آپنه خواب چیست؟

آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب یک اختلال خواب جدی است و زمانی اتفاق می‌افتد که تنفس فرد در طول خواب قطع شود. افراد مبتلا به آپنه خوابِ درمان نشده گاهی اوقات صدها بار در طول خواب شبانه، به طور مکرر تنفس شان متوقف می‌‍‌‌شود.
اگر آپنه خواب درمان نشود، می‌تواند باعث مشکلات سلامتی، از جمله فشار خون بالا، سکته، کاردیومیوپاتی (بزرگ شدن بافت عضلانی قلب)، نارسایی قلبی، دیابت و حملات قلبی شود. بعلاوه آپنه خواب درمان نشده می‌تواند موجب مشکلات شغلی، حوادث در کار و تصادفات و نیز عدم موفقیت تحصیلی کودکان و نوجوانان در مدرسه شناخته شود.

علائم آپنه خواب چیست؟
علائم و نشانه‌های آپنه خواب انسدادی و مرکزی با هم تداخل دارند و گاهی اوقات تعیین نوع آن برای پزشک نیز دشوار می‌شود. به طور کلی، علائم متداول آپنه خواب شامل موارد زیر است:
    برای مدتی تنفس متوقف می‌شود و به دنبال آن یک روند تنفسی همراه با سروصدا آغاز می‌شود
    خروپف با صدای بلند
    نفس‌نفس زدن در هنگام خواب
    بیدار شدن با دهان خشک یا گلو درد
    چندین بار در شب بیدار شدن برای ادرار کردن
    سردرد صبحگاهی
    مشکلات خواب (بی‌خوابی)
    خواب‌آلودگی و خستگی بیش‌ازحد روزانه
    مشکل تمرکز در هنگام بیداری
    تحریک‌پذیری
    سردرد
    سوزش سردل
    کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ
یک فرد مبتلا به آپنه خواب ممکن است از علائم خود بی اطلاع باشد اما فرد دیگری متوجه علائم او هنگام خواب شود.

انواع سندرم آپنه خواب
انواع اصلی آپنه خواب عبارتند از:
    آپنه خواب انسدادی. نوع متداولی که هنگام شل شدن عضلات گلو اتفاق میافتد. این عضلات از کام نرم، لوزه‌ها، دیواره‎های جانبی گلو و زبان پشتیبانی می‌کنند. هنگامی‌که عضلات شل می‌شوند با هر تنفس راه هوایی شما باریک یا بسته می‌شود. در نتیجه شما نمی‌توانید هوای کافی دریافت کنید که می‎تواند سطح اکسیژن خون را کاهش دهد. مغز شما ناتوانی در نفس کشیدن را حس می‎کند و شما را برای مدت کوتاهی از خواب دور می‌کند تا بتوانید راه هوایی خود را دوباره باز کنید. این بیداری معمولاً آنقدر مختصر است که شما آن را به خاطر نمی‌آورید. البته ممکن است خرخر یا احساس خفگی کنید یا نفس‌نفس بزنید. این الگو می‌تواند در هر ساعت به تعداد ۵ تا ۳۰ بار یا بیشتر تکرار شود و در تمام مدت توانایی شما برای رسیدن به مراحل عمیق و آرام خواب را مختل کند.
    آپنه خواب مرکزی. این نوع کمتر شایع آپنه خواب هنگامی اتفاق میافتد که مغز شما سیگنال‌های مناسبی را به عضلات کنترل‌کننده تنفس ارسال نمی‌کند. این بدان معناست که شما ممکن است برای مدت کوتاهی هیچ تلاشی برای نفس کشیدن نکنید. در نتیجه با تنگی نفس از خواب بیدار می‌شوید و یا خوابیدن برای شما دشوار می‌شود.
    سندرم آپنه خواب پیچیده. این نوع سندرم وقتی کسی هم دچار آپنه خواب انسدادی و هم آپنه خواب مرکزی می‎شود، رخ می‌دهد.

علل ایجاد آپنه
آپنه انسدادی خواب زمانی اتفاق می افتد که عضلات پشت گلو شل و ریلکس میشوند. این ماهیچه ها از کام نرم، زبان کوچک، لوزه ها، دیواره های جانبی گلو و زبان حمایت می کنند. هنگامی که ماهیچه ها شل می شوند، هنگام تنفس راه هوایی شما باریک یا بسته می شود. شما نمی توانید هوای کافی دریافت کنید، که درنهایت می تواند سطح اکسیژن خون را کاهش دهد.
مغز شما ناتوانی شما در تنفس را حس می کند و برای مدت کوتاهی شما را از خواب بیدار می کند تا بتوانید راه هوایی خود را دوباره باز کنید. این بیداری معمولا آنقدر کوتاه است که شما آن را به خاطر نمی آورید. ممکن است خرخر کنید، احساس خفگی کنید یا با زحمت نفس بکشید. این الگو می تواند پنج تا ۳۰ بار یا بیشتر در هر ساعت در تمام شب تکرار شود و توانایی شما برای رسیدن به مراحل عمیق و آرام خواب را مختل کند.
آپنه خواب مرکزی کمتر رایج از آپنه خواب زمانی رخ می دهد که مغز شما قادر به انتقال سیگنال به عضلات تنفسی شما نیست. این بدان معناست که برای مدت کوتاهی هیچ تلاشی برای نفس کشیدن نمی کنید. ممکن است با تنگی نفس از خواب بیدار شوید یا به سختی بتوانید بخوابید.

عوامل خطر (ریسک فاکتورها) ابتلا به آپنه خواب
آپنه خواب می تواند هر کسی، حتی کودکان را تحت تاثیر قرار دهد. اما برخی عوامل خطر شانس ابتلا شما را افزایش می دهد.
عواملی که خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب را افزایش می دهند عبارتند از:
    اضافه وزن،چاقی خطر آپنه خواب را تا حد زیادی افزایش می دهد. رسوبات چربی در اطراف راه هوایی فوقانی می تواند مانع تنفس شما شود.
    اندازه دور گردن،افرادی که گردن ضخیم تری دارند ممکن است راه های هوایی باریک تری داشته باشند.
    راه هوایی باریک،ممکن است یک گلو باریک را به ارث برده باشید. لوزه ها یا آدنوئیدها نیز می توانند بزرگ شده و راه هوایی را به خصوص در کودکان مسدود کنند.
    مرد بودن،مردان دو تا سه برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به آپنه خواب هستند. با این حال، اگر زنان اضافه وزن داشته باشند، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند و همچنین به نظر می رسد که خطر ابتلا به آنها پس از یائسگی افزایش می یابد.
    افزایش سن، آپنه خواب به طور قابل توجهی بیشتر در افراد مسن رخ می دهد.
    سابقه خانوادگی،داشتن اعضای خانواده مبتلا به آپنه خواب ممکن است خطر شما را افزایش دهد.
    استفاده از الکل یا آرام بخش،این مواد ماهیچه های گلو را شل می کنند که می تواند آپنه انسدادی خواب را بدتر کند.
    سیگار کشیدن،احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب در افراد سیگاری سه برابر بیشتر از افرادی است که هرگز سیگار نکشیده اند. سیگار می تواند میزان التهاب و احتباس مایعات را در راه هوایی فوقانی افزایش دهد.
    گرفتگی بینی،اگر در تنفس از طریق بینی مشکل دارید - چه به دلیل یک مشکل آناتومیک یا آلرژی - احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب بیشتر است.
    برخی بیماری ها از جمله نارسایی احتقانی قلب، فشار خون بالا، دیابت نوع ۲ و بیماری پارکینسون برخی از شرایطی هستند که ممکن است خطر آپنه انسدادی خواب را افزایش دهند. سندرم تخمدان پلی کیستیک، اختلالات هورمونی، سکته قبلی و بیماری های مزمن ریوی مانند آسم نیز می توانند خطر را افزایش دهند.
عوامل خطر برای آپنه خواب مرکزی عبارتند از:
    افزایش سن: افراد میانسال و مسن بیشتر در معرض خطر آپنه مرکزی خواب هستند.
    مرد بودن: آپنه خواب مرکزی در مردان بیشتر از زنان است. -اختلالات قلبی،ابتلا به نارسایی احتقانی قلب این خطر را افزایش می دهد.
    استفاده از داروهای ضد درد مخدر: داروهای شبه افیونی، به ویژه داروهای طولانی اثر مانند متادون، خطر آپنه مرکزی خواب را افزایش می دهند.
    سکته: داشتن سکته مغزی خطر ابتلا به آپنه مرکزی خواب یا آپنه خواب مرکزی اورژانسی تحت درمان را افزایش می دهد.

عوارض آپنه خواب
آپنه خواب یک بیماری جدی است و عوارض آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
خستگی روزانه
بیداری‌های مکرر مرتبط با آپنه خواب، روند خواب طبیعی را غیرممکن می‌کند و باعث خواب‎آلودگی شدید در روز، خستگی و تحریک‎پذیری می‌شود. ممکن است در تمرکز مشکل داشته باشید و خود را به هنگام کار، تماشای تلویزیون یا حتی رانندگی در حالت خواب بیابید. به‎همین‌دلیل، افراد مبتلا به آپنه خواب در معرض خطر تصادفات با وسایل نقلیه هستند. همچنین ممکن است احساس زودرنجی، بدخلقی یا افسردگی داشته باشید. کودکان و نوجوانان مبتلا به آپنه خواب ممکن است در مدرسه عملکرد ضعیفی داشته باشند یا دارای مشکلات رفتاری شوند.
فشار خون بالا یا مشکلات قلبی
افت ناگهانی سطح اکسیژن خون که در هنگام آپنه خواب رخ می‌دهد فشار خون را افزایش داده و سیستم قلبی عروقی را تحت فشار قرار می‎دهد. آپنه انسدادی خواب همچنین ممکن است خطر حمله قلبی مکرر، سکته مغزی و ضربان‎های غیر طبیعی قلب مانند فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهد. اگر به بیماری قلبی مبتلا هستید، چندین بار آپنه خواب و بروز افت سطح اکسیژن خون می‌تواند منجر به مرگ ناگهانی در اثر ضربان نامنظم قلب شود.
دیابت نوع ۲
داشتن آپنه خواب خطر ابتلا به شرایط مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد.
سندرم متابولیک
این اختلال که شامل فشار خون بالا، سطح غیر طبیعی کلسترول، قند خون بالا و افزایش دور کمر است، با خطر بالاتر بیماری قلبی در ارتباط است.
عوارض ناشی از داروها و جراحی
آپنه انسدادی خواب همچنین میزان نگرانی نسبت به برخی از داروها و بیهوشی عمومی را افزایش می‌دهد. افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است بعد از جراحی دچار عوارض شوند زیرا مستعد مشکلات تنفسی به‌خصوص در حالت آرام و خوابیده به پشت هستند. پس قبل از جراحی، در مورد آپنه خواب و نحوه درمان آن به پزشک خود بگویید.
مشکلات کبدی
در افراد مبتلا به آپنه خواب به احتمال زیاد نتایج غیر طبیعی در آزمایشات عملکرد کبدی مشاهده می‌شود و کبد آنها علائم بیماری کبد چرب غیرالکلی را نشان می‌دهد.
خروپف‌
خروپف‌های بلند شما می‌تواند هرکسی را که در نزدیکی شما می‌خوابد از استراحت خوب باز دارد. بنابراین غیر معمول نیست که شریک زندگی شما مجبور است به اتاق دیگری یا حتی به طبقه دیگر خانه برود تا بتواند بخوابد.

آپنه خواب چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر پزشک تان تشخیص دهد که علائمی‌ حاکی از آپنه خواب دارید، شاید از شما خواسته شود که ارزیابی خواب را زیر نظر متخصص خواب انجام دهید یا شاید مطالعه خواب شبانه را برای ارزیابی عینی آپنه خواب تجویز کند.
    تست کردن شامل مطالعه خواب شبانه تحت عنوان پلی سومنوگرام (PSG) است. یک PSG در آزمایشگاه خواب و تحت نظارت مستقیم یک تکنسین آموزش دیده انجام می‌شود. در طول آزمایش، انواع عملکردهای بدن مانند فعالیت الکتریکی مغز، حرکات چشم، فعالیت عضلات، ضربان قلب، الگوهای تنفسی، جریان هوا و سطح اکسیژن خون در هنگام خواب شبانه ثبت می‌شود. پس از اتمام مطالعه، تعداد دفعاتی که تنفس در طول خواب قطع شده، محاسبه می‌شود و شدت آپنه خواب درجه بندی می‌شود.
    گاهی اوقات برای بزرگسالان، می‌توان از تست خواب خانگی (HST) استفاده کرد. این روش، گونه تغییر یافته از مطالعه خواب است که می‌تواند به راحتی در خانه انجام شود. این روش، عملکردهای بدنی کمتری را نسبت به PSG ثبت می‌کند که شامل جریان هوا، ریتم تنفس، سطح اکسیژن خون و خروپف برای تایید تشخیص آپنه انسدادی متوسط ​​تا شدید هستند.
روشHST به عنوان ابزار غربالگری برای بیماران فاقد علائم مناسب نیست. برای بیمارانی که مشکلات پزشکی قابل توجهی دارند (مانند نارسایی قلبی، بیماری قلبی متوسط ​​تا شدید، بیماری عصبی عضلانی یا بیماری ریوی متوسط ​​تا شدید) هم استفاده نمی‌شود. همچنین برای بیمارانی که علاوه بر آپنه انسدادی دارای سایر اختلالات خواب (مانند آپنه خواب مرکزی، سندرم پای بیقرار، بی خوابی، اختلالات ریتم شبانه روزی، پاراسومنیا یا نارکولپسی) هستند، هم استفاده نمی‌شود.

درمان آپنه خواب
برای موارد خفیف آپنه خواب، پزشک ممکن است فقط تغییرات سبک زندگی مانند کاهش وزن یا ترک سیگار را توصیه کند. اگر آلرژی بینی دارید، پزشک درمان آلرژی شما را توصیه می کند. اگر این اقدامات علائم و نشانه های شما را بهبود نمی بخشد یا اگر آپنه شما متوسط تا شدید است، تعدادی درمان دیگر در دسترس هستند. دستگاه های خاصی می توانند به باز کردن راه هوایی مسدود شده کمک کنند. در موارد دیگر، ممکن است جراحی لازم باشد:
فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP)
اگر آپنه خواب متوسط تا شدید دارید، ممکن است از دستگاهی استفاده کنید که فشار هوا را از طریق یک ماسک در هنگام خواب ارسال می کند. با CPAP (SEE-pap)، فشار هوا تا حدودی بیشتر از فشار هوای اطراف است و به اندازه ای است که راه های هوایی فوقانی شما را باز نگه می دارد و از آپنه و خروپف جلوگیری می کند.
سایر دستگاه های فشار راه هوایی
 اگر استفاده از دستگاه CPAP همچنان برای شما مشکل ساز است، ممکن است بتوانید از نوع دیگری از دستگاه فشار راه هوایی استفاده کنید که به طور خودکار فشار را در هنگام خواب تنظیم می کند (نوع خودکار CPAP). واحدهایی که فشار دوسطحی مثبت راه هوایی (BPAP) را تامین می کنند نیز در دسترس هستند. اینها فشار بیشتری را هنگام دم و کمتر در هنگام بازدم ایجاد می کنند.
دستگاهای دهانی
گزینه دیگر استفاده از یک وسیله دهانی است که برای باز نگه داشتن گلوی شما طراحی شده است. CPAP نسبت به دستگاه‌های خوراکی مؤثرتر است، اما استفاده از دستگاه‌های دهانی ممکن است آسان‌تر باشد. برخی برای باز کردن گلوی شما با جلو بردن فک طراحی شده اند که گاهی اوقات می تواند خروپف و آپنه انسدادی خفیف خواب را تسکین دهد.
درمان مشکلات پزشکی مرتبط
علل احتمالی آپنه مرکزی خواب شامل اختلالات قلبی یا عصبی عضلانی است و درمان این شرایط ممکن است کمک کننده باشد. اکسیژن مکمل اگر آپنه مرکزی خواب دارید، استفاده از اکسیژن مکمل در هنگام خواب ممکن است کمک کند. انواع مختلفی از اکسیژن همراه با دستگاه هایی برای رساندن اکسیژن به ریه های شما موجود است.
سروو تهویه تطبیقی (ASV): این دستگاه جریان هوا که اخیراً تأیید شده است، الگوی تنفس طبیعی شما را یاد می گیرد و اطلاعات را در رایانه داخلی ذخیره می کند. بعد از اینکه به خواب می روید، دستگاه از فشار استفاده می کند تا الگوی تنفس شما را عادی کند و از مکث در تنفس شما جلوگیری کند.
عمل جراحی
 جراحی معمولا تنها پس از شکست سایر درمان ها یک گزینه است. به طور کلی، حداقل یک آزمایش سه ماهه از سایر گزینه های درمانی قبل از در نظر گرفتن جراحی پیشنهاد می شود. با این حال، برای تعداد کمی از افراد با مشکلات خاص ساختار فک، این اولین گزینه خوب است.
شیوه زندگی و درمان های خانگی آپنه خواب
در برخی موارد، خودمراقبتی ممکن است راهی برای مقابله با آپنه انسدادی خواب و احتمالاً آپنه خواب مرکزی باشد. این نکات را امتحان کنید:
    کاهش وزن اضافی: حتی یک کاهش وزن جزئی ممکن است به کاهش انقباض گلو کمک کند. در برخی موارد، آپنه خواب می تواند در صورت بازگشت به وزن سالم برطرف شود، اما در صورت بازیابی وزن مجدد می تواند عود کند.
    ورزش: ورزش منظم می تواند به کاهش علائم آپنه انسدادی خواب حتی بدون کاهش وزن کمک کند. سعی کنید در بیشتر روزهای هفته 30 دقیقه فعالیت متوسط داشته باشید، مانند پیاده روی سریع.
    از مصرف الکل و برخی داروها مانند آرام بخش ها و قرص های خواب آور خودداری کنید: اینها ماهیچه های پشت گلو را شل می کنند و در تنفس اختلال ایجاد می کنند.
    به جای اینکه به پشت بخوابید به پهلو یا شکم بخوابید: خوابیدن به پشت می تواند باعث شود زبان و کام نرم در پشت گلو قرار بگیرند و راه هوایی شما را مسدود کنند. برای اینکه هنگام خواب روی پشت خود غلت نزنید، سعی کنید یک توپ تنیس را به پشت لباس خواب خود بچسبانید. دستگاه‌های تجاری نیز وجود دارند که هنگام غلتیدن به پشت در خواب لرزش می‌کنند.
    سیگار نکشیدن: اگر سیگاری هستید، به دنبال منابعی باشید که به شما در ترک سیگار کمک کند.

آیا امکان پیشگیری از عارضه آپنه خواب وجود دارد؟
در مواردی‌که آپنه خواب ناشی از اضافه وزن، مصرف دخانیات و مواد مخدر، بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا و دیگر شرایط پزشکی باشد، مطمئنا قابل پیشگیری است زیرا با پیشگیری از ابتلا به این بیماری‎ها به واسطه داشتن سبک زندگی سالم و فعالیت بدنی منظم، خبری از آپنه خواب و مشکلات تنفسی در خواب نخواهد بود.
اما در مورد آپنه خواب ارثی راه‎ حلی وجود ندارد و هر آن ممکن است این مشکل بروز کند. بهتر است برای تاخیر آن با پزشک متخصص صحبت کنید.

________________________________________________________

مقالات دیگر