عفونت مثانه چیست؟
عفونت مثانه چیست؟
عفونت مثانه چیست؟
سیستم ادراری بدن ما شامل کلیه‌ها، حالب‌ها (مجرای انتقال دهنده ادرار از کلیه‌ها به مثانه)، مثانه و مجرای ادراری است. عفونت‌ها بیشتر دستگاه ادراری تحتانی، شامل مثانه و مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار را از بدن خارج می‌کند) را درگیر می‌کنند.
زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری هستند.
التهاب مثانه ناشی از عفونت باکتریایی، سیستیت باکتریایی نام دارد و شایع‌ترین نوع عفونت ادراری، به ویژه در زنان است. عفونت مثانه می‌تواند دردناک و آزاردهنده باشد و در صورت گسترش عفونت به کلیه‌ها، می‌تواند به یک مشکل جدی تهدیدکننده سلامت تبدیل شود.
موارد خفیف، اغلب در عرض چند روز به خودی خود بهبود می‌یابند، اما برخی از افراد ممکن است به درمان منظم یا طولانی‌مدت نیاز داشته باشند. به همین دلیل، ضروری است در صورت عدم بهبود علائم به پزشک مراجعه کنیم. معمولاً پزشکان برای درمان سیستیت باکتریایی، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند، اما ما نیز می‌توانیم برای کاهش شانس ابتلا به عفونت ادراری اقداماتی را انجام دهیم.
علائم عفونت مثانه چیست؟
علائم عفونت مثانه بسته به شدت آن، متفاوت است. تغییرات به سرعت هنگام ادرار احساس می شوند. برخی علائم رایج به صورت زیر است:
درد یا سوزش هنگام ادرار
ادرار تیره یا خون آلود
تعداد دفعات ادرار بیش از حد معمول، که تکرر ادرار نام دارد
ادرار با بوی نامساعد
احساس مکرر ادرار
گرفتگی یا فشار در نیمه پایینی شکم یا کمر
زمانی که عفونت مثانه گسترش پیدا می کند، می تواند منجر به درد در میانه کمر شود.
این درد با عفونت در کلیه ها مرتبط است.
برخلاف درد ماهیچه ای کمر، این درد صرف نظر از وضعیت بدن یا فعالیت، به طور مداوم وجود خواهد داشت.
عفونت کلیه اغلب منجر به تب، سرد شدن، حالت تهوع و استفراغ می شود و معمولا باعث می شود نسبتا احساس بیماری داشته باشید.
عفونت های کلیه از عفونت های مثانه جدی تر هستند و نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارند.
دلایل ابتلا به عفونت مثانه
تمام افراد در هر سن و با هر جنسیتی امکان ابتلا به عفونت مثانه را دارند، اما در این بین برخی دلایلی وجود دارد که می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را در برخی افراد افزایش دهند.
عفونت مثانه اکثراً زمانی اتفاق می افتد که باکتری‌های مضر روده به مجاری ادراری وارد شده و به مثانه منتقل شوند.
جالب است بدانید این باکتری‌ها تا زمانی که درون روده باشند هیچ خطری ندارند اما به‌محض انتقال‌شان به سایر نقاط بدن مانند مثانه به یک تهدید بزرگ برای سلامتی تبدیل می‌شوند. از شایع‌ترین علل ابتلا به عفونت مثانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. داشتن رابطه جنسی بدون محافظت
از مهمترین و شایع‌ترین علت‌های ابتلا به عفونت مثانه، داشتن رابطه جنسی بدون رعابت مسائل بهداشتی و محافظت نشده با فردی است که مبتلا به این بیماری باشد. بیشترین درصد انتقال این عفونت از طریق رابطه جنسی است.
۲. عدم رعایت بهداشت
استفاده از دستمال کاغذی و تمیز کردن بدن بعد از هربار دستشویی کردن یکی از توصیه‌های مهم مخصوصا برای خانم‌ها است اما اگر روش درست آن را ندانید و به اشتباه این کار را انجام دهید، می‌تواند به یکی از دلایل ابتلا به بیماری‌های عفونی در بدن شما منجر شود.
هرگز نباید هنگام تمیز کردن خودتان از پشت به جلو این کار را انجام دهید. چراکه ممکن است باکتری‌های مضر با این کار شما به مجاری ادراری‌تان وارد شده و باعث عفونت مجاری ادراری و مثانه بشوند.
۳. نگهداشتن بیش از اندازه ادرار
ادرار حاوی مواد و باکتری‌های مضری است که برای بدن ضرر داشته و باید از بدن خارج شوند. زمانی که شما ادرار خود را بیش از اندازه نگهدارید باعث می‌شوید تا باکتری‌ها به دیواره مثانه بچسبند و تکثیر پیدا کنند و باعث بیماری شما بشوند. این مورد شایع‌ترین دلیل عفونت مثانه در کودکان است.
۴. استفاده از دوش واژینال
عفونت مثانه زنان اکثرا به دلیل استفاده بیش از حد از دوش واژینال، کرم‌های مرطوب‌کننده، سفیدکننده و…، ژل‌های شستشو و مواردی از این قبیل است که احتمال عفونت مثانه و کلیه را در آن‌ها افزایش می‌دهد.
۵. عدم رعایت بهداشت فردی
استفاده از لباس زیر و شلوارهای تنگ و چسبان با جنس‌های غیر نخی هم از جمله دلایل ابتلا به این بیماری می‌باشد. همچنین تعویض نکردن روزانه لباس زیر یا پوشیدن لباس زیر یا شلوار کثیف هم می‌تواند شما را در معرض ابتلا به عفونت‌های دستگاه تناسلی قرار دهد.
چه کسانی در معرض خطر عفونت مثانه هستند؟
هر کسی می تواند عفونت مثانه را دریافت کند، اما زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این بیماری هستند. این به این دلیل است که زنان دارای مجرای کوتاهتر هستند و باعث می شود که مسیر باکتری برای رسیدن به مثانه آسان تر شود.
مجرای ادراری زنان نیز در نزدیکی مجاری انتهای روده بزرگ و مقعد نسبت به مجرای ادرار مردان قرار دارد. این به این معنی است که فاصله ای کوتاه برای سفر باکتری ها وجود دارد.
با افزایش سن مردان پروستات می تواند بزرگ شود. این می تواند منجر به انسداد جریان ادرار شود و احتمال ایجاد یک عفونت ادراری را افزایش دهد و در نتیجه احتمال عفونت ادراری در مردان مسن افزایش می یابد.
عوامل دیگر نیز می توانند خطر ابتلا به عفونت های مثانه را برای مردان و زنان افزایش دهند، از جمله شامل :
افزایش سن
بی حرکتی و کم حرکتی
مصرف و نوشیدن مایع ناکافی
کسانی که در معرض جراحی داخلی دستگاه ادراری قرار دارند.
سوند ادراری
انسداد مجاری ادرار که انسداد مثانه یا مجرای ادرار است.
اختلالات دستگاه ادراری که ناشی از نقص مادرزادی و مجروحیت است.
احتباس ادرار که به معنی مشکل تخلیه مثانه است.
مجرای ادرار باریک و تنگ (تنگی مجرای ادرار)
پروستات بزرگ شده
بی اختیاری روده
بارداری
دیابت
شرایط سیستم عصبی که بر عملکرد مثانه تاثیر می گذارد، مانند مولتیپل اسکلروزیس
سیستم ایمنی ضعیف
چرا درصد ابتلای عفونت مثانه در خانم‌ها بیشتر است؟
براساس تحقیقات انجام شده و کیس‌های دیده شده این نتیجه به دست آمده است تقریبا از هر دو خانم یکی از آن‌ها در طول زندگی‌اش به بیماری عفونت مثانه دچار می‌شود.
مهمترین دلیل این درصد زیاد ابتلا به عفونت مثانه در خانم‌ها کوتاه بودن مجرای ادراری آن‌ها و احتمال بیشتر ورود میکروب‌ها و باکتری‌های مضر به دستگاه تناسلی آن‌ها است.
همچنین از دلایل مهم دیگر ابتلا به عفونت مثانه در خانم‌ها، فشار بسیار زیادی است که در طول مقاربت جنسی به دستگاه ادراری آن‌ها وارد شده و باکتری‌های مضر، عفونت و ضایعات اطراف واژن از این طریق به داخل واژن و دستگاه تناسلی وارد می‌شوند.
استفاده مکرر و بی‌اندازه از برخی اسپری‌های اسپرم‌کش نیز از دیگر عوامل ابتلای خانم‌ها به عفونت مثانه و مجاری ادراری می‌باشد.
خانم‌هایی که روابط جنسی متعدد با افراد مختلف را تجربه می‌کنند، بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به بیماری عفونت مثانه هستند.
تشخیص عفونت مثانه
پزشک معالج پس از بررسی شرح حال و معاینه بالینی ممکن است آزمایش ادرار درخواست کند. آزمایش کشت ادرار هم معمولا برای تعیین عامل ایجاد کننده عفونت انجام می‌شود و پزشک بر اساس نتیجه آن اقدام به تجویز آنتی بیوتیک خواهد کرد.
در صورتی که مکرر دچار عفونت مثانه می‌شویم احتمال دارد به تست‌های تشخیصی دیگری مثل سونوگرافی، عکس رادیوگرافی یا سیستوسکوپی نیاز باشد.
راه های درمان عفونت مثانه
درمان عفونت مثانه شامل دو قسمت درمان دارویی و غیردارویی است که در ادامه درباره هرکدام توضیح خواهیم داد.
درمان دارویی عفونت مثانه
قدم اول درمان عفونت مثانه استفاده از آنتی بویتیک است. اینکه چه آنتی بیوتیکی و برای چه مدتی باید مصرف شود بستگی به شرایط کلی سلامت بدن و نوع باکتری ایجاد کننده عفونت دارد.
درمان خانگی عفونت مثانه
علائم خفیف و کمتر از ۳ روز را می‌توانیم به کمک روش‌های زیر تسکین دهیم:
قرار دادن کیسه آب گرم روی شکم یا بین ران‌ها
اجتناب از رابطه جنسی تا برطرف شدن علائم
خودداری از نگهداشتن ادرار
شستن و پاک کردن بدن، از سمت جلو به عقب
شستن آرام ناحیه تناسلی با صابون مخصوص پوست‌های حساس
استفاده از استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش درد (داروها حتما باید با مشورت پزشک یا داروساز مصرف شوند.)
نوشیدن مقدار کافی مایعات
پرهیز از مصرف الکل
برای عفونت مثانه چی بخوریم؟
هدف از داشتن برنامه غذایی برای درمان عفونت مثانه، افزایش حجم و رقیق کردن ادرار است.
همچنین مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که خواص آنتی‌باکتریال داشته و با قلیایی کردن ادرار باعث کاهش درد می‌شوند توصیه می‌گردد.
رژیم غذایی که بهتر است رعایت کنیم شامل موارد زیر است:
نوشیدن مقدار زیادی مایعات، به ویژه آب
مصرف میوه‌هایی مانند موز، زغال اخته، هندوانه، انواع ملون (خربزه، طالبی)، گلابی، سیب و …
استفاده از سبزی‌هایی مانند مارچوبه، آووکادو، کرفس، زیتون سیاه، خیار، لوبیا سبز، فلفل دلمه‌ای، انواع لوبیا و …
مصرف نوشیدنی برای رفع عفونت مثانه
نوشیدن مایعات، به ویژه آب، ممکن است به دفع سریع‌تر عفونت از مثانه کمک کند.
برخی افراد بر این باورند که نوشیدن آب زغال اخته (کرن بری) به کاهش علائم کمک می‌کند.
در صورت سابقه‌ی بیماری قلبی یا کلیوی و ابتلا به هر نوع عفونت ادراری، باید در مورد میزان مصرف مایعات برای کمک به تسکین علائم، با پزشک خود مشورت کنیم.
بهتر است از مصرف قهوه، الکل، نوشابه‌های حاوی کافئین و آب مرکبات و نیز غذاهای تند، تا زمانی که عفونت برطرف شود، خودداری کنیم. این موارد می‌توانند با تحریک مثانه، نیاز مکرر یا فوری به دفع ادرار را تشدید کنند.
پیشگیری از عفونت مثانه
در صورت ابتلای مکرر به عفونت مثانه، با رعایت موارد زیر می‌توانیم از بازگشت این عفونت جلوگیری کنیم:
عدم استفاده از صابون معطر یا پودر تالک برای شستن ناحیه تناسلی خود (از انواع صابون‌های ساده بدون عطر استفاده کنیم)
دوش گرفتن، به جای دراز کشیدن در وان حمام (این کار از قرار گرفتن بیش از حد ناحیه تناسلی در معرض مواد شیمیایی موجود در محصولات شوینده برای مدت طولانی جلوگیری می‌کند)
رفتن به دستشویی به محض احساس نیاز به ادرار کردن و تخلیه کامل مثانه
نوشیدن مایعات به میزان کافی در طی روز
شستن و خشک کردن بدن از جلو به سمت عقب
خالی کردن مثانه در اسرع وقت پس از رابطه جنسی
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در اکثر موارد عفونت مثانه خود به خود و در عرض ۳ روز بهبود پیدا می‌کند. در صورتی که طی این مدت عفونت بهتر بهبود پیدا نکرد باید به پزشک مراجعه کنیم.
اگر شرایط زیر وجود داشته باشد بهتر است از همان شروع علائم برای رفتن پیش پزشک اقدام کنیم:
آقایان (آقایان در صورت ابتلا به سیستیت باید حتما به پزشک مراجعه کنند.)
دوره حاملگی (هر خانم حامله‌ای که به عفونت مثانه دچار شود نیاز به مراجعه به پزشک دارد.)
در صورتی که به طور مکرر دچار عفونت مثانه می‌شویم.
اگر برای اولین بار است که به سیستیت مبتلا شدیم.
علائمی مثل وجود خون در ادرار،تب و یا درد پهلو داشته باشیم.
تهوع و استفراغ داشته باشیم.
کودکان با علائم عفونت مثانه در هر صورت باید به پزشک مراجعه کنند.
عفونت مثانه در آقایان باید جدی‌تر گرفته شود چون می‌تواند در اثر شرایطی مثل عفونت و یا بزرگی پروستات،سرطان‌ها و انسداد مجاری ادراری اتفاق بیافتد.
در صورتی که عفونت مثانه در آقایان درمان نشود،مشکلات بزرگتری از جمله آسیب و عفونت کلیه و پروستات ایجاد خواهد کرد.
عدم استفاده از دیافراگم برای پیشگیری از بارداری (استفاده از روش‌های دیگر برای پیشگیری از بارداری)
پوشیدن لباس زیرِ پنبه‌ای به جای مواد مصنوعی، مانند نایلون
نپوشیدن شلوار جین و شلوار تنگ
نوشیدن آب زغال اخته به طور سنتی به عنوان راهی برای کاهش احتمال ابتلا به سیستیت توصیه می‌شود، هرچند مطالعات بزرگ اثربخشی آن را تایید نکرده است.
________________________________________________________
مقالات دیگر
