پوکی استخوان یا استئوپروزیس (Osteoporosis) چیست؟

پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان یا بیماری استئوپروزیس که در انگلیسی به آن Osteoporosis می‌گویند به معنی استخوان متخلخل است. این بیماری با تضعیف استخوان‌ها شما را در معرض خطر شکستگی‌های ناگهانی و غیرمنتظره قرار می‌دهد. درواقع پوکی استخوان به معنی استحکام استخوان کمتر است.
برخی حرکات یا فشارها که در حالت عادی مشکل‌ساز نیستند مانند زمین خوردن آهسته، خم شدن یا حتی سرفه در این مواقع موجب شکستگی می‌شوند. نواحی همچون لگن، دنده‌ها، مچ دست و ستون فقرات بیشتر از سایر مفاصل بدن مستعد شکستگی هستند. این شکستگی‌ها معمولا به صورت ترک خوردگی یا فروپاشی کامل استخوان بروز پیدا می‌کنند.
خوب است بدانید پوکی استخوان یا بیماری استئوپروزیس (Osteoporosis) در مراحل اولیه علامت مشخصی ندارد. درواقع افراد ممکن است سال‌ها به این بیماری مبتلا باشند اما تا زمان پیشرفت کامل (شکستن استخوان‌ها به دلایل بسیار جزئی مانند سرفه) متوجه نشوند.

پوکی استخوان چگونه اتفاق می افتد؟
استخوان بافت زنده‌ای است که به طور مداوم تجزیه و جایگزین می‌شود. به این ترتیب، بدن تراکم استخوان و یکپارچگی بلورها و ساختار آنها را حفظ می‌کند. پوکی استخوان زمانی رخ می‌دهد که تعادل بین تشکیل استخوان جدید و تجزیه‌ی استخوان قدیمی به‌هم بخورد و استخوان مانند اسفنج، حفره‌دار و پوک شود.
تراکم استخوانی در سن ۲۵ سالگی به حداکثر مقدار خود می‌رسد و تا حدود ۳۵ سالگی در اوج باقی می‌ماند و پس از آن با افزایش سن، استخوان سالیانه ۰/۳ تا ۰/۵ درصد از تراکم خود را از دست می‌دهد. سرعت از‌دست‌دادن تراکم استخوانی در زنان پس از یائسگی افزایش می‌یابد. مقاله‌ی مروری زیر در مورد استئوپروز یا پوکی استخوان را مطالعه کنید و بیاموزید که چگونه استخوان هایتان را تقویت کنید.

علائم پوکی استخوان
به طور معمول، پوکی استخوان هیچ علامتی خاصی ندارد. به همین دلیل است که گاهی به آن بیماری خاموش نیز می گویند. با این حال برخی از علائمی که احتمالا نشانه پوکی استخوان هستند، عبارتند از:
    کوتاه شدن قد به مرور زمان (معمولا حدود 3 سانتی متر از قد فرد کم می شود.)
    تغییر در وضعیت بدن (خم شدن بدن به سمت جلو)
    تنگی نفس (ظرفیت کمتر ریه به دلیل فشرده شدن دیسک)
    شکستگی استخوان
    احساس درد در قسمت پایین کمر

علت پوکی استخوان
استخوان‌های شما در حال بازسازی مداوم قرار دارند، بافت استخوانی جدید ساخته شده و بافت قدیمی تخریب می­‌شود. هنگامی که جوان هستید سرعت تشکیل استخوان جدید بیشتر از تخریب استخوان کهنه است و توده استخوانی شما افزایش می‌یابد. پس از اوایل دهه 20 این روند کُند می‌شود و بیشتر افراد تا سن 35 سالگی به حداکثر توده استخوانی خود می‌رسند. با افزایش سن، تخریب توده استخوان سریع‌تر از ایجاد آن خواهد شد.
بیماری استئوپروز می‌تواند مردان و زنان را به یک نسبت درگیر کند. با این حال به‌دلیل کاهش ناگهانی استروژن در زمان یائسگی زنان آن‌ها بیشتر در معرض خطر هستند. زیرا استروژن از زنان در برابر این بیماری تا 2 برابر بیشتر محافظت می‌کند. اما علائم پوکی استخوان در زنان جوان هم دیده شده است.
علت پوکی استخوان در جوانی احتمالا به میزان توده استخوانی که در این بازه سنی به دست آورده‌اید بستگی دارد. توده استخوانی حداکثر تا حدودی ارثی است و همچنین در گروه­‌های قومی متفاوت است. هرچه توده استخوانی حداکثر شما بیشتر باشد، استخوان بیشتری در “بانک” دارید و با افزایش سن احتمال ابتلا به این بیماری نیز کمتر خواهد شد.

عوامل موثر بر پوکی استخوان کدامند؟
ساختمان استخوان، حاصل تعادل بین تجزیه‌ی استخوان‌های قدیمی و ساخت استخوان‌های جدید است. در جوانی استخوان‌ها سریع‌تر ساخته می‌شوند و با افزایش سن این سرعت کاهش می‌یابد. احتمال ابتلا به پوکی استخوان به میزان توده‌ی استخوانی که در جوانی ذخیره کرده‌اید بستگی دارد، به عبارت دیگر هرچه در جوانی بیشتر توده‌ی استخوانی ذخیره کرده‌باشید، با افزایش سن کمتر دچار پوکی استخوان می‌شوید. برخی از عوامل موثر در ابتلا به این بیماری قابل اصلاح هستند، اما از برخی دیگر نمی‌توان اجتناب‌کرد. در ادامه به بررسی این موارد پرداخته‌ایم.
۱. سن
خطر پوکی استخوان بعد از ۳۰ سالگی و به ویژه بعد از یائسگی افزایش می‌یابد.
۲. کاهش سطح هورمون های جنسی
تحقیقات نشان‌می‌دهند کاهش سطح استروژن، تشکیل و تولید استخوان را مختل‌می‌کند. استروژن در حفظ تراکم استخوان در زنان اهمیت دارد. طی ۵ تا ۱۰ سال اول پس از یائسگی، زنان سالیانه ۲ تا ۴ درصد از تراکم استخوانی را از دست‌می‌دهند.
۳. جنس
زنان بیشتر از مردان به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند.
۴. نژاد
نژاد سفیدپوستان و آسیایی بیشتر از سایر قومیت‌ها در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.
۵. ساختار استخوان
قد بلند (بیش از ۵.۷ فوت یا ۱.۷ متر) و یا لاغر بودن (وزن کمتر از ۱۲۵ پوند یا ۵۶.۶۹ کیلوگرم) خطر پوکی استخوان را افزایش می‌دهد. افراد ریز نقش به دلیل کمبود توده‌ استخوانی در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به پوکی استخوان هستند.
۶. عوامل ژنتیکی
شکستگی لگن یا پوکی استخوان در اعضای نزدیک خانواده، شانس ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
۷. سابقه شکستگی
تجربه‌ی شکستگی مختصر، به ویژه پس از سن ۵۰ سالگی احتمال ابتلا به پوکی استخوان را بالاتر می‌برد. علت درد مفاصل و استخوان‌ها هم می‌تواند همین بیماری باشد.
۸. جراحی دستگاه گوارش
جراحی کاهش اندازه‌ی معده یا حذف بخشی از روده سطح موجود برای جذب مواد مغذی، از جمله کلسیم را کاهش می‌دهد و به این ترتیب استخوان‌ها ضعیف می‌شوند.

عوامل خطر قابل تغییر پوکی استخوان
برخی موارد در ابتلا به پوکی استخوان موثر هستند که می‌توان آنها را کنترل کرد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
۱. رژیم غذایی و شیوه زندگی
مصرف بیش از حد نمک و نوشابه‌های گازدار یکی از مواردی است که می‌تواند در پوکی استخوان موثر باشد. تغذیه نقش بسیار مهمی در سلامت استخوان‌ها و دیگر اعضای بدن دارد. اگر در رژیم غذایی شما مواد معدنی لازم برای رشد و تقویت استخوان‌ها وجود نداشته‌باشد، به مرور زمان استخوان‌ها ضعیف و اسفنجی می‌شوند.
۲. اختلالات خوردن
برخی از اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی (آنورکسیا)، پرخوری عصبی (بولیمیا) یا تمایل بیش از حد به خوردن غذاهای سالم (اورتورکسیا) می‌توانند در کاهش مواد معدنی بدن موثر باشند. وقتی بدن با سوء تغدیه مواجه شود، پوکی استخوان هم ممکن است بگیرد.
۳. مصرف بیش از حد الکل
مصرف منظم روزانه بیش از دو نوشیدنی الکلی، خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
۴. کمبود املاح معدنی
کمبود مصرف و سطوح پایین کلسیم، منیزیم و ویتامین D (ویتامین دی به جذب کلسیم کمک می‌کند) به علت مشکلات تغذیه‌ای، مشکلات سوء جذب مانند سلیاک می‌توانند باعث سوء تغذیه و ایجاد آسیب به استخوان‌ها و مواد معدنی آن شوند.
۵. عدم فعالیت یا بی حرکتی
خطر ابتلا به پوکی استخوان در افرادی که زمان زیادی می‌نشینند، عدم تحرک فرد پس از سکته‌ی مغزی یا هر موقعیتی که با راه رفتن فرد منافات دارد، بیشتر از افرادی است که فعالیت دارند. ورزش های قدرتی، راه رفتن، دویدن، پریدن، رقصیدن و وزنه برداری به جلوگیری از پوکی استخوان کمک می‌کنند. این ورزش‌ها باعث وارد شدن شوک بر استخوان‌ها و تحریک رشد آن‌ها می‌شود.
۶. مصرف دخانیات
سیگار کشیدن و مصرف دخانیات از عوامل اصلی ابتلا به پوکی استخوان است. برای اینکه پوکی استخوان نگیرید، هرچه سریع‌تر این عامل اعتیاد را کنار بگذارید. برای تشخیص و درمان پوکی استخوان باید دکتر ارتوپد مراجعه کنید. در دکترتو علاوه‌بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.

رژیم غذایی و تاثیر آن بر پوکی استخوان
افرادی با رژیم غذایی زیر، زودتر به بیماری پوکی استخوان مبتلا می شوند:
    مصرف کم کلسیم: عدم مصرف یا کم مصرف کردن کلسیم در وعده های غذایی، از عوامل مهم در ایجاد پوکی استخوان است. زیرا کاهش کلسیم در بدن باعث کاهش تراکم استخوان ها، ضعیف شدن زودرس آن و همچنین شکستگی می شود.
    کاهش اشتها در افراد: کم اشتهایی و در نتیجه آن کاهش وزن، منجر به ضعیف شدن استخوان در زنان و مردان می شود.
    جراحی های دستگاه گوارش: جراحی قسمتی از روده یا جراحی معده برای کاهش اندازه آن، باعث کاهش سطح، برای جذب مواد ریزمغذی از جمله کلسیم می شود. انجام این جراحی ها منجر به کاهش وزن و همچنین ضعیف شدن استخوان های بدن می شود، که شرایط را برای بیماری پوکی استخوان مهیا می سازد.
    مصرف داروهای استروئیدی: مصرف درازمدت داروهای کورتیکواستروئید به صورت تزریقی یا خوراکی، از جمله: کورتیزون و پردنیزون، باعث تداخل در روند بازسازی استخوان می شود و ریسک پوکی استخوان را افزایش می دهد.
    مصرف داروهای پیشگیری کننده: استفاده از داروهایی که باعث پیشگیری از بیماری های از جمله: ریفلاکس معده، تشنج، رد پیوند و سرطان می شوند، افراد را بیشتر در معرض این بیماری قرار می دهد.

عوارض و خطرات پوکی استخوان چیست؟
حتما از خود می‌پرسید که عوارض پوکی استخوان چیست؟ یکی از اصلی‌ترین عوارضی که پوکی استخوان برای فرد ایجاد می‌کند، شکستگی استخوان است. شکستگی استخوان به‌تنهایی مشکلات بسیاری را برای بیمار ایجاد می‌کند که در ادامه به آنها اشاره کرده‌ایم:
    شکستگی ناشی از پوکی استخوان باعث درد، کاهش کیفیت زندگی، افسردگی، عقب‌ماندن از شغل، ناتوانی و عدم حرکت می‌شود.
    ۳۰ درصد از بیماران مبتلا به شکستگی لگن به استراحت و مراقبت طولانی مدت در منزل دارند.
    استراحت طولانی در سالمند سبب پنومونی و تجمع لخته‌ی خون در رگ‌های پا می‌شود که این لخته‌ی خون می‌تواند به سمت ریه‌ها حرکت کند و باعث آمبولی ریه شود.
    پوکی استخوان با افزایش خطر مرگ و ابتلا به بیماری آرتروز نیز همراه است.
    طبق آمار ۲۰ درصد از زنان یائسه‌ای که دچار شکستگی لگن شده‌اند در اثر عوارض شکستگی، در سال بعد فوت کرده‌اند.
    در صورت وقوع شکستگی ستون فقرات به علت پوکی استخوان، احتمال وقوع شکستگی جدید طی سال‌های آینده افزایش می‌یابد.
    حدود ۲۰ درصد از زنانی که بعد از یائسگی دچار شکستگی مهره می‌شوند، احتمال شکستگی جدید در مهره در سال بعد افزایش می‌یابد.
    تنها یک سوم از بیماران مبتلا به شکستگی هیپ عملکرد مجدد خود را به دست می‌آورند.

روش تشخیص پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود؟ مرحله تشخیص حتی از درمان بیماری هم مهم‌تر است. روش‌های مختلفی مانند تشخیص پوکی استخوان در آزمایش خون وجود دارد که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
۱. شرح حال پزشکی و معاینه فیزیکی
یکی از مهم‌ترین گام‌هایی که دکتر برای تشخیص پوکی استخوان برمی‌دارد، سوال پرسیدن از بیمار و معاینه کردن اوست. هنگامی که بیمار از درد‌های استخوانی خود صحبت می‌کند و سوابق شکستگی را با دکتر در میان می‌گذارد، همچنین از سن و سال خود و شرایط زمینه‌ای که دارد، سخن می‌گوید، تشخیص پوکی استخوان ساده‌تر می‌شود. در صورت لزوم دکتر ارتوپد و یا دکترهای دیگری که به آنها مراجعه کرده‌اید، درخواست آزمایش‌ها و بررسی‌های بیشتر را می‌دهند.
۲. آزمایش پوکی استخوان
آزمایش‌های زیادی برای چکاپ سلامت استخوان وجود دارد. دکتر ارتوپد با در نظر گرفتن پیشینه‌ی پزشکی و عوامل خطر، اسکن اندازه گیری تراکم استخوان (BMD) را درخواست خواهد‌کرد. اسکن تراکم استخوان از نوعی تکنولوژی با سطوح پایین اشعه‌ی ایکس استفاده می‌کند که تحت عنوان جذب انرژی دوگانه‌ی اشعه‌ی ایکس (DEXA) و سنجش تراکم استخوان، شناخته‌می‌شود.
آزمایش پوکی استخوان و اسکن، می‌تواند احتمال شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان و میزان پاسخگویی به درمان را تعیین‌کند. در طول این آزمایش که ۱۵ دقیقه طول می‌کشد و کاملا بی درد است، فرد بر روی میز مجهز به اسکنر دراز می‌کشد. آزمایش DEXA کاملا دقیق است و بیماران در معرض تابش اشعه‌ی بسیار کمی (کمتر از ۰.۱ تا ۰.۰۱ مقدار استفاده شده در عکس استاندارد قفسه‌ سینه با اشعه‌ی ایکس) قرار می‌گیرند. دو نوع دستگاه می‌توانند اسکن DEXA را انجام دهند:
    دستگاه مرکزی: این نوع اسکن مبتنی بر اندازه‌گیری تراکم استخوان‌های ران، ساعد و ستون فقرات است، در حالی که بیمار روی میز خوابیده است.
    دستگاه جانبی: دستگاه اسکن سیار، که تراکم استخوان‌های ران، پاشنه یا انگشتان را اندازه گیری می‌کند.
۳. سایر آزمایش های تشخیص پوکی استخوان
برخی از رایج‌ترین آزمایش‌های تشخیص پوک‌شدن استخوان شامل موارد زیر هستند:
    ارزیابی مهره‌های جانبی (LVA): برای بیماران مسن‌تری که بیش از یک اینچ (۲.۵۴ سانتی‌متر) کوتاه‌تر شده‌اند، یا بیماران دارای کمردرد که کمردردشان با بیماری دیگری توجیه نمی‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
    سونوگرافی: سونوگرافی از استخوان پاشنه راه دیگری برای ارزیابی پوکی استخوان است. این آزمایش کمتر از اسکن DEXA رایج است و با نتایج حاصل از آن قابل مقایسه نیست.
    عکس اشعه‌ی ایکس معمولی: می‌تواند پوکی استخوان را نشان‌دهد، زیرا استخوان‌های مبتلا به این بیماری، نازک‌تر و سبک‌تر از استخوان‌های نرمال هستند. متأسفانه اشعه‌ی X زمانی این بیماری را تشخیص می‌دهد که استخوان حداقل ۳۰٪ از تراکم خود را از دست داده‌باشد. به علاوه ظاهر استخوان در عکس اشعه‌ی ایکس، اغلب تحت تاثیر میزان قرارگیری فیلم در معرض اشعه‌ی ایکس است.
برای تشخیص و درمان پوکی استخوان باید به دکتر ارتوپد مراجعه کنید.

پوکی استخوان چگونه درمان می شود؟
به طور معمول برای درمان پوکی استخوان از روش های درمانی همچون ورزش، مکمل های ویتامین، مواد معدنی و برخی از داروهای خاص استانده می شود. روشهای درمانی همچون ورزش و مکمل‌ها اغلب برای کمک به پیشگیری از پوکی استخوان پیشنهاد می‌شوند.
دارودرمانی
دسته های مختلفی از داروها برای درمان پوکی استخوان استفاده می شوند. بهترین روش درمان، بسته به شرایط فیزیکی هر فرد، متفاوت است و نمیتوان یک درمان کلی را برای همه افراد بهترین تعیین کرد. رایج ترین داروهای مورد استفاده برای درمان پوکی استخوان بیس فسفونات ها نامیده می شوند. این دسته از داروها معمولا به صورت خوارکی یا تزریقی مصرف می شوند. برخی از این داروها عبارت هستند از:
    فوسامکس
    بونیوا
    اکتونل
هورمون درمانی
این درمان شامل استروژن و تستوسترون است. متأسفانه استروژن درمانی با افزایش خطر لخته شدن خون، بیماری قلبی و انواع خاصی از سرطان نیز مرتبط است. در مقابل، مردانی که از سطح هورمونهای مردانگی کمی دارند، درمان با تستوسترون برای افزایش تراکم استخوان آنها توصیه می شود.
روشهای درمان غیر دارویی پوکی استخوان
از آنجایی که داروهای پوکی استخوان می توانند عوارض جانبی داشته باشند، احتمالا انتخاب شما برای درمان پوکی اسنخوان، روشهای غیر دارویی و طبیعی باشد. مصرف چندین مکمل مانند شبدر قرمز، سویا و کوهوش سیاه ممکن است برای کمک به شرایط فیزیکی و سلامتی شما مفید باشند. با این حال، قبل از استفاده از این مکمل ها، حتما با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید؛ زیرا:
    برخی از مطالعات نشان میدهند که مصرف این داروها به درمان پوکی استخوان کمک زیادی نمی کند.
    ممکن است که مصرف این مکملها عوارض جانبی داشته و با داروهایی که مصرف می کنید تداخل داشته باشد.

جلوگیری از پوکی استخوان چگونه است؟
چگونه از پوکی استخوان جلوگیری کنیم؟ موارد زیر به پیشگیری از پوکی استخوان کمک می‌کند:
۱. مصرف کلسیم
برای پوکی استخوان چه غذاهایی خوبه؟ یکی از مهم‌ترین مواردی که باید در برنامه غذایی خود بگنجانید، مصرف کلسیم است. کلسیم برای سلامت استخوان‌ها ضروری است و دشمن پوکی استخوان محسوب می‌شود. افراد بالای ۱۹ سال باید روزانه ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم و زنان با سن بالاتر از ۵۱ سال و همه‌ی افراد با سن بالاتر از ۷۱ سال باید روزانه ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم مصرف کنند. اگر مصرف کلسیم فرد کافی نیست، مکمل‌ها و تزریق کلسیم گزینه‌‌های مناسبی هستند. منابع غذایی حاوی کلسیم شامل موارد زیر است:
    محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست
    سبزیجات سبز رنگ مانند انواع کلم و کلم بروکلی
    ماهی با استخوان نرم مانند ماهی قزل آلا و ماهی تون
    غلات غنی‌شده
۲. ویتامین D
ویتامین دی در بدن نقش کلیدی دارد زیرا به جذب کلسیم کمک می‌کند. منابع غذایی حاوی ویتامین D شامل غذاهای غنی‌شده، ماهی‌های آب شور و جگر هستند. قسمت اعظم ویتامین دی از طریق مواد غذایی تامین نمی‌شود بلکه با قرار‌گرفتن در معرض نور خورشید در پوست ساخته‌می‌شود. مکمل‌ها و قرص ویتامین D نیز در دسترس هستند.
۳. پوکی استخوان و تغذیه (برای درمان و پیشگیری از پوکی استخوان چی بخوریم؟)
برای اینکه پوکی استخوان نگیریم باید در جوانی و میانسالی عوامل تغذیه‌ای موثر بر پوکی استخوان را رعایت کنیم. همچنین از خوردن برخی مواد غذایی که باعث کاهش توده‌ی استخوانی می‌شوند، تا حد امکان پرهیز کنیم.
کاهش مصرف الکل
غذاهای مضر برای پوکی استخوان کدامند؟ یکی از موارد مهم جلوگیری از مصرف نوشیدنی‌عای الکلی است زیرا باعث آسیب رسیدن به استخوان‌هایی سالم می‌شود. کاهش مصرف الکل از افتادن فرد جلوگیری می‌کند.
۴. تغییر سبک زندگی
برای افرادی که در حال حاضر مبتلا به پوکی استخوان هستند، تغذیه، ورزش و پیشگیری از افتادن در کاهش خطرات و از‌دست‌دادن استخوان نقش کلیدی دارند. اقداماتی که خطر این بیماری را به حداقل می‌رسانند، عبارت‌اند از:
ترک سیگار
مصرف یک بسته سیگار در روز منجر به از‌دست‌دادن ۵ تا ۱۰ درصد از توده‌ی استخوانی می‌شود. سیگار کشیدن رشد استخوان‌های جدید را کاهش می‌دهد، سطوح استروژن در زنان را کاهش می‌دهد و باعث یائسگی زودرس نیز می‌شود. در زنان یائسه، مصرف سیگار با افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان ارتباط دارد.
ورزش منظم
تمرین‌های بدنی مانند پیاده‌روی باعث تقویت استخوان‌ها و حمایت از عضلات می‌شود. انجام تمرینات مناسب برای ایجاد انعطاف‌پذیری و تعادل مانند یوگا، می‌تواند خطر افتادن و شکستگی را کاهش دهد. از تمریناتی که می‌توانند به استخوان‌های ضعیف آسیب برسانند، اجتناب کنید.
در بیماران بالای ۴۰ سال و کسانی که بیماری قلبی، دیابت، فشار خون بالا و اضافه وزن دارند، ورزش باید توسط پزشک و مربی ورزشی کنترل شود. ورزش شدید مثل ماراتن برای استخوان‌ها مناسب نیستند. ماراتن در زنان جوان منجر به کاهش وزن و قطع قاعدگی می‌شود و در واقع پوکی استخوان را تحریک می‌کند.
۵. پرهیز از مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدها
گفتیم که شایع‌ترین داروهایی که باعث پوکی استخوان می‌شوند، کورتیکواستروئیدها هستند. از مصرف بیش از حد این داروها پرهیز کنید.
۶. ایمنی
انجام اقدامات زیر به جلوگیری از افتادن افراد مبتلا به پوکی استخوان کمک می‌کند:
    رفع خطرات لیزخوردن مانند عدم استفاده از فرش‌های دارای برجستگی یا فرش‌هایی که روی سرامیک قرار دارند
    چک دوره‌ای شماره‌ی عینک برای داشتن بینایی و دید مناسب
    نصب میله‌هایی در حمام که فرد با گرفتن آن‌ها تعادل خود را حفظ کند
    استفاده از مقدار زیاد نور در خانه
    تمرینات ورزشی که به حفظ تعادل کمک می‌کنند مانند تای چی و یوگا.
    اجتناب از مصرف داروهایی که سرگیجه ایجاد می‌کنند.

________________________________________________________

مقالات دیگر