معرفی تخصص مغز و اعصاب

رشته تخصص بیماری‌های مغز و اعصاب یا نورولوژی یکی از گرایش‌های رشته پزشکی در مقطع تخصص و بالاتر است. این رشته به مطالعه، پژوهش و درمان اختلالات دستگاه عصبی می‌پردازد. هرگونه اختلال در عملکرد این دستگاه باعث به‌ وجود آمدن مشکلاتی در ناحیه مغز، نخاع و به‌طور کلی اعصاب می‌شود. این رشته رابطه تنگاتنگی نیز با رشته روانپزشکی و رشته روانشناسی دارد؛ زیرا مشکلات نورولوژی یکی از اصلی‌ترین دلایل به وجود آمدن بیماری و اختلال روانی محسوب می‌شوند.

تفاوت نورولوژیست (متخصص مغز و اعصاب) با جراح مغز و اعصاب ( نوروسرجریست)
هم متخصصان مغز و اعصاب و هم جراح مغز و اعصاب افرادی را که دارای اختلالات مغزی و عصبی هستند، درمان می‌کنند. تفاوت جراح مغز و اعصاب با متخصص مغز و اعصاب این است که جراحان مغز و اعصاب جراحی انجام می‌دهند، در حالی که متخصصان مغز و اعصاب این کار را نمی‌کنند.
به طور کلی، بیمار ابتدا با یک متخصص مغز و اعصاب ملاقات می‌کند که علائم او را ارزیابی کند و در مورد برنامه درمانی تصمیم‌گیری می‌کند. اگر متخصص مغز و اعصاب تشخیص دهد که فرد نیاز به جراحی دارد، او را به جراح مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد.

تفاوت نورولوژیست (متخصص مغز و اعصاب) با روانپزشک
متخصصان مغز و اعصاب ( نورولوژیست) بر روی آن اختلالات مغزی همراه با ناهنجاری‌های شناختی و رفتاری متمرکز شدند که با علائم جسمی مانند: سکته، مولتیپل اسکلروزیس، پارکینسون و … نیز همراه است. در حالیکه روانپزشکان بر روی آن اختلالات خلقی و فکری متمرکز هستند که با علائم جسمی مشاهده نشده است.
متخصص مغز و اعصاب ناهنجاری‌های سیستم عصبی را درمان می‌کند مانند ضربه مغزی اما متخصص اعصاب و روان کسی است که می‌تواند افسردگی و سایر بیماری‌های روانی را درمان کند و رابطه بین مغز شما و اقداماتی را که انجام می‌دهید مطالعه ‌کند.
اگرچه متخصصان مغز و اعصاب شرایط سلامت روان مانند افسردگی را درمان نمی‌کنند، اما مهم است که با آنها در مورد سلامت روان خود صحبت کنید. اگر نوعی بیماری در رابطه با سلامت روان شما تشخیص داده شده‌است، به نورولوژیست خود اطلاع دهید. این بیماری روانی ممکن است علائمی مشابه بیماری‌های عصبی ایجاد کند. به عنوان مثال، افسردگی می‌تواند منجر به مشکلات غیرقابل توضیحی در حافظه شود.

چگونه وارد رشته مغز و اعصاب شویم؟
پیش از وارد شدن به رشته نورولوژی باید در کنکور رشته تجربی شرکت کرده و در رشته پزشکی قبول شوید. پس از وارد شدن به رشته پزشکی می‌بایست مراحل مختلف رشته پزشکی را بگذرانید تا صلاحیت وارد شدن به رشته‌های تخصص از جمله تخصص مغز و اعصاب را کسب کنید.
بعد از قبول شدن در آزمون دستیاری، دانشجوی رشته مغز و اعصاب باید 4 سال دوره رزیدنتی (تخصص) را بگذراند.

متخصص مغز و اعصاب کدام بیماریها را درمان میکند؟
از آنجایی که در همه جای بدن اعصاب وجود دارند، بیماری های عصبی می‌توانند هریک از اعضای بدن از جمله چشم، پوست، عضلات، گوش، حلق، دست و پا، سیستم گوارشی از دهان تا مقعد و … را درگیر کنند برای همین طیف وسیعی از بیماری ها در حوزه تخصصی نورولوژیست یا متخصص مغز و اعصاب قرار می‌گیرند.
مانند:
    بیماری های درگیر کننده عروق مغزی: سکته های مغزی
    بیماری های از بین برنده سلول های عصبی (نورودجنراتیو): آلزایمر، پارکینسون
     انواع ضعف های عضلانی مثل  ای ال اس (بیماری استیون هاوکینگ!)
    بیماری های از بین برنده میلین(بافت اطراف سلول های عصبی) مثل ام اس که باعث مشکلات عدیده ای از جمله ضعف عضلانی می‌شود
    عفونت های سیستم عصبی مانند مننژیت و انواع آبسه های مغزی
    انواع سردرد
    اختلالات حرکتی مانند پارکینسون و پرش های عضلانی و حرکات اضافی و غیرارادی
    انواع تشنج
    بیماری های مربوط به آسیب های نخاعی (دیسک کمر، تنگی کانال نخاعی و …)
    اختلال تکلم و اختلالات شنوایی که مربوط به سیستم عصبی اند به ویژه در مواردی که ناگهانی ایجاد می‌شود
    تومورهای مغزی سیستم عصبی (مسائل مربوط به جراحی در حوزه فعالیت های نوروسرجری یا جراحی مغز و اعصاب قرار دارد)
    اختلالات خواب

فوق تخصص های رشته مغز و اعصاب
نورولوژیست‌ها پس از اتمام دوره تخصص می‌توانند در یکی از شاخه‌های فوق‌تخصص رشته مغز و اعصاب به تحصیلات خود ادامه دهند. برخی از گرایش‌های فوق‌تخصص عبارت‌اند از:
    اختلالات خودمختار؛
    داروی سردرد؛
    داروی عصبی عضلانی؛
    مراقبت عصبی؛
    عصبی انکولوژی؛
    نورورادیولوژی مداخله‌ای؛
    نورولوژی سالمندان؛
    نورولوژی عروقی (مراقبت از سکته مغزی)؛
    نورولوژی کودک؛
    صرع.

چه زمانی به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنیم؟
اگر علائم زیر را داشته باشید پزشک عمومی ممکن است شما را به یک نورولوژیست ارجاع دهد:
    سردردهای مکرر یا شدید
    ضعف عضلانی
    مشکلات حرکتی
    ازدست‌دادن هماهنگی
    فلج جزئی یا کامل
    مشکلات گفتاری یا زبانی
    گیجی یا سرگیجه
    تشنج یا ازدست‌دادن هوشیاری
    مشکلات حافظه یا سردرگمی
    مشکلات خواب مانند آپنه انسدادی خواب
    تغییرات حسی در حس لامسه، بینایی، بویایی یا چشایی.

بازار کار تخصص مغز و اعصاب
نورولوژیست بیماران خود را در کلینیک یا مطب خصوصی خود ویزیت می‌کنند اما بسیاری از آنها در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی هم کار می‌کنند. اگر بیمار نیاز به جراحی داشته باشد، بیمار را به جراح مغز و اعصاب ارجاع می‌دهند. برخی از متخصصان مغز و اعصاب در کنار سایر متخصصان سلامت به عنوان بخشی از یک تیم کار می‌کنند، مانند تیم سکته مغزی بیمارستان یا تیم مراقبت‌های ویژه.

____________________________________________________________

مقالات دیگر