تب دنگی چیست؟

تب دنگی چیست؟
تب دنگی یک بیماری ویروسی است که از طریق گزش پشه‌های آلوده به ویروس دنگی به نام پشه آئدس به انسان منتقل می‌شود. این بیماری به نام تب استخوان شکن هم شناخته می‌شود. این بیماری توسط چهار نوع ویروس دنگی (DENV-۱, DENV-۲, DENV-۳, DENV-۴) ایجاد می‌شود. علائم آن شامل تب بالا، دردهای شدید عضلانی و مفصلی، سردرد، راش پوستی، و در برخی موارد حالت تهوع و استفراغ است. تب دنگی در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری شایع است. درمان خاصی برای تب دنگی وجود ندارد و مراقبت‌های حمایتی مانند استراحت، مصرف مایعات، و استفاده از داروهای ضدتب و ضد درد معمولاً توصیه می‌شود. جلوگیری از گزش پشه‌ها و کنترل جمعیت آنها مهم‌ترین روش‌های پیشگیری هستند.
تب دنگی بیماری ویروسی است که بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری دیده می‌شود. نوع خفیف آن با تب و علائم مشابه آنفولانزا مشخص شده و نوع شدید بیماری می‌تواند خونریزی جدی، افت شدید فشارخون و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد. اگر در نقاط گرمسیر زندگی می‌کنید و متوجه علائم این بیماری شده‌اید، حتما برای بررسی دقیق با متخصص بیماری های عفونی مشورت کنید.

علایم تب دنگی
بیشتر افراد پس از ابتلا به تب دنگی علایمی از خود نشان نمی‌دهند اما اگر علایم این بیماری بروز کند، معمولا ۴ تا ۱۰ روز بعد از ابتلا نمایان می‌شوند. از علایم تب دنگی باید به موارد زیر اشاره کرد:
تب بالا (۴۰درجه)
سردرد شدید
درد پشت چشم
درد مفاصل و عضلات
تهوع
استفراغ
تورم غدد
جوش
اگر فردی دوبار پی‌درپی به این بیماری مبتلا شود، بار دوم آن شدیدتر خواهد بود و علایم بدتری بروز خواهند کرد:
درد شدید شکمی
استفراغ مداوم
تنفس سریع و کم‌عمق
خونریزی لثه‌ها یا بینی
خستگی
بیقراری و تحریک‌پذیری
وجود خون در استفراغ یا مدفوع
تشنگی مفرط
رنگ‌پریدگی و سرد شدن پوست
احساس ضعف شدید
اگر بیماری فردی تا این حد شدت گرفت، باید او را به سرعت به مراکز درمانی برد. گاهی‌اوقات این بیماری آنقدر شدید می‌شود که به نوع تب خونریزی‌دهنده دنگی تبدیل می‌شود و در صورت بستری نشدن بیمار، احتمال مرگ بالا می‌رود.
فردی که به تب خونریزی‌دهنده دنگی مبتلا شده است، علایم زیر را از خود بروز می‌دهد:
تب بالا
صدمه به سیستم لنفاوی
صدمه به رگ‌های خونی
خونریزی زیرپوستی
بزرگ شدن کبد
اشکال در سیستم گردش خون
فشار خون بسیار پایین
سندرم شوک دنگی
خونریزی فرد مبتلا دچار سندرم شوک دنگی می‌شود، آنقدر شدید می‌شود که احتمال مرگ او قوت می‌بخشد.

دنگی چگونه منتقل میشود؟ (تب دنگی واگیر دارد؟)
این بیماری توسط پشه‌های آلوده به ویروس دنگی به نام پشه آئدس، عمدتاً گونه‌های Aedes aegypti و Aedes albopictus، به انسان منتقل می‌شود. این پشه‌ها معمولاً در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری زندگی می‌کنند و در طول روز فعال هستند. تب دنگی به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود، بلکه از طریق گزش پشه آلوده است که ابتدا فرد آلوده را نیش زده و سپس ویروس را به فرد دیگری منتقل می‌کند.

بثورات پوستی تب دنگی
بثورات پوستی ناشی از تب دنگی معمولاً ۲ تا ۵ روز پس از شروع تب ظاهر می‌شوند. این بثورات به شکل لکه‌ها و دونه های قرمز رو پوست دیده می‌شوند. ممکن است در ابتدا روی صورت، سپس به قسمت‌های دیگر بدن مانند تنه و اندام‌ها گسترش یابند. بثورات می‌توانند خارش‌دار باشند و به شکل نقاط خونی زیر پوست (پتشی) دیده شوند. در برخی موارد شدید، ممکن است تاول‌های کوچک هم ایجاد شود.

مناطق پرخطر بیماری تب دنگی
بنابر تخمین مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها در آمریکا، سالانه حداقل ۴۰۰ میلیون نفر در دنیا به این بیماری مبتلا می‌شوند و بیشتر این افراد در مناطق گرمسیری زندگی می‌کنند. از مناطقی که بیشترین خطر ابتلا به این بیماری در آنجا وجود دارد، باید به این مناطق اشاره کرد:
آفریقای جنوب صحرا (سیاه)
آمریکای مرکزی
مکزیک
کارائیب
جزایر اقیانوس آرام
هند
آمریکای جنوبی
جنوب شرقی آسیا
جنوب چین
تایوان
بخش‌های شمالی استرالیا

شیوع تب دنگی در ایران
در سال ۱۴۰۳، ایران با چالش‌های جدیدی در زمینه شیوع بیماری تب دنگی مواجه شده است. طبق گزارش‌های منتشر شده، تاکنون حدود ۱۲۰ نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند و متأسفانه سه نفر نیز جان خود را از دست داده‌اند. بیشتر موارد ابتلا مربوط به افرادی است که به امارات متحده عربی سفر کرده‌اند و در آنجا به ویروس آلوده شده‌اند.
علاوه بر این، گزارش‌هایی از مشاهده پشه ناقل بیماری (پشه آئدس) در شش استان ایران شامل هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، مازندران، گیلان و گلستان وجود دارد. هرچند تاکنون هیچ مورد آلودگی محلی از طریق این پشه‌ها ثبت نشده است، اما نگرانی‌ها در مورد احتمال گسترش محلی بیماری همچنان وجود دارد.
وزارت بهداشت ایران اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند نظارت دقیق و اطلاع‌رسانی عمومی را برای جلوگیری از گسترش این بیماری در کشور انجام می‌دهد. این اقدامات شامل توزیع کیت‌های آزمایش و پایش دقیق مناطقی است که احتمال وجود پشه آئدس در آن‌ها بیشتر است.

تشخیص تب دنگی
تشخیص این بیماری از روی علائم می‌تواند کمی دشوار باشد. زیرا علائم اولیه آن شبیه به آنفولانزا بوده و ممکن است نشانه‌هایی شبیه به بیماری مالاریا یا حصبه هم داشته باشد. به همین دلیل ابتدا پزشک در مورد سابقه پزشکی و سفر شما سوال می‌کند. سفرهای خود را با جزئیات شرح دهید و تمام مناطقی که به آنجا سفر کرده‌اید، ذکر کنید. احتمالا پزشک از شما نمونه خون می‌گیرد تا در آزمایشگاه ابتلا به عفونت یکی از انواع ویروس دنگی تشخیص داده شود.

درمان تب دنگی
متاسفانه در حال حاضر درمانی برای تب دنگی وجود ندارد. داروها و روش‌های خانگی تنها برای تسکین درد تجویز می‌شوند. معمولا پزشک برای کنترل درد استامینوفن را تجویز می‌کند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین در این شرایط مناسب نیست. زیرا این داروها خطر خونریزی را افزایش می‌دهند. اگر شخص به تب دنگی شدید مبتلا شده باشد، حتما باید در بیمارستان بستری شود. در بیمارستان علاوه بر تجویز داروهای مسکن، مایعات و الکترولیت داخل وریدی تجویز می‌شود. فشار خون باید مدام چک شود و در صورت نیاز انتقال خون برای جایگزینی خون از دست رفته انجام شود.

اقدامات ضروری پس از ابتلا به تب دنگی
اگر فردی به تب دنگی مبتلا شد، برای درمان لازم است به موارد زیر اهمیت دهد:
استراحت کافی
نوشیدن فراوان مایعات
استفاده از استامینوفن برای کنترل درد
پرهیز از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین
مراجعه به مراکز درمانی در صورت شدت گرفتن بیماری

روش‌های پیشگیری از تب دنگی
پشه‌هایی که موجب بیماری تب دنگی می‌شوند در کل روز فعال‌ و درواقع روزگرد هستند. بنابراین می‌توان با روش‌های زیر از خود در برابر نیش این پشه‌ها محافظت کرد:
پوشیدن لباس‌هایی که بیشتر نقاط بدن را بپوشاند
استفاده از پشه‌بند، در صورت خوابیدن در طول روز
استفاده از مواد دفع حشرات
استفاده از توری پنجره
ظروف حیوانات خانگی
ظرف مخصوص پرندگان یا حیوانات خانگی
روش‌های پیشگیری از تخم‌ریزی پشه‌های آئدس
برای پیشگیری از گسترش تب دنگی، بهترین راه‌حل پیشگیری از افزایش جمعیت پشه‌های آئدس است. از برخی از روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
جلوگیری از دسترسی پشه‌ها به زیستگاه‌های مناسب برای تخم‌ریزی، مانند مکان‌هایی که در آنجا، آب راکد مانده است
دفع صحیح زباله‌های جامد
پوشاندن یا تخلیه و تمیز نگهداشتن ظروف ذخیره‌سازی آب خانگی
استفاده از حشره‌کش‌های مناسب برای منبع‌های ذخیره آب در فضای باز
در حال حاضر برخی از کشورها واکسنی به نام «کیودنگا؛ Qdenga» را تهیه کرده و تاییدیه آن را فقط برای گروه سنی ۶ تا ۱۶ سال، از سازمان بهداشت کشور خود گرفته‌اند. واکسن‌های دیگری هم در حال بررسی هستند که احتمالا پس از انجام آزمایش‌های ضروری وارد بازار خواهند شد. اما تا زمانی‌که این واکسن تولید شود و در اختیار همه مردم قرار گیرد، باید با کمک روش‌های پیشگیرانه جلوی گسترش این بیماری را گرفت.

________________________________________________________

مقالات دیگر