سندروم پای بیقرار Restless Legs Syndrome چیست؟

سندروم پای بیقرار Restless Legs Syndrome چیست؟
سندروم پای بیقرار که به آن Restless Legs Syndrome یا RLS نیز گفته می‌شود یک اختلال سیستم عصبی است که سبب می‌شود بیمار تمایل بسیار شدیدی را برای تکان دادن پاهای خود احساس کند. این بیماری به‌عنوان بیماری ویلیس اکبوم نیز شناخته می‌شود.
پزشکان، سندرم پای بیقرار را یک اختلال خواب می‌دانند زیرا معمولا زمانی که در حال استراحت هستید رخ می‌دهد یا تشدید می‌شود. در این شرایط ممکن است برای خوابیدن یا نشستن به مدت طولانی (برای مثال در تئاتر یا ماشین) مشکل داشته باشید. در صورت عدم درمان، این بیماری می‌تواند تشدید شود. همچنین با گذشت زمان، کمبود خواب می‌تواند مشکلاتی را در محل کار یا خانه برای شما ایجاد کند.
سندرم پای بیقرار حدود ۱۰ درصد از جمعیت ایالات متحده را تحت تاثیر قرار داده است. اگرچه هرکسی ممکن است به آن دچار شود اما این بیماری در زنان شایع‌تر است و احتمال این که در افراد میان‌سال سبب علائم شدیدتری شود بیشتر است.
گاهی این بیماری تشخیص داده نمی‌شود خصوصا اگر علائم آن خفیف باشند و به‌ندرت اتفاق بیفتند. اما زمانی که تشخیص داده شد، درمان می‌تواند آن را متوقف کند.

علائم سندروم پای بیقرار
علائم سندروم پای بی قرار بیشتر شب هنگام و در زمانی گه فرد در حال استراحت بوده و در تخت خواب خود دراز کشید است رخ می‌دهد. البته شایان ذکر است که این علائم ممکن است در طول روز نیز به سراغ فرد بیمار بیاید، اما درصد رخداد آن کمتر است. افراد مبتلا به این بیماری علائم آن را به صورت زیر گزارش داده‌اند:
    احساس خزش حشرات بر پوست
    کشیدگی
    خارش و سوزش اغلب در ناحیه زیر زانو و عمق ساق
علائم گفته شده شایع‌ترین علائمی بود که افراد مبتلا به این سندروم، در خود مشاهده کرده بودند. شما نیز اگر بیش از یک نوع از این علائم را مشاهده می‌کنید بهتر است به یک دکتر سندروم پای بی قرار مراجعه کنید. البته اگر سندروم پا بی‌قرار شما در درجه شدیدی باشد، علاوه بر پاها، بازوهایتان نیز به این علائم دچار می‌شوند. شایان ذکر است که با حرکت دادن پا، این علائم تسکین می‌یابند از این رو افراد مبتلا به این سندروم اغلب کارهایی از قبیل موارد زیر را انجام می‌دهند.
    راه رفتن
    ضربه زدن
    جمع کردن
    ماساژ دادن یا تکان دادن
بد نیست بدانید که علائم یاد در انتهای روز تشدید یافته و به هنگام خواب به اوج خود می‌رسند. همچنین افرادی که از سندروم پای بی قرار شدیدتری رنج می‌برند، این علائم را بیشتر و شدیدتر حس می‌کنند به‌طوری‌که در انجام کارهایی نظیر، نشستن به مدت طولانی، شرکت در جلسات ملاقات، انجام کارها پشت میز و سفر در مسافت‌های طولانی بسیار درد و عذاب می‌کشند.

