نوروپاتی چیست؟

نوروپاتی چیست؟
نوروپاتی آسیب یا اختلال در عملکرد یک یا چند عصب است که معمولاً منجر به بی حسی، گزگز، ضعف عضلانی و درد در ناحیه ی آسیب دیده می شود. نوروپاتی ها اغلب در دست ها و پاهای شما شروع می شوند، اما سایر قسمت های بدن شما نیز می توانند تحت تاثیر این بیماری قرار گیرند.
نوروپاتی که اغلب نوروپاتی محیطی نامیده می شود، نشان دهنده ی وجود مشکل در سیستم عصبی محیطی است. سیستم عصبی محیطی شما شبکه ای از اعصاب خارج از مغز و نخاع است. مغز و نخاع شما سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می دهند. به دو سیستمی که در بدن شما با هم همکاری می کنند این گونه فکر کنید: سیستم عصبی مرکزی شما ایستگاه مرکزی است. این ایستگاه مرکزی در واقع مرکز کنترل است، مرکزی که تمام قطارها از آن می آیند و می روند. سیستم عصبی محیطی شما مسیرهایی هستند که به ایستگاه مرکزی متصل می شوند. ریل‌ها (شبکه اعصاب) به قطارها (سیگنال‌های اطلاعاتی) اجازه می‌دهند به ایستگاه مرکزی (مغز و نخاع شما) رفت و آمد کنند.
بیماری نوروپاتی زمانی به وجود می آید که سلول های عصبی به نام نورون ها آسیب ببینند یا از بین بروند. این امر نحوه ی ارتباط نورون ها با یکدیگر و با مغز را مختل می کند. نوروپاتی می تواند یک عصب (مونو نوروپاتی) یا نوار عصبی، ترکیبی از اعصاب در یک ناحیه ی محدود (نوروپاتی چند کانونی) یا بسیاری از اعصاب محیطی در سراسر بدن (پلی نوروپاتی یا نوروپاتی چندگانه) را تحت تاثیر قرار دهد.

انواع نوروپاتی
نوروپاتی محیطی
نوروپاتی محیطی یکی از انواع نورپاتی میباشد که میتوان به انواعی از آن اشاره کرد:
نورولاژی بعد از بیماری تبخال؛ این اختلال می‌تواند بعد از بیماری زونا اتفاق بیوفتد و بعد از گذشت روز ها یا ماه ها و از بین رفتن بیماری های پوستی به قوت خود می‌ماند.
اختلالی به نام سندرم تونل کارپ؛ این اختلال زمانی که عصب هایی در مچ دست تحت فشار و التهاب عضلات مچ دست قرار می‌گیرد، اتفاق میوفتد.
اختلال فلج بل؛ یکی از انواع نوروپاتی تک عصبی است که فقط صورت را میتواند درگیر ‌کند.
اختلال فلج عصب پرونئال؛ با تحت فشار قرار گرفتن عصبی به نام فیبولار در پا میتواند رخ دهد.
فلج عصب اولنار؛ زمانی که آسیب به آرنج و فشار به این عصب وارد می‌شود رخ میدهد.
علائم بیماری نوروپاتی بسته به نوع این بیماری میتواند متفاوت باشد. انواع زیادی از اختلال نوروپاتی شناخته شده است که به‌طور کلی به بخش های مختلف تقسیم‌بندی کرده‌اند که هر بخش از علائم مخصوص خود برخوردار میباشد.
نوروپاتی حسی
این بخش اختلالی میباشد که عصب حسی را درگیر می‌کند که در واقع برگیرنده های حسی مانند دما، درد و لمس موثر میباشد و میتواند علائم زیر را ایجاد کند:
اختلال در حس لرزش و لمس و میتواند باعث کاهش آن شود
احساساتی مثل سوزن سوزن شدن پوست
اختلال در تشخیص حس ها دما و سرما
اختلالاتی مثل اختلال در تعادل و عدم توانایی در نگهداری آن
اختلال در شناخت حس درد درک یا عدم درک زیاد حس درد
دردهای تیز و سوزنی که در هنگام شب میتواند بدتر شود، مخصوصا در بیمارانی که به دنبال بیماری مثل دیابت مبتلا به نوروپاتی محیطی می‌شوند، نوروپاتی حسی نیزمی‌تواند منجر به زخم پا شود.
نوروپاتی حرکتی
این اختلال میتواند بر عضلات و ماهیچه هایی که مغز میتواند بر آن ها تاثیر بگذارد و آن ها را کنترل کند، تاثیر می‌گذارد و میتواند علائم زیر را ایجاد کند:
ضعف در عضلات مانند بی‌ثباتی اختلال در حرکات ظریف مانند فعالیت های روزمره زندگی مثل بستن دکمه های پیراهن
تحلیل عضلانی و ضعیف شدن آن
انقباض زیاد و گرفتگی عضلات
کوچک شدن ابعاد عضله
نوروپاتی اتونومیک
در عضلات و قسمت های مختلف دیگر نیز قسمت هایی وجود دارد که تحت کنترل غیر ارادی قرار دارند و میتواند دچار اختلالاتی شوند که بیمار علائم زیر را از خود نشان دهد:
اختلالاتی در فشار خون
مشکلاتی در بلع بیمار
اختلالاتی در دفع بیمار
مشکلاتی در تحمل گرما
اختلالاتی در تعریق

نوروپاتی را با چه علائمی تشخیص دهیم؟
درد اشکال و اندازه‌های مختلفی دارد، به‌خصوص زمانی‌که در مورد نوروپاتی محیطی یا درد عصبی صحبت می‌کنیم. معمولاً در این نوع از نوروپاتی درد، سوزن‌سوزن شدن یا احساس فرو رفتن خنجر در بازو‌ها، دست‌ها یا پا‌ها احساس می‌شود و این در حالی است که درد متوقف نمی‌شود.
با این حال، بسیاری از علائم دیگر برای نوروپاتی وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:
۳ علائم نوروپاتی در اختلالات حسی
اعصاب حسی احساسات را از پوست به مغز منتقل می‌کنند. علائم زیر ممکن است ناشی از آسیب به اعصاب حسی باشند:
    حساسیت شدید به لمس
    بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن (که معمولاً در دست‌ها و پا‌ها احساس می‌شود)
    درد کوبنده یا سوزش (از متوسط تا شدید متفاوت خواهد بود)
۳ نشانه نوروپاتی در اختلال اعصاب حرکتی و نوروپاتی
اعصاب حرکتی تکانه‌ها را از مغز و نخاع به عضلات منتقل می‌کنند. این افراد اغلب در ایستادن، راه رفتن، بالا و پایین رفتن از پله‌ها، برداشتن ظروف یا چرخاندن دستگیره در مشکل دارند. از جمله علائم آن شامل موارد زیر است:
    از دست دادن تعادل
    ضعف عضلانی
    گرفتگی عضلات
۶ نشانه نوروپاتی در اختلال اعصاب خود‌مختار
اعصاب خودمختار عملکردهای داخلی بدن مانند تنفس و ضربان قلب را تنظیم می‌کنند. علائم ناشی از آسیب عصبی به اعصاب خودکار شامل موارد زیر می‌شوند:
    تعرق مفرط
    تنگی نفس
    سرگیجه
    عدم توانایی در کنترل ادرار
    اختلال بینایی
    مشکلات گوارشی (یبوست، استفراغ، اسهال، مشکل در بلع)
در پاسخ به سوال «آیا بیماری نوروپاتی خطرناک است؟» باید این‌گونه پاسخ دهیم که همانطور که ذکر کردیم، علائم در این بیماری بسیار متفاوت است و می‌تواند افراد را به شیوه‌ای متفاوت تحت تاثیر قرار دهد. پس اگر یکی یا همه‌ی این علائم را دارید، لطفا حتماً به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

علت بروز بیماری نوروپاتی چیست؟
اگرچه به‌نظر می‌رسد که ترمیم اعصاب در بیماران مبتلاء به نوروپاتی ممکن نیست اما با مصرف برخی از دارو‌ها و محیا کردن برخی از شرایط می‌توان این بیماری را کنترل کرد. نوروپاتی علل مختلفی دارد که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر است:
۱. دیابت مهم‌ترین علت نوروپاتی
دیابت شایع ترین علت نوروپاتی است که منجر به حدود نیمی از موارد نوروپاتی می‌شود. حتی پیش دیابت نیز برای پزشکان نگران‌کننده است زیرا اغلب منجر به دیابت می‌شود.
درمان دیابت می‌تواند پیشرفت نوروپاتی دیابتی را کاهش دهد و همچنین به افراد مبتلاء به سایر اختلالات مرتبط با دیابت، از جمله عوارض بینایی، مشکلات کلیوی، سکته‌ی مغزی و حملات قلبی کمک کند. از طرفی رژیم غذایی مناسب و ورزش نیز سهم بسیاری در بهبود این بیماری دارد.
۲. نوروپاتی به علت مصرف الکل
الکل می‌تواند باعث نوروپاتی الکلی شود. نوشیدن الکل دومین علت اصلی نوروپاتی است، بنابراین حذف نوشیدنی الکلی از رژیم غذایی بهترین کاری است که می‌توانید انجام دهید.
۳. شیمی‌درمانی میتواند دلیل نوروپاتی باشد
شیمی‌درمانی معمولاً برای افراد مبتلاء به سرطان و با هدف افزایش طول عمر بیمار و جلوگیری از گسترش سلول‌های تکثیر یافته مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه ممکن است که شیمی‌درمانی باعث نوروپاتی شود ولی معمولاً شیمی‌درمانی هنوز هم یکی از روش‌های اصلی مقابله با سرطان است.
۴. نارسایی کلیه و نوروپاتی
بسیاری از شرایط می‌توانند باعث نارسایی کلیه شوند. شایع‌ترین آن‌ها دیابت و فشار خون بالا هستند. هیچ راه‌حل آسانی برای نارسایی کلیه وجود ندارد، به این معنی که نوروپاتی ممکن است با وجود نارسایی کلیه در طول زمان تشدید شود.
۵. تاثیر ژنتیک در نوروپاتی
برخی از نوروپاتی‌ها ارثی هستند و در خانواده‌ها مشاهده می‌شوند. از جمله‌ی این بیماری‌ها، بیماری شارکو ماری توث (Charcot-Marie-Tooth disease) است که این بیماری ناشی از اختلال در اعصاب محیطی ،در اثر بروز تغییرات یا جهش‌ها در ماده‌ی ژنتیکی فرد ایجاد می‌شود.
۶. کمبود‌های تغذیه‌ای موثر در ابتلا به نوروپاتی
کمبود ویتامین B12 (و سایر ویتامین‌ها) می‌تواند منجر به نوروپاتی شود. ویتامین‌های گروه B، E و نیاسین برای سلامت اعصاب مهم هستند، در نتیجه این ویتامین‌ها حتماً باید در رژیم غذایی به‌میزان کافی موجود باشند.

نوروپاتی چقدر شایع است؟ چه کسانی به نوروپاتی مبتلا می شوند؟
نوروپاتی بسیار شایع است، تخمین زده می شود که حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد آمریکایی ها تحت تأثیر نوروپاتی قرار بگیرند. این وضعیت افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار می دهد. با این حال، افراد مسن در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به نوروپاتی هستند. حدود ۸ درصد از بزرگسالان بالای ۶۵ سال درجاتی از نوروپاتی را گزارش می کنند. به غیر از سن، در ایالات متحده برخی از عوامل خطر شایع تر برای نوروپاتی عبارتند از دیابت، سندرم متابولیک (فشار خون بالا، کلسترول بالا، چاقی، دیابت) و مصرف زیاد الکل. افراد در برخی مشاغل خاص، مانند مشاغلی که نیاز به حرکات تکراری دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به مونو نوروپاتی ناشی از ضربه یا فشرده شدن اعصاب هستند.
در میان سایر آمارهای رایج ذکر شده، نوروپاتی در موارد زیر نیز شیوع دارد:
    ۶۰ تا ۷۰ درصد افراد دیابتی.
    ۳۰ تا ۴۰ درصد افرادی که برای درمان سرطان شیمی درمانی می شوند.
    ۳۰ درصد از افرادی که ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) دارند.

سرعت رشد و پیشرفت نوروپاتی در چه حد است؟
برخی از نوروپاتی‌های محیطی به کندی رشد می‌کنند، ممکن است طی ماه‌ها تا سال‌ها رشد و پیشرفت کنند. در حالی که برخی دیگر با سرعت بیشتری توسعه می‌یابند و وخیم تر می‌شوند. بیش از ۱۰۰ نوع نوروپاتی وجود دارد و هر نوع می تواند متفاوت باشد.
نحوه ی پیشرفت بیماری و سرعت شروع علائم می تواند بسته به نوع عصب یا اعصاب آسیب دیده و علت زمینه ای این بیماری نیز بسیار متفاوت باشد. علل بسیاری برای ابتلا به نوروپاتی وجود دارد. دیابت عامل شماره ی یک در ایالات متحده است. سایر علل شایع عبارتند از تروما، شیمی درمانی، اعتیاد به الکل و بیماری های خود ایمنی.

نوروپاتی چگونه تشخیص داده می شود؟
شرح حال و معاینه فیزیکی: ابتدا پزشک یک شرح حال و معاینه ی فیزیکی کامل انجام می دهد. سپس پزشک علائم شما را بررسی می کند و سوالاتی در رابطه با داروهای مصرفی فعلی و گذشته، قرار گرفتن در معرض مواد سمی، سابقه ی ضربه یا تروما، حوزه ی کاری یا عادات اجتماعی شما (برای بررسی حرکات پرتکرار شما)، سابقه ی خانوادگی بیماری های سیستم عصبی، رژیم غذایی و میزان مصرف نوشیدنی های الکلی شما مطرح خواهد کرد.
معاینه ی نورولوژیک: در طول معاینه ی عصبی، پزشک رفلکس‌ها، هماهنگی و تعادل، قدرت ماهیچه‌ها،تون عضلانی و توانایی شما در دریافت احساسات (مانند لمس حفیف یا سرما) را بررسی می‌کند.
آزمایش خون و تصویربرداری: پزشک ممکن است انجام آزمایش های خون و تصویربرداری را نیز برای شما تجویز کند. آزمایش خون می تواند عدم تعادل ویتامین ها و مواد معدنی، عدم تعادل الکترولیت ها (که نشان دهنده ی مشکلات کلیوی، دیابت، سایر مشکلات سلامتی است)، مشکلات تیروئید، مواد سمی، آنتی بادی ها برخی از ویروس ها یا بیماری های خودایمنی موجود در بدن شما را نشان دهد. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا همان ام آر آی (MRI) می تواند تومورها، عصب های فشرده شده و گرفتگی های عصبی را تشخیص دهد.
آزمایش ژنتیک: اگر پزشک احتمال بدهد که یک بیماری ژنتیکی باعث نوروپاتی شما شده است، ممکن است انجام آزمایش ژنتیکی را نیز برای شما تجویز کند.
ارزیابی الکترودیاگنوستیک (Electrodiagnostic assessment): ممکن است پزشکتان شما را برای ارزیابی الکترودیاگنوستیک به یک متخصص اعصاب ارجاع دهد تا محل و درجه ی آسیب عصبی شما را بیابد. این ارزیابی شامل دو تست است:
بررسی هدایت عصبی  (Nerve conduction study): در طول این آزمایش، پچ های کوچکی به نام الکترود از روی پوست بر روی اعصاب و ماهیچه ‌های قسمت ‌های مختلف بدن، معمولاً بازوها یا پاها، قرار می ‌گیرند. از طریق این پچ ها، پالس مختصری از الکتریسیته روی عصب مورد نظر اعمال می شود. این آزمایش میزان پاسخ و سرعت انتقال سیگنال الکتریکی توسط عصب را اندازه گیری می کند. از این طریق می توان مشکلات اعصاب حرکتی و حسی را بررسی کرد.
آزمایش الکترومیوگرافی سوزنی (Needle electromyography): این آزمایش می‌ تواند میزان سلامت عضله ها را تعیین کند و با اندازه‌ گیری فعالیت الکتریکی درون عضله ها در حین فعالیت آن ها، تعیین کند که آیا قطع ارتباط بین عصب و عضله وجود دارد یا خیر. در طول EMG، یک الکترود سوزنی بسیار نازک از طریق پوست به عضله ی فرد وارد می شود. سپس از عضله برای یک حرکت خاص استفاده می شود و فعالیت الکتریکی عضله بر روی نموداری به نام الکترومیوگرام ثبت می شود.
بیوپسی بافتی: در برخی موارد برای تایید تشخیص، پزشک نیاز به بیوپسی عصب، عضله یا پوست بیمار دارد. در طول بیوپسی، نمونه ی کوچکی از بافت شما برداشته شده و در زیر میکروسکوپ به دقت بررسی می شود.
سایر آزمایش ‌ها: آزمایش‌های دیگر شامل آزمایشی برای اندازه ‌گیری توانایی بدن شما در تعریق (به نام تست QSART) و سایر آزمایش‌ ها برای بررسی حساسیت حواس شما (لمس، گرما، سرما، درد، لرزش) است.

نوروپاتی چگونه درمان می شود؟
درمان نوروپاتی با شناسایی و درمان هر مشکل زمینه ای دیگر مانند دیابت یا عفونت آغاز می شود. برخی از موارد نوروپاتی را می توان به راحتی درمان کرد. با این حال، تمامی موارد مبتلا به نوروپاتی ها قابل درمان نیستند. در این موارد، درمان با هدف کنترل و مدیریت علائم و جلوگیری از وارد شدن آسیب عصبی بیشتر انجام می شود. گزینه های درمانی نوروپاتی شامل موارد زیر است:
    داروها: برای کنترل درد می توان از داروهایی که پزشک متخصص تجویز می کند استفاده کرد. تعدادی از داروهای مختلف حاوی مواد شیمیایی هستند که با تنظیم مسیرهای سیگنال دهی درد در سیستم عصبی مرکزی و محیطی به کنترل درد کمک می کنند. این داروها عبارتند از:
    داروهای ضد افسردگی مانند دولوکستین(Duloxetine) یا نورتریپیلین(Nortriptyline).
    داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین (Neurontin، Gralise) و پره گابالین (Lyrica)
    چسب ها و کرم های موضعی حاوی لیدوکائین
    داروهای مخدر معمولاً برای درد نوروپاتی استفاده نمی شوند، زیرا شواهد محدودی مبنی بر مفید بودن آنها برای این بیماری وجود دارد.
    فیزیوتراپی: درمان با فیزیوتراپیاز ترکیبی از ورزش های متمرکز، ماساژ و سایر درمان‌ها استفاده می ‌کند تا به شما کمک کند قدرت، تعادل و دامنه ی حرکتی خود را افزایش دهید.
    کاردرمانی: این روش می تواند به شما کمک کند تا با درد و از دست دادن عملکردهای حرکتی خود کنار بیایید و مهارت هایی را به شما بیاموزید تا آن کمبود این توانایی ها را جبران کنید.
    جراحی: این روش برای بیماران مبتلا به نوروپاتی مرتبط با فشار ناشی از مواردی مانند فتق دیسک در پشت یا گردن، تومورها، عفونت‌ها یا اختلالات گیرافتادگی عصبی، مانند سندرم تونل کارپال، انجام می شود.
    کمک‌ و محافظ های مکانیکی: تجهیزاتیمانند بریس‌ها و کفش‌های مخصوص، گچ‌ گیری‌ها و آتل‌ های مخصوص طراحی شده می‌ توانند با ایجاد حمایت یا نگه داشتن اعصاب آسیب ‌دیده در حالتی مناسب، به کاهش درد کمک کنند.
    تغذیه ی مناسب: یک رژیم غذایی مناسب شامل مصرف غذاهای سالم و اطمینان از دریافت مقادیر مناسبی از ویتامین ها و سایر مواد مغذی است.
    اتخاذ عادات زندگی سالم: عاداتی از جمله ورزش کردن برای بهبود قدرت عضلانی، ترک سیگار، حفظ وزن سالم و محدود کردن مصرف نوشیدنی های الکلی می تواند کمک شایانی به روند درمان و کنترل درد بکند.
درمان های دیگر
    تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (Transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS)): این شیوه درمانی به صورت الکترودگذاری در محدوده اعصابی است که باعث درد شما شده اند و جریان ملایم و کمی از الکترودها به پوست شما وارد می شود. پزشک شما برنامه درمانی مناسب (مدت درمان و دفعات آن) را تنظیم می کند. هدف این درمان مختل کردن سیگنال های درد به شکلی است که به مغز نرسند.
    درمان های سرکوب کننده یا تعدیل کننده سیستم ایمنی: درمان های متفاوتی برای افرادی به کار می رود که نوروپاتی آنها به دلیل بیماری خود ایمنی است. این درمان با داروهای خوردنی، تزریقی یا فرایندهایی مثل پلاسمافرزیس (plasmapheresis) انجام می شود که آنتی بادی ها و سلول های دیگر سیستم ایمنی از خون شما گرفته می شوند و سپس خون به بدن شما بازگردانده می شود. هدف این درمان ها جلوگیری از حمله سیستم ایمنی به اعصاب است.
    درمان های تکمیلی: طب سوزنی، ماساژ، آلفا لیپوتیک اسید، گیاهان دارویی، مدیتیشن و یوگا، رفتاردرمانی و روان درمانی روش های دیگری هستند که به بهبود دردهای نوروپاتی کمک می کنند. از پزشک خود بخواهید تا هرکدام از این درمان ها که برای شما سودمند است را تجویز نماید.

آیا می توان از نوروپاتی جلوگیری کرد؟
شما می توانید با بهبود بیماری های فعلی و عادات سالم احتمال ابتلا به نوروپاتی را کاهش دهید.
    دیابت خود را کنترل کنید: اگر دیابت دارید سطح گلوکز خونتان را در میزان پیشنهادی پزشکتان نگهدارید.
    مراقب پاهای خود باشید: اگر دیابت یا فشار خون پایین دارید، باید هر روز پاهای خود را چک کنید. زخم ها ، تاول ها، قرمزی ، یا خشکی و ترک های پوستی را چک کنید، ناخن های پا را کوتاه نگهدارید، از لوسیون برای تمیز و خشک نگه داشتن پاها استفاده کنید، و از کفش های مناسب و اندازه استفاده کنید. از پاهایتان در برابر سرما و گرما محافظت کنید. پابرهنه راه نروید.
    کف(سطوح) زمین را تمیز نگه دارید: سطوح زمین را خالی از هر جسمی که باعث افتادن یا لغزش شما می شود نگهدارید. سیم ها را کنار دیوارها مرتب و ثابت کنید و نورپردازی اتاق خوب باشد.
    سیگار را ترک کنید: سیگار کشیدن باعث تنگ شدن رگ های خونی می شودکه مواد غذایی را به اعصاب می رسانند. با تغذیه نامناسب علایم نوروپاتی بیشتر خواهد شد.
    سبک زندگی سالم داشته باشید: رژیم غذایی مناسب داشته باشید، وزن خود را در میزان ایده آن ثابت نگهدارید، در هفته چند بار ورزش کنید، نوشیدن الکل را به حداقل برسانید. رعایت این نکات باعث می شود عضلات شما قوی و تغذیه و اکسیژن رسانی مناسب به اعصاب برای سالم ماندن صورت پذیرد.
     داروهای خود را بازبینی کنید: با دکتر یا داروساز خود درباره داروها و تقویتی هایی که استفاده می کنید صحبت کنید تا اگر باعث تشدید نوروپاتی شما می شود از آن مطلع شوید. اگر چنین دارویی استفاده می کنید آن را تغییر دهید.

________________________________________________________

مقالات دیگر