنی هاشیموتو به‌قرار زیر هستند.
ژن‌ها
مطالعات نشان می‌دهد، بیشتر افراد مبتلا به بیماری هاشیموتو در خانواده خود نیز کسانی را دارند که مبتلا به بیماری خود ایمنی باشند. بنابراین متخصصین پی بردند که وجود یک جزء ژنتیکی می‌تواند در افزایش شانس ابتلا به بیماری هاشیموتو تأثیرگذار باشد.
هورمون‌ها
زنان ۷ برابر بیشتر از مردان به هاشیموتو مبتلا می‌شوند. هورمون‌های جنسی نیز نقش بسزایی در ابتلا به این بیماری دارند. برخی از زنان نیز طول یک سال نخست پس از بارداری دچار اختلالات تیروئیدی می‌شوند. در بیشتر موارد اختلالات تیروئیدی ناشی از بارداری برطرف می‌شود، اما گاهی در آینده زن مبتلا به هاشیموتو خواهد شد.
ید بیش‌ازحد
مصرف ید بیش‌ازحد و حتی گاهی مصرف داروهایی به‌خصوص سبب تحریک غده تیروئید شده و فرد را در معرض ابتلا به بیماری قرار می‌دهد.
قرار گرفتن در معرض تشعشع
افرادی که مرتباً در تماس یا در معرض با تشعشات قرار می‌گیرند، احتمال ابتلایشان به هاشیموتو قوی‌تر است. این مورد بیشتر در افرادی که تحت درمان سرطان خون هاجکین هستند مشاهده می‌شود.

عوارض تیروئید هاشیموتو
هر اختلالی در بدن انسان در صورتیکه درمان نشود باعث بروز پیامدهایی می‌شود که گاهی جبران‌ناپذیر هستند؛ بیماری تیروئید هاشیموتو نیز از این قاعده جدا نیست و در ادامه به عواقب ادامه پیدا کردن آن خواهیم پرداخت:
عوارض قلبی
همان‌طور که پیش از این اشاره شد، هاشیموتو با ضعیف کردن فعالیت قلب، باعث افزایش کلسترول در خون می‌شود و علاوه بر تضعیف ماهیچه‌های قلبی، گاهی موجب بزرگ شدن آن می‌شود.
نواقص مادرزادی
اگر مادر در بارداری به هاشیموتوی درمان‌نشده مبتلا باشد، ممکن است نوزاد با عقب‌افتادگی ذهنی یا نواقص جسمی متولد شود و حتی این کودکان می‌توانند لب‌شکری شوند. به همین خاطر آزمایش تیروئید پیش از حاملگی لازم است.
عوارض روانی
نخستین عارضه این بیماری افسردگی است و کم‌کم تشدید خواهد شد. این نوع از کم‌کاری تیروئید می‌تواند میل جنسی را در فرد کاهش دهد و فرآیندهای ذهنی مانند یادگیری را کند خواهد کرد.
بیماری گواتر
یکی از عوارض ظاهری که بیماری هاشیموتو می‌تواند ایجاد کند تورم غدة تیروئید است که می تواند خفیف یا بسیار شدید باشد؛ به این بیماری گواتر گفته می‌شود که معمولا بلعیدن غذا و تنفس را دشوار می‌کند.

آیا تیروئید هاشیموتو خطرناک است؟
در صورت عدم درمان بیماری هاشیموتو، کم کاری تیروئید می‌تواند منجر به عوارض جدی و در موارد نادر مرگ شود. این موارد شامل:
    مشکلات قلبی، مانند بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی
    مسائل مربوط به سلامت روان، از جمله افسردگی
    کمای میکسدما (Myxedema) که یک بیماری نادر و خطرناک است و می‌تواند منجر به نارسایی قلبی، تشنج، کما و مرگ شود. این حالت نیاز به مراقبت اورژانسی فوری دارد.

هاشیموتو در دوران بارداری
هاشیموتو در صورت درمان نشدن می‌تواند منجر به مشکلاتی در دوران بارداری هم برای مادر و هم جنین شود. بیماری هاشیموتو خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش می‌دهد.
پره اکلامپسی: پره اکلامپسی در واقع فشار خون بالا در دوران بارداری است که با مقدار غیر طبیعی پروتئین در ادرار نیز همراه است. این عارضه بیشتر در اواخر بارداری اتفاق می‌افتد و می‌تواند منجر به عوارضی مثل تولد زودرس، کم خونی و یا سقط جنین شود.
کم خونی: کم خونی که با کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و هموگلوبین پایین مشخص می‌شود. عوارض کم خونی شامل موارد زیر است:
    تضعیف سیستم ایمنی
    خطر زایمان زودرس یا کم وزنی جنین در زمان تولد
سقط جنین: مدت‌هاست که ارتباط هاشیموتو با سقط جنین مشخص شده است. این آسیب تا حدی به دلیل عدم تعادل هورمون‌های تیروئید است و همچنین سطح هورمون‌های استروژن نیز غالبا پایین می‌آید. نتایج بعضی تحقیقات نشان می‌دهد که درمان مناسب تیروئید قبل از بارداری خطر سقط جنین را کاهش می‌دهد.

تیروئید هاشیموتو چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ابتدا پزشک، سابقه پزشکی شما را می‌پرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. غده تیروئید شما را لمس می‌کند تا تشخیص دهد که آیا بزرگ شده است یا خیر. پس از معاینات فیزیکی آزمایش تیروئید تجویز می‌شود. این آزمایش شامل موارد زیر است:
    آزمایش هورمون محرک تیروئید: سطح TSH بالا معمولا به این معنی است که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون T۴ تولید نمی‌کند.
    آزمایش تی ۴ آزاد خون: سطح پایین T۴ نشان می‌دهد که فرد مبتلا به کم کاری تیروئید است.
    آزمایش آنتی‌بادی ضد تیروئید: وجود آنتی‌بادی‌ها نشان‌دهنده امکان ابتلا به کم کاری تیروئید هاشیموتو است.
    سونوگرافی: رایج‌ترین آزمایش تصویربرداری که ممکن است درخواست شود، سونوگرافی غده تیروئید است. سونوگرافی اندازه و ظاهر تیروئید و وجود گره در ناحیه گردن را نشان می‌دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز این علائم و نشانه‌ها به متخصص غدد و متابولیسم مراجعه کنید:
    خستگی بدون دلیل مشخص
    خشکی پوست
    صورت رنگ‌پریده و پف‌کرده
    یبوست.
اگر شرایط زیر را دارید باید برای اطمینان از عملکرد درست غده تیروئید آزمایش تیروئید انجام دهید و به پزشک مراجعه کنید:
    جراحی تیروئید انجام داده‌اید.
    تحت درمان با ید رادیواکتیو یا داروهای ضد تیروئید بوده‌اید.
    پرتودرمانی در سر، گردن یا بالای قفسه سینه خود داشته‌اید.
اگر برای کم کاری تیروئید ناشی از بیماری هاشیموتو هورمون مصنوعی به‌عنوان دارو دریافت می‌کنید، باید هر چند وقت یکبار به مطب پزشکتان مراجعه کنید. مهم است که مطمئن باشید دوز صحیح دارو را دریافت می‌کنید. با گذشت زمان، دوز مورد نیاز برای بهبود عملکرد تیروئید ممکن است تغییر کند.

درمان بیماری هاشیموتو
درمان تیروئیدیت هاشیموتو بیشتر در قالب تجویز دارو انجام می‌گیرد. خوب است بدانید که هاشیموتو به‌صورت کامل درمان نمی‌شود، اما با جایگزین کردن هورمون‌ها با نسخه مصنوعی که دارو است، می‌توانید سطح هورمون‌ها را تنظیم کنید و متابولیسم طبیعی را به بدن برگردانید. قرص‌های کنترل بیماری  هاشیموتو تا حدود زیادی مؤثر هستند و می‌توانند با کاهش علائم هاشیموتو کیفیت زندگی بیمار را ارتقا ببخشند. با توجه به تشخیص پزشک بیمار باید میزان دوز دقیقی را مصرف کند. دوز دارویی که پزشک تجویز می‌کند، به علل زیر بستگی خواهد داشت:
    سن
    وزن
    شدت کم‌کاری تیروئید
    ابتلا به اختلالات و بیماری‌های دیگر
    داروهایی که مصرفشان با هورمون‌های تیروئید مصنوعی در تداخل است
بعدازاینکه فرآیند درمان شما آغاز شد، پزشک متخصص آزمایش TSH را جهت کنترل عملکرد تیروئید و تعیین میزان دقیق دوز موردنیاز دارو تجویز خواهد کرد. برای اینکه بدنتان به روش درمانی پاسخ دهد، حداقل چند ماه صبوری کنید. چراکه هورمون‌های تیروئید در بدن فوق‌العاده آرام عمل می‌کنند و معمولاً چند ماهی زمان می‌برد تا کاهش سطح علائم هاشیموتو را تجربه کنید. زمانی که علائم عقب‌نشینی کنند، گواتر کوچک می‌شود و به حالت نرمال برمی‌گردد.

________________________________________________________

مقالات دیگر