میگرن (Migraine) چیست؟

میگرن (Migraine) چیست؟
سردرد عارضه‌ای است که بیشتر مردم دنیا، در طول عمر خود آن را تجربه می‌کنند. اما سردرد میگرنی یک نوع متفاوت از درد است. بسیاری از افراد هرگاه مبتلا به سردردهای شدید می‌شوند به اشتباه به آن میگرن می‌گویند. اما میگرن (Migraine)، سردردی متفاوت است. میگرن سردردی است که معمولا یک طرف سر را درگیر خود می‌کند.
سردردی نبض‌دار که با تهوع و بی اشتهایی و گاهی با استفراغ همراه است. شدت درد میگرنی به حدی است که کیفیت زندگی افراد را مختل می‌کند. این نوع سردرد با شدت و تعداد حملات، در افراد مختلف متفاوت است. میگرن انواع مختلفی دارد.

انواع میگرن
سردردهای میگرنی به چند صورت بروز می‌کنند:
    میگرن متداول یا بدون اورا (Aura) : بدون مقدمه بروز می‌کند. این نوع میگرن شایع‌تر است.
    میگرن کلاسیک یا با اورا: در این نوع شخص نشانه ای قبل از وقوع سردردش دریافت می کند. به این نشان های هشدار دهنده “اورا” می گویند که می تواند شنیدن صداهای مبهم و یا دیدن نورهای سفید باشد. حتی برخی افراد در روزهای قبل از سردرد خمیازه های طولانی و مکرر می کشند. در این نوع از میگرن، فرد حدود ۲ تا ۶ ساعت درد شدیدی را در سر خود احساس می‌کند.
    میگرن پیچیده: همزمان با سردرد میگرنی نوع دیگری از سردرد هم بروز می‌کند.
    میگرن مزمن: این نوع از میگرن بیش از ۱۵ روز در ماه فرد را درگیر خود می‌کند و بیشتر از ۳ ماه طول می‌مکشد. یعنی فرد در بیشتر روزهای ماه دچار سردرد با فرکانس درد مختلف است.
    میگرن چشمی: این نوع میگرن، سردرد بسیار شدید همراه با اختلال در بینایی است. میگرن چشمی گاهی منجر به کوری یکی از چشم‌ها یا نابینایی لحظه ای می‌شود. علائم میگرن چشمی دیدن نور سفید، تاری دید، عدم مشاهده قسمتی از میدان دید، است.
    میگرن شکمی: این نوع میگرن معمولا در کودکان دیده می‌شود. این کودکان همراه با سردرد، مشکلات گوارشی نیز دارند و ممکن است دچار اختلال در رشد هم شوند.
    میگرن حاد: در این نوع از میگرن، افراد گاهی تا دو هفته سردرد دارند. درد این افراد کمتر از درد میگرن مزمن است.
    میگرن قاعدگی: این میگرن در دوران قاعدگی یا قبل از آن رخ می‌دهد. این نوع درد، همراه با حالت تهوع است. میگرن قاعدگی گاهی در دوران تخمک‌گذاری رخ می‌دهد. بهترین روش‌های خانگی درمان میگرن‌ قاعدگی را در مقاله ای مفصل بیان کردیم.
    میگرن بازیلر:  بازیلر نامش را از شریان بازلر مغز گرفته است که یکی از رگ های خونی مغز است. بازیلر تحت انقباضات و اسپاسم قرار می‌گیرد و فرد را دچار علائمی مانند؛ ضعف، لکنت، سرگیجه، وزوز گوش و تاری دید می کند.
    میگرن وستیبولار: یا سرگیجه میگرنی که فرد دچار عدم تعادل و سرگیجه و مشکلات شنوایی و بینایی می شود. ممکن است این نوع بدون سردرد و فقط با سرگیجه باشد.
    میگرن عصبی: میگرن عصبی از انواع شایع میگرن است که موجب بروز سردرد‌های ضربان‌دار می‌شود.

مراحل و علائم میگرن
میگرن که علاوه بر بزرگسالان در کودکان و نوجوانان نیز بروز می‌کند، می‌تواند چهار مرحله داشته باشد: پرودروم، ‌هاله، حمله و پست‌دروم. همهٔ کسانی که میگرن دارند تمام این مراحل را تجربه نمی‌کنند:
پرودروم
یک یا دو روز قبل از میگرن ممکن است متوجه تغییرات ظریفی شوید که در مورد بروز میگرن آینده هشدار می‌دهد که به این مرحله، پرودروم (Prodrome) به معنی علامت اولیهٔ بیماری یا پیش از سردرد می‌گویند. برخی از این تغییرات شامل موارد زیر است:
    یبوست
    تغییرات خلقی، از افسردگی تا سرخوشی
    هوس‌های غذایی
    سفتی گردن
    افزایش ادرار
    احتباس مایعات
    خمیازهٔ مکرر
هاله یا اورا
برای برخی افراد، ‌هاله (Aura) ممکن است قبل از میگرن یا در طول آن رخ دهد. ‌هاله‌ها علائم برگشت‌پذیر سیستم عصبی هستند. این علائم معمولاً بصری هستند اما می‌توانند دیگر انواع اختلالات را نیز شامل شوند. هر علامت معمولاً به تدریج شروع می‌شود، طی چند دقیقه افزایش می‌یابد و می‌تواند تا 60 دقیقه طول بکشد. نمونه‌هایی از ‌هاله‌های میگرنی عبارتند از:
    پدیده‌های بصری، مانند دیدن اشکال مختلف، نقاط روشن یا جرقه‌های نور
    کاهش بینایی
    احساس سوزن‌سوزن شدن در بازو یا پا
    ضعف یا بی‌حسی در صورت یا یک طرف بدن
    مشکل در صحبت کردن
حمله
اگر میگرن مورد درمان قرار نگیرد، معمولاً بین 4 تا 72 ساعت ادامه می‌یابد. تعداد دفعات بروز میگرن از فردی به فرد دیگر متفاوت است و می‌تواند به‌ندرت یا حتی چند بار در ماه رخ دهد. در طول میگرن، ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
    درد معمولاً در یک طرف سر، اما اغلب در هر دو طرف
    درد ضربان‌دار یا تپنده
    حساسیت به نور، صدا و گاهی بو و لمس
    تهوع و استفراغ
پست‌ دروم
پس از حملهٔ میگرن، ممکن است تا یک روز احساس کوفتگی و تحلیل رفتن، گیجی و رنگ‌پریدگی داشته باشید. اما برخی افراد هم گزارش می‌دهند که احساس وجد و سرخوشی دارند. حرکت ناگهانی سر نیز ممکن است برای مدت کوتاهی دوباره درد ایجاد کند. این مرحله اصطلاحاً پست‌دروم (Post-drome) نام دارد.

علت ایجاد میگرن چیست؟
محققان از علت اصلی ایجاد میگرن مطلع نیستند اما عوامل محرکی که تا به حال برای آن شناخته شده است شامل موارد زیر است:
تغییرات شیمیایی در سطح مغز مثل کاهش سروتونین مغزی
گرمای شدید
نور زیاد
کمبود آب بدن
تغییرات آب و هوا
تغییرات هورمونی در زنان( قاعدگی، بارداری و یائستگی)
استرس بیش از حد
صدای بلند
فعالیت بدنی شدید
تغییر در الگوی خواب
مصرف بعضی دارو ها مثل دارو های ضد بارداری خوراکی و نیتروگلیسیرین
بو های غیر معمول
غذا های خاص
مصرف سیگار و الکل
مسافرت هایی که تغییر زیاد در آب و هوا و الگوی خواب به همراه دارند
بعضی از مواد غذایی از جمله موارد زیر ریسک بیشتری برای تحریک حملات میگرن دارند:
الکل یا نوشیدنی های کافئین دار
مواد افزودنی در غذا ها مثل نیترات که ماده نگه دارنده است
آسپارتام یا قند مصنوعی
گلوتامات مونو سدیم یا MSG
تیرامین که موقع تخمیر مواد غذایی زیاد تولید می شود( غذایی که به تاریخ انقضای خود نزدیک اند تیرامین بالایی دارند)
پنیر های مانده،ترشی کلم و سس سویا که تیرامینشان بالاست

عوامل اثرگذار در بروز میگرن
عوامل متعددی شما را مستعد ابتلا به میگرن می‌کنند که برخی از آنها شامل موارد زیر است:
    سابقهٔ خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانوادهٔ شما به میگرن مبتلاست، شما نیز احتمال بیشتری برای ابتلا به میگرن دارید.
    سن: میگرن می‌تواند در هر سنی شروع شود، اما اولین میگرن اغلب در دوران نوجوانی رخ می‌دهد. میگرن در طول 30 سالگی به اوج خود می‌رسد و به تدریج در دهه‌های بعدی زندگی شدت کمتری پیدا می‌کند.
    جنسیت: زنان سه برابر بیشتر از مردان احتمال ابتلا به میگرن دارند.
    تغییرات هورمونی: برای زنانی که میگرن دارند، سردرد ممکن است درست قبل از شروع دوره‌های قاعدگی، یعنی در نوجوانی یا کمی بعد از آن شروع شود. همچنین ممکن است در دوران بارداری یا یائسگی تغییر کنند. میگرن به‌طورکلی پس از یائسگی بهبود می‌یابد.

تشخیص میگرن
اگر میگرن دارید یا در خانوادهٔ خود سابقهٔ میگرن دارید، یک پزشک آموزش‌دیده برای درمان سردرد به نام متخصص مغز و اعصاب احتمالاً میگرن را بر اساس سابقهٔ پزشکی، علائم، معاینهٔ فیزیکی و عصبی شما تشخیص می‌دهد. اگر میگرن شما غیرعادی یا پیچیده باشد یا ناگهان شدید شود، آزمایش‌هایی برای رد سایر دلایل درد انجام می‌شود. این آزمایش‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
ام‌آر‌آی (MRI): تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا اسکن ام‌آر‌آی از یک میدان مغناطیسی قدرتمند و امواج رادیویی برای تولید تصاویر دقیق از مغز و عروق خونی استفاده می‌کند. ام‌آر‌آی به پزشکان در تشخیص تومورها، سکته‌های مغزی، خونریزی در مغز، عفونت‌ها و سایر بیماری‌های مغز و سیستم عصبی کمک می‌کند.
سی‌تی اسکن (CT scan): اسکن توموگرافی کامپیوتری یا سی‌تی اسکن از یک‌سری اشعهٔ ایکس برای ایجاد تصاویر مقطعی دقیق از مغز استفاده می‌کند. این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا تومورها، عفونت‌ها، آسیب مغزی، خونریزی در مغز و سایر مشکلات پزشکی احتمالی را که ممکن است عامل سردردها باشند، تشخیص دهند.

درمان میگرن و کنترل آن
    هدف از درمان میگرن و کنترل آن جلوگیری از حملات میگرنی و تسکین درد و علائم ناشی از آن می باشد پس موارد زیر باید مد نظر قرار گیرد:
    از جمله مسکن هایی که برای کاهش درد میگرن استفاده می شود استامینوفن، بروفن و خصوصا ناپروکسن می باشد.
    تزریق بوتاکس یکی از روش های درمان میگرن است
    ترکیبات کافئین دار می توانند هنگام‌ شروع حمله مصرف شوند تا از بدتر شدن آن جلوگیری کنند.
    اگر کسی از دارو های ضد تهوع استفاده می کند باید آن را همزمان با شروع علائم مصرف کند
    اگر بیمار قبل از شروع حمله ی میگرن دچار حالت تهوع شد باید سریع تر قرص ضد تهوع مثل متوکلوپرامید را مصرف کند تا با خوردن دارو های میگرنش دچار استفراغ نشود.
    اگر دارو های مسکن عادی برای بیمار پاسخگو نبودند می تواند از آگونیست های سروتونین مثل سوماتریپتان استفاده کند.
    تا به حال استفاده از هدبند های الکترونیک که امواجی از خود منتشر می کنند هم جهت کمتر کردن درد های میگرنی به کار رفته است.
    مهم است بدانید که میگرن قابل درمان نیست اما با کمک پزشکان می توان آن را کنترل و تعداد دفعات حملاتش را کمتر کرد.
یکی از نکات خلاقانه ای که می توانید برای بهبود خود به کار ببرید این است که سعی کنید مواردی غیر از دارو درمانی، یا به عبارتی درمان های حمایتی، که به بهبود سر درد شما کمک می کند پیدا کنید. به طور مثال ممکن است خوابیدن در اتاقی تاریک و به دور از سر و صدا، ماساژ سر و شقیقه ها، بستن پارچه ای سرد دور سر و گردن خود، روشن کردن عود و آروماتراپی و …به شما آرامش داده و سر درد شما را کاهش دهد.
نکته ی جالب اینجاست که کسانی که به عضلات صورت خود برای جلوگیری از چین و چروک بوتاکس زده اند و عضلات این ناحیه موقتا فلج شده است کمتر دچار تشدید درد های میگرن می شوند. البته هنوز مدارک کافی برای به کارگیری این روش در درمان میگرن وجود ندارد.

داروهای مسکن برای میگرن
داروهایی که برای تسکین درد میگرن استفاده می‌شوند، زمانی بهترین اثر را دارند که با بروز اولین نشانه‌های میگرن مصرف شوند، یعنی به محض شروع علائم میگرن. یادتان باشد مصرف برخی از این داروها در دوران بارداری ایمن نیست. پس اگر باردارید یا در تلاش برای باردار شدن هستید، از هیچ‌کدام این داروها بدون مشورت با پزشکتان استفاده نکنید. به‌طورکلی، داروهای مسکنی که می‌توان برای میگرن استفاده کرد شامل اینهاست:
مسکن‌ها
این مسکن‌های بدون نسخه یا تجویزی شامل آسپرین یا ایبوپروفن (Advil، Motrin IB) هستند. این داروها اگر برای مدت‌طولانی مصرف شوند، ممکن است باعث سردرد ناشی از بیش‌مصرفی دارو و احتمالاً زخم و خونریزی دستگاه گوارش شوند.
داروهای تسکین میگرن که حاوی ترکیبی از کافئین، آسپرین و استامینوفن (Excedrin Migraine) هستند می‌توانند مفید باشند، اما معمولاً فقط در برابر درد خفیف میگرن مؤثرند.
تریپتان‌ها
داروهای تجویزی مانند سوماتریپتان (Imitrex، Tosymra) و ریزاتریپتان (Maxalt، Maxalt-MLT) برای درمان میگرن استفاده می‌شوند، زیرا مسیرهای درد را در مغز مسدود می‌کنند. آنها که به صورت قرص، آمپول یا اسپری بینی مصرف می‌شوند و می‌توانند بسیاری از علائم میگرن را تسکین دهند. این داروها ممکن است برای کسانی که در معرض خطر سکتهٔ مغزی یا حملهٔ قلبی هستند، ایمن نباشند.
دی هیدروارگوتامین
داروی دی هیدروارگوتامین (H.E. 45، Migranal) که به صورت اسپری بینی یا آمپول موجود است، زمانی مؤثر است که برای میگرن‌هایی که معمولاً بیشتر از 24 ساعت طول می‌کشد و مدت کوتاهی پس از شروع علائم میگرن، مصرف شود. عوارض جانبی این دارو می‌تواند شامل بدتر شدن استفراغ و حالت تهوع مرتبط با میگرن باشد.
افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر، فشار خون بالا یا بیماری کلیوی یا کبدی باید از مصرف دی هیدروارگوتامین اجتناب کنند.
لاسمیدیتان
قرص خوراکی لاسمیدیتان (Reyvow) جدیدتر برای درمان میگرن با هاله یا بدون هاله تأیید شده است. در کارآزمایی‌های بالینی انجام‌شده، لاسمیدیتان به طور قابل توجهی درد را بهبود بخشید. لاسمیدیتان می‌تواند اثر یک داروی آرام‌بخش را داشته باشد و باعث سرگیجه شود، بنابراین به افرادی که آن را مصرف می‌کنند توصیه می‌شود حداقل تا هشت ساعت از رانندگی و کار با ماشین‌آلات خودداری کنند.
اوبروژپانت
این آنتاگونیست گیرندهٔ پپتیدی وابسته به ژن کالسی‌تونین خوراکی به نام اوبروژپانت (Ubrelvy) برای درمان میگرن حاد با یا بدون هاله در بزرگسالان تأیید شده است. اوبروژپانت اولین دارو از این دسته است که برای درمان میگرن تأیید شده است. در کارآزمایی‌های بالینی، این دارو در تسکین درد و سایر علائم میگرن مانند حالت تهوع و حساسیت به نور و صدا دو ساعت پس از مصرف مؤثرتر از دارونما بود. عوارض جانبی شایع دارو شامل خشکی دهان، حالت تهوع و خواب‌آلودگی بیش از حد است. اوبروژپانت نباید با داروهای قوی مهارکنندهٔ آنزیم CYP3A4 مصرف شود.
آنتاگونیست‌های CGRP
اوبروژپانت (Ubrelvy) و ریمژپانت (Nurtec ODT) آنتاگونیست‌های خوراکی CGRP هستند که اخیراً برای درمان میگرن حاد با یا بدون هاله در بزرگسالان تأیید شده‌اند. در کارآزمایی‌های بالینی، این گروه از داروها در مقایسه با دارونما در تسکین درد و سایر علائم میگرن مانند حالت تهوع و حساسیت به نور و صدا دو ساعت پس از مصرف مؤثرتر بودند. عوارض جانبی شایع شامل خشکی دهان، حالت تهوع و خواب‌آلودگی بیش از حد است. اوبروژپانت و ریمژپانت نباید با داروهای قوی مهارکنندهٔ CYP3A4 مصرف شوند.
داروهای مخدری
برای افرادی که نمی‌توانند سایر داروهای میگرن را مصرف کنند، داروهای مخدری ممکن است کمک‌کننده باشد. از آنجا که آنها می‌توانند بسیار اعتیادآور باشند، معمولاً فقط در صورتی استفاده می‌شوند که هیچ درمان دیگری مؤثر نباشد.
داروهای ضدتهوع
اگر میگرن همراه با هاله شامل علائم حالت تهوع و استفراغ باشد، این داروها می‌توانند کمک کنند. داروهای ضدتهوع شامل کلرپرومازین، متوکلوپرامید (Reglan) یا پروکلروپرازین (Compro) هستند. این دسته از داروها معمولاً همراه با داروهای مسکن مصرف می‌شوند.
یادتان باشد مصرف برخی از این داروها در دوران بارداری ایمن نیست. پس اگر باردارید یا در تلاش برای باردار شدن هستید، از هیچ‌کدام این داروها بدون مشورت با پزشکتان استفاده نکنید.

درمان میگرن با بوتاکس
درمان میگرن مزمن از طریق بوتاکس میسر است.  باید توجه داشت که این نوع بوتاکس با نوع زیبایی آن متفاوت است و حتما باید با مشاوره و تجویز پزشک مغز و اعصاب صورت گیرد. در بوتاکس برخی از عصب مغز را بی حس می کنند.
در این شرایط، پزشک به اعصاب حس در گردن و صورت، بوتاکس تزریق می‌کند که تا میزان نسبتا زیادی درد میگرن را کاهش خواهد داد.

درمان جراحی برای میگرن
این روش هنوز توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) تایید نشده و شامل تحریک عصبی و جراحی رفع فشار از محل تحریک میگرن( MTSDS) می باشد. این درمان توسط پزشکانی که دوره های خاصی را گذرانده اند انجام شده و اگر توسط افراد دیگری انجام شود غیر قانونی می باشد.
به طور مثال در مورد جراحی تحریک عصبی می توان گفت که جراح با قرار دادن الکترود هایی در زیر پوست، عصب هایی مثل اعصاب پس سری، عمق مغز، واگ و گانگلیونی را پوشش می دهد. این درمان تا به حال در کنترل سر درد های میگرنی موفق بوده است.
در روش جراحی رفع فشار از محل های تحریک میگرن یا MTSDS، پزشک اعصاب اطراف سر و صورت که مکان های تحریک کننده ی میگرن مزمن هم شناخته می شوند را آزاد کرده و برای این کار از تزریق بوتاکس استفاده می کند. این عمل معمولا توسط جراحان پلاستیک و برای افرادی که میگرن مزمن دارند و به سایر درمان ها جواب نداده اند انجام می شود.

درمان‌ خانگی میگرن
برای درمان میگرن، گاهی می‌توان در کنار درمان‌های دارویی، از روش‌های مختلفی نیز در خانه استفاده کرد.
    دراز کشیدن در یک اتاق تاریک و ساکت، به حفظ آرامش و کمتر شدن درد کمک می‌کند.
    ماساژ آرام شقیقه و پیشانی نیز گاهی در کم شدن درد موثر است. در کنار این‌ها، ماساژ گردن و شانه‌ها نیز می‌تواند انقباض عضلات را کم کرده و به کاهش درد کمک کند.
    قرار دادن کمپرس سرد یا گرم روی پیشانی یا پشت گردن، در بعضی از افراد نتیجه می‌دهد.
    فاصله گرفتن  از گوشی همراه، تلویزیون، کامپیوتر و تمامی وسایل الکترونیکی نیز در زمان درد ضروری است.
    مدیتیشن و یوگا، از جمله مواردی است که با کم کردن استرس، به کم شدن درد میگرن کمک می‌کند.
    خوردن روزانه یک عدد سیب نه تنها از سردردهای میگرنی بلکه از انواع بیماری های دیگر می تواند شما را ایمن کند
    نوشیدن آب بیشتر در کاهش سردرد بسیار موثر است زیرا یکی از دلایل افزایش سردرد کمبود آب بدن است.

چگونه از میگرن پیشگیری کنیم؟
پزشکان و خود بیماران بهترین راه مبارزه با میگرن را پیشگیری از آن می‌دانند. بیمار می‌داند که باید تلاش کند درد شروع نشود. به این منظور راه‌کارهای مختلفی از سوی پزشکان توصیه می‌شود.
گاهی خود بیمار نیز با توجه به شرایط خود، پیشگیری‌هایی را انجام می‌دهد. در اولین قدم، بیمار باید بداند چه عواملی باعث بروز سردرد میگرنی در او می‌شود. با شناسایی این عوامل، آن‌ها را از زندگی خود حذف می‌کند.
    تغییرات مختلف در سبک زندگی، مانند تصحیح الگوی خواب و تغذیه، اولین قدم در پیشگیری از میگرن است.
    نوشیدن مقدار زیاد آب در طول شبانه روز، یکی از مواردی است که به کاهش دفعات درد میگرنی کمک می‌کند.
    ورزش و مراقبه، از دیگر مواردی است که به جلوگیری از میگرن کمک می‌کند.
    پزشکان بعضی از داروها را نیز برای پیشگیری از درد توصیه می‌کنند. مکمل‌های ویتامین B12، داروهای ضد افسردگی، داروهای مسکن التهابی و موارد دارویی دیگر که با توجه به منشا سردرد میگرنی برای فرد تجویز می‌شوند.
    ترک سیگار و الکل
    کم کردن اضطراب و استرس
    حذف نکردن وعده‌های غذایی در طول شبانه روز
   

________________________________________________________

مقالات دیگر