انواع سندروم پای بیقرار
سندرم پای بیقرار را به دو نوع سندرم پای بیقرار اولیه و سندرم پای بیقرار ثانویه تقسیم می‌کنند.
سندروم پای بیقرار اولیه یا ایدیوپاتیک
علت بروز ایدیوپاتیک ناشناخته است و رایج‌ترین نوع RLS به شمار می‌رود. ایدیوپاتیک دارای ویژگی‌های زیر است:
    معمولا قبل از ۴۰ سالگی شروع می‌شود. (حتی ممکن است قبل از کودکی آغاز شود)
    ممکن علت بروز آن وجود علائم ژنتیکی باشد.
    این بیماری اغلب تا آخر عمر همراه فرد است.
    علائم نوع اولیه هر چند وقت یکبار اتفاق افتاده و ممکن است ناپیوسته باشد.
    علائم ممکن است به تدریج شدت یافته و در طول زمان رایج‌تر شود.
    موارد خفیف ایدیوپاتیک در طولانی مدت ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند.
    در دو سوم موارد معمولا یکی از اعضای خانواده‌ی فرد مبتلا به نوع اولیه سندروم پای بیقرار، این اختلال را تجربه کرده است.
سندروم پای بیقرار ثانویه
سندروم پای بیقرار ثانویه به دلیل بیماری یا اختلال دیگری بروز پیدا می‌کند و زمینه ژنتیکی ندارد. ویژگی‌های این نوع از سندروم پای بی‌قرار عبارت است از:
– معمولا بعد از ۴۵ سالگی بروز پیدا می‌کند.
– به صورت ناگهانی شروع می‌شود.
– علائم نوع ثانویه با گذشت زمان تشدید نمی‌شوند.
– شدت علائم ممکن است شدیدتر از نوع اولیه باشد.

علل سندروم پای بیقرار
پای بیقرار در دوران بارداری
برخی از زنان در دوران بارداری (خصوصا در سه ماه آخر بارداری)، این وضعیت را تجربه می‌کنند. در این شرایط علائم معمولا یک ماه پس از زایمان از بین می‌روند.
کمبود آهن
کمبود آهن (حتی بدون کم‌خونی)، می‌تواند باعث بروز یا تشدید پای بیقرار شود. اگر سابقه خونریزی از معده یا روده دارید، دوره‌های قاعدگی شدیدی را تجربه می‌کنید یا این که به طور مکرر خون اهدا می‌کنید، ممکن است کمبود آهن داشته باشید.
بیماری کلیوی در مرحله نهایی
بیماری کلیوی در مرحله نهایی که به‌عنوان بیماری کلیوی مزمن نیز شناخته می‌شود، خطر ابتلا به سندرم پای بی‌قرار را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد. این امر خصوصا در شرایطی صدق می‌کند که فرد به دیالیز وابسته باشد.
اگر نارسایی کلیه دارید، ممکن است دچار کمبود آهن نیز باشید که اغلب با کم‌خونی همراه است. زمانی که کلیه‌ها به‌درستی کار نمی‌کنند، ذخیره آهن در خون کاهش می‌یابد. این وضعیت و سایر تغییرات در شیمی بدن ممکن است سبب بروز یا تشدید پای بیقرار شوند.
بیماری عصبی
برخی از بیماری‌های عصبی نیز می‌توانند منجر به بروز علائم RLS ثانویه شوند. بیماری پارکینسون به طور مستقیم مسیر دوپامینرژیک را مختل می‌کند.
این در حالی است که مولتیپل اسکلروزیس (MS) اتصال نورون‌ها را کاهش می‌دهد. بیماری ام اس این کار را با آسیب رساندن به غلاف‌های میلین انجام می‌دهد که عصب‌ها را عایق (نارسانا) می‌کنند و سرعت انتقال پیام‌های الکتریکی را افزایش می‌دهند.
ازآنجایی‌که بیماری پارکینسون و MS هر دو با مختل کردن ارتباطات مغزی‌ای که برای حرکت اندام‌های حرکتی مهم هستند بر سیستم عصبی تاثیر می‌گذارند، می‌توانند علائم مرتبط با RLS را ایجاد کنند. علاوه بر این، برخی از داروهایی که برای درمان این دو بیماری مصرف می‌شوند نیز خطر ابتلا به RLS ثانویه را افزایش می‌دهند.
پای بی قرار و دیابت
ارتباطی قوی بین دیابت و RLS ثانویه وجود دارد. در چندین مطالعه نشان داده شد که افراد مبتلا به دیابت، دو الی سه برابر بیشتر از سایر افراد در معرض این بیماری قرار دارند.
نوروپاتی محیطی
نوروپاتی محیطی نوعی آسیب به عصب‌های دست‌وپا است که گاهی به دلیل اعتیاد به الکل و بیماری‌های مزمن نظیر دیابت رخ می‌دهد.
اختلالات طناب نخاعی
ضایعاتی که به دلیل آسیب روی طناب نخاعی ایجاد می‌شوند، با RLS مرتبط هستند. دریافت بی‌حسی نخاعی نیز خطر احتمال ابتلا به RLS را افزایش می‌دهد.
سایر علل
آسیب به رگ‌های خونی پاها نیز می‌تواند منجر به بروز سندروم پای بیقرار ثانویه شود. معمولا وریدهای واریسی فقط از جنبه زیبایی آزاردهنده هستند، اما در برخی شرایط، درد و ناراحتی وریدهای واریسی ممکن است با بروز علائم پای بیقرار هم‌زمان باشد.
علاوه بر این، بیماری‌های روماتیسمی (از جمله آرتریت روماتوئید، سندروم شوگرن، و فیبرومیالژیا) نیز با ایجاد RLS ثانویه مرتبط هستند.

عوارض سندرم پای بیقرار
این بیماری می‌تواند روی سلامت کلی و کیفیت زندگی‌تان تاثیر بگذارد.
به دلیل اختلال در الگوی خواب، ممکن است سندرم پای بیقرار سبب بروز مشکلاتی در رفتار روزانه شود (از جمله تحریک‌پذیری، بدخلقی، مشکل در تمرکز، بیش‌فعالی و…). به‌علاوه می‌تواند باعث به مشکل خوردن عملکرد فرد در محیط کار شود.
اگرچه سندروم پای بی‌قرار معمولا منجر به بروز عوارض جانبی جدی‌ای نمی‌شود اما در صورت عدم درمان می‌تواند سبب بروز این عوارض شود:
    بیماری قلبی
    سکته
    دیابت
    بیماری کلیوی
    افسردگی
    مرگ زودهنگام

تشخیص سندروم پای بیقرار
تشخیص سندروم پای بیقرار اغلب بر اساس علائمتان انجام می‌شود. در این شرایط پزشک از شما درباره علائم، تاریخچه پزشکی‌تان و هرگونه سابقه خانوادگی سوال می‌پرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد.
حتما در مورد داروها و مکمل‌های بدون نسخه و تجویزی‌ای که مصرف می‌کنید پزشک را مطلع کنید و اگر هر بیماری زمینه‌ای دارید به پزشکتان اطلاع دهید.
به‌طورکلی هیچ تست آزمایشگاهی یا آزمایش تصویربرداری‌ای وجود ندارد که بتواند به طور قطعی ثابت کند که دچار سندروم پای بیقرار هستید. بااین‌حال برخی از آزمایش‌های خاص می‌توانند به تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای نظیر کم‌خونی و اختلالات متابولیک (همچون دیابت یا بیماری کلیوی) که ممکن است با پای بیقرار مرتبط باشند، کمک کنند:
    ممکن است پزشک برای شمارش سلول‌های خونی و هموگلوبین، فریتین (برای بررسی ذخیره آهن)، بررسی عملکرد اندام‌ها و سطح هورمون تیروئید، از شما خون بگیرد.
    اگر پزشکتان متوجه علائم مرتبط با مشکلات عصبی (همچون نوروپاتی) شود، ممکن است الکترومیوگرافی سوزنی و مطالعات هدایت عصبی را انجام دهد.
    برای تشخیص اختلالات خواب و تعیین این که آیا به اختلال حرکت دوره‌ای اندام مبتلا هستید، ممکن است انجام پلی‌سومنوگرافی (تست خواب) ضروری باشد. این تست خصوصا برای افرادی ضروری است که حتی پس از تسکین علائم پای بی‌قرار با روش‌های درمانی، همچنان دچار اختلالات خواب قابل‌توجهی هستند.
اگر علائمی وجود داشته باشد که نشان دهند عامل دیگری دلیل سندروم پای بی‌قرار است، ممکن است پزشک شما را به یک متخصص اختلالات خواب، متخصص مغز و اعصاب یا سایر متخصصان ارجاع دهد.
تشخیص سندرم پای بیقرار در کودکانی که قادر به توصیف علائمشان نیستند دشوارتر است.

درمان سندرم پای بی قرار
بعضی برای درمان سندرم پای بی قرار باید سایر بیماری های مرتبط همچون کمبود آهن یا نوروپاتی محیطی را باید درمان نمود. درمان کمبود آهن ممکن است با تجویز مکمل های آهن در ارتباط باشد. با اینحال دقت نمایید که برای دریافت آهن باید قبل از آن سطح آهن خونتان را چک کرده و با تجویز پزشک اقدام به دریافت دارو نمایید. اگر سندرم پای بی قرار در شما با هیچ بیماری دیگری مرتبط نباشد، برای درمان آن می‌بایست بر تغییرات سبک زندگی و یا درمان دارویی تمرکز نمایید. درمان دارویی فقط با دستور پزشک مجاز بوده و بدون مراجعه به پزشک ممکن نیست.
دارو درمانی:
از داروهایی مانند روپیرینول، پرامیپیکسول، پری گابالین، گاباپنتین استفاده شده است که بسته به بیمار نوع دارو انتخاب می شود.
طب سوزنی:
یکی از درمانهای موثر در سندروم پای بی قرار طب سوزنی است .در مقاله ای که اینجانب منتشر کردم تاثیر خوب طب سوزنی را روی این سندروم نشان دادم خوشبختانه مقالات متعدد دیگری در مورد اثرات خوب طب سوزنی روی این سنروم منتشر شده است.

پیشگیری از سندروم پای بی‌قرار
سندروم پای بی قرار ناشی از اختلال سلول عصبی است. از این رو نمی‌توان گفت با رعایت نکاتی شما قطعاً از این بیماری در امان خواهید ماند. اما با این همه حال در نظر گرفتن نکاتی که در زیر به آن‌ها اشاره خواهیم کرد، می‌توانید تا حد زیادی از بروز این سندروم پیشگیر کنید.
از جمله از نکاتی که برای پیشگیری از این بیماری باید انجام دهید. عبارت‌اند از:
    توجه به سلامت بدنی و ورزش کردن به صورت روزانه؛ انجام فعالیت‌های ورزشی به خصوص پیاده روی
    توجه ویژه به برنامه غذایی و تأمین ویتامین‌های مورد نظر بدن
    دوری کردن از عوامل تشدید کنندهٔ این بیماری نظیر الکل و کافئین
    تا حد امکان خودداری از مصرف داروهای ضد افسردگی و ضد تهوع و سایر داروهایی که اثر منفی روی این بیماری دارند
    تا حتی‌الامکان سعی کنید آهن مورد نیاز بدنتان را تأمین کنید این کار را با مصرف مواد غذایی آهن دار یا مکمل‌های آهن به راحتی می‌توانید انجام دهید
    در دوران بارداری به بدن و رژیم غذایی‌تان بسیار اهمیت دهید
    اگر در خانواده شما کسی از سندروم پای بی قرار رنج می‌برد، ممکن است این عامل در شما نیز وجود داشته باشد پس هر چند وقت یک بار بدنتان را چک آپ کنید تا در صورتی که به این بیماری گرفتار شده باشید، سریع آن را درمان کنید.
    و…
مواردی که در این مقاله به آن اشاره کردیم بهترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به سندروم پای بی قرار هستند. امیدواریم با رعایت این نکات زندگی سالم و به‌دور از این سندروم را داشته باشید.

________________________________________________________

مقالات دیگر