کیست (کیسه) گوش یا کلستئاتوم چیست؟

کیست (کیسه) گوش یا کلستئاتوم چیست؟
کیست (کیسه) گوش یا کلستاتوم یک توده غیر طبیعی غیر سرطانی است. کلستاتوم معمولا در گوش میانی و پشت پرده گوش تشکیل می‌شود. کیست گوش اکثرا به علت عفونت‌های مکرر گوش میانی و به صورت نادر به عنوان نقص مادرزادی تشکیل می‌شود.
کلستاتوم که اغلب به صورت کیست است حاوی لایه‌هایی از پوست قدیمی و سلول‌های مرده پوست است. این کیست می‌توانند رشد کنند و با افزایش حجم کیست، منجر به از بین بردن استخوانچه‌های ظریف گوش میانی شوند و جدار استخوانی گوش داخلی و عصب صورت شود. این آسیب‌ها می‌تواند بر عملکرد شنوایی، تعادل و ماهیچه‌های صورت تاثیر بگذارد.

علل ابتلا به کلستئاتوم گوش
در قسمت قبل سعی کردیم سوال کیست میانی به چه معناست؟ را پاسخ دهیم. به‌طورکلی علاوه بر دلایلی مانند عفونت مکرر، این بیماری ممکن است در اثر عملکرد ضعیف شیپور استاش (لوله‌ای در پشت بینی بوده که به وسط گوش میانی منتهی می‌شود) ایجاد شود. درواقع شیپور استاش اجازه عبور هوا از داخل گوش را می‌دهد و فشار آن را یکسان می‌کند. به‌طورکلی به دلایل مختلفی ممکن است این لوله وظیفه خود را به خوبی انجام ندهد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
    عفونت‌های سینوسی
    سرماخوردگی
    آلرژی
    عفونت مزمن گوش
درصورتی‌که شیپور استاش به خوبی کار خود را انجام ندهد، احتمال بروز خلا جزئی در گوش میانی وجود خواهد داشت. در این صورت قسمتی از پرده گوش به گوش میانی کشیده شده و کیست ایجاد می‌کند که در نهایت منجر به ایجاد کلستئاتوم یا توده خوش خیم گوش می‌شود. با پر شدن گوش میانی از سلول‌های قدیمی پوست، مایعات و مواد زائد دیگر باعث بزرگتر شدن این کیست می‌شود.

علائم کلستئاتوم چیست؟
کلستئاتوم اولیه ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. اولین علامت معمولاً ترشح از یک گوش است. معمولاً کمی آبکی است، گاهی اوقات به رنگ سبز یا زرد است. این ترشحات ممکن است کمی بدبو باشد و اغلب به نظر پزشک مانند عفونت گوش خارجی (اوتیت خارجی) یا عفونت گوش داخلی (اوتیت میانی) با پرده گوش سوراخ شده است. ازآنجایی‌که دقیقاً شبیه این عفونت‌های رایج به نظر می‌رسد، معمولاً (به‌اشتباه) با قطره‌های گوش آنتی‌بیوتیک یا قرص‌ها درمان می‌شود و اگرچه ممکن است با این درمان‌ها کمی بهتر شود، اما هرگز به طور کامل برطرف نمی‌شود. کلستئاتوم دردناک نیست. پس از مدتی ممکن است مشکلات شنوایی در آن گوش داشته باشید، اگر کلستئاتوم درمان نشود می‌تواند به مراکز تعادل گوش داخلی گسترش یابد و باعث سرگیجه شود. صدای زنگ در گوش (وزوز گوش) نیز ممکن است رخ دهد. در نهایت، در موارد بسیار نادر، می‌تواند درست در کنار مغز گسترش یابد و باعث عفونت در بافت مغز یا پوشش داخلی مغز شود.
علائم مرتبط با کلستئاتوم معمولاً خفیف شروع می‌شود. با بزرگ‌تر شدن کیست و ایجاد مشکلات در گوش، آنها شدیدتر می‌شوند.
در ابتدا، گوش آسیب‌دیده ممکن است مایع بدبو را تخلیه کند. همان‌طور که کیست رشد می‌کند، شروع به ایجاد حس فشار در گوش شما می‌کند که ممکن است کمی ناراحتی ایجاد کند. همچنین ممکن است درد شدید را در داخل یا پشت‌گوش خود احساس کنید. فشار کیست درحال‌رشد حتی ممکن است باعث کاهش شنوایی در گوش آسیب‌دیده شود.
اگر هر یک از این علائم را دارید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. سرگیجه، فلج عضلات صورت و کاهش شنوایی دائمی درصورتی‌که کیست به رشد خود ادامه دهد، ممکن است رخ دهد.

انواع کلستئاتوم
کلستئاتوم دارای دو نوع اکتسابی و مادرزادی است.
نوع اکتسابی
بیماری کلستئاتوم اکتسابی در طول زمان ایجاد می‌شود. عفونت مکرر گوش میانی، آلرژی و یا اختلال لوله استاش از جمله دلایل بروز نوع اکتسابی این بیماری بشمار می‌آیند. لازم به ذکر است که نوع اکتسابی کلستئاتوما به به دو حالت بروز می‌کند.
حالت اول زمانی بروز می‌کند که پرده تحت تأثیر فشار به سمت داخل متمایل شود. حالت دوم اما زمانی اتفاق می‌افتد که پرده گوش پاره شده باشد و بافت‌های پوستی به درون گوش داخلی نفوذ کرده باشند.
نوع مادرزادی
یکی دیگر از انواع بیماری کلستئاتوم نوع مادرزادی است. در زمان رشد جنین بافت پوشش بیرونی و داخلی پرده گوش رشد می‌کند. بنابراین باید مراحل تکامل را به صورت کامل طی نماید. حال ممکن است بافت پوستی بیرونی پرده گوش به میزان بسیار اندکی در فضای مخاطی گوش میانی همچنان باقی بماند.
در این صورت زمینه رشد این نوع از بیماری را فراهم می‌کند. نکته قابل توجه در خصوص نوع مادرزادی این بیماری آن است که گاهی بیماری سال‌ها بعد از تولد خود را نشان دهد. همچنین ممکن است در همان بدو تولد به صورت کیست قابل تشخیص باشد.

عوارض کلستئاتوم گوش چیست؟
اگر این بیماری درمان نشود و تحت درمان قرار نگیرد، عوارض بسیاری از خفیف تا شدید را تجربه خواهید کرد. با ازدیاد سلول‌های مرده پوست در داخل گوش میانی، محیطی مناسب برای رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها ایجاد می‌شود. به‌عبارت‌دیگر کیست می‌تواند عفونی و در نهایت باعث ایجاد التهاب در گوش ‌شود.
با گذشت زمان و عدم درمان این بیماری، کیست داخل گوش می‌تواند باعث از بین رفتن استخوان‌های اطراف آن شود که در نهایت باعث آسیب‌ رساندن به پرده گوش، اعصاب صورت، استخوان‌های نزدیک مغز و استخوان‌های داخل گوش می‌شود. درواقع شکسته شدن استخوان‌های داخل گوش باعث کاهش شنوایی و ایجاد مشکل در آن می‌شود. لازم به ذکر است که با رشد کیست، در صورت احساس ضعف خواهید داشت. از دیگر عوارض ابتلا به این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
    ایجاد عفونت مزمن در گوش
    احساس تورم در گوش داخلی
    فلج شدن عضلات صورت
    تجمع چرک در مغز یا آبسه مغزی
    ایجاد مننژیت که عفونت مغزی تهدیدکننده زندگی است.
در صورت داشتن هریک از این علائم باید در اسرع وقت به متخصص گوش و حلق و بینی و جراحی سر و گردن مراجعه کنید تا تحت درمان قرار گیرید.

تشخیص کیست گوش
درصورت مراجعه، پزشک توسط اتوسکوپ، گوش را بررسی می‌کند. همچنین ممکن است برای تشخیص قدرت شنوایی و میزان تاثیر کلستاتوم بر شنوایی، شنوایی سنجی(audiometry) را پیشنهاد کند.
در صورت تشخیص کلستاتوم، پزشک فرد را به یک متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع می‌دهد. پزشک متخصص برای بررسی‌های دقیق تر انجام اسکن‌های تصویری را پیشنهاد می‌دهد. برخی از این اسکن‌ها عبارتند از:
سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)
سی تی اسکن، مجموعه از تصاویر اشعه ایکس است. در این نوع تصویر برداری، تصویری دقیق از استخوان‌ها، عروق خونی و بافت نرم از داخل گوش ارائه می‌دهد. بررسی این تصاویر می‌تواند حدس پزشک مبنی بر کلستاتوم را تایید یا رد کند.
درصورت جراحی، پزشک قبل از جراحی از گوش تصویر برداری می‌کند تا تصویر بهتری از انچه قرار است جراحی شود، داشته باشد.
MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)
درصورتی که فرد مشکوک به عفونت مغزی ناشی از گسترش و درمان دیر هنگام کلستاتوم باشد، انجام ام ار ای برای این فرد لازم است. ام ارای علاوه بر سی تی اسکن می‌تواند جزئیات دقیق‌تری را دراختیار پزشک قرار دهد. گاهی از تکنیک‌های خاصی ازاین روش تصویربرداری برای تشخیص کلستاتوم هم استفاده می‌شود.

درمان کیست گوش یا کلستاتوم
به‌طورکلی، تنها راه برای درمان کلستئاتوم، برداشتن آن با جراحی است. کیست باید برداشته شود تا از عوارضی که در صورت بزرگ‌تر شدن ممکن است رخ دهد جلوگیری شود. کلستئاتوم به طور طبیعی از بین نمی‌رود. آنها معمولاً به رشد خود ادامه می‌دهند و مشکلات اضافی ایجاد می‌کنند.
هنگامی که کلستئاتوم تشخیص داده شد، به احتمال زیاد برای درمان کیست عفونی، کاهش التهاب و تخلیه گوش، یک رژیم آنتی‌بیوتیک، قطره گوش و تمیزکردن دقیق گوش تجویز می‌شود. پس از آن پزشک متخصص شما می‌تواند ویژگی‌های رشد کیست را بهتر تجزیه‌وتحلیل کند و برنامه‌ای برای برداشتن جراحی تهیه کند.
در بیشتر موارد، جراحی یک روش سرپایی است. این بدان معنی است که شما مجبور نیستید بعد از عمل در بیمارستان بمانید. بستری شدن در بیمارستان تنها زمانی ضروری است که کیست بسیار بزرگ باشد یا اگر عفونت جدی داشته باشید. جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. پس از جراحی اولیه برای برداشتن کیست، جراحی بعدی برای بازسازی قسمت‌های آسیب‌دیده گوش داخلی و اطمینان از اینکه کیست به طور کامل برداشته شده است، اغلب ضروری است. پس از برداشتن کلستئاتوم، برای ارزیابی نتایج و اطمینان از عدم بازگشت کیست، باید در قرار ملاقات‌های بعدی شرکت کنید. اگر کیست هر استخوانی را در گوش شما شکست، به جراحی دوم برای ترمیم آنها نیاز خواهید داشت. پس از جراحی، برخی افراد دچار سرگیجه موقت یا اختلالات چشایی می‌شوند. این عوارض جانبی تقریباً همیشه در عرض چند روز برطرف می‌شوند.

آیا کلستئاتوم بعد از درمان باز می‌گردد؟
بازگشت کلستئاتوم بعد از درمان به استفاده از روش جراحی و درمان دارویی به صورت همزمان بستگی دارد. همچنین باید علائم و ریشه اصلی بروز این بیماری شناسایی شده و نسبت به درمان قطعی آن‌ها اقدام اساسی صورت بگیرد. در چنین حالتی احتمال بازگشت این بیماری بعد از درمان به صفر می‌رسد.
در اغلب مواقع که کیست ناشی از کلستاتوم بزرگ باشد، پزشک به فاصله شش ماه بعد از عمل اول، عمل دومی نیز بر روی گوش بیمار انجام می‌دهد. این کار به منظور پاکسازی کامل گوش از وجود عفونت و کیست ایجاد شده انجام می‌گیرد. بنابراین به نظر می‌رسد بعد از درمان بازگشتی در کار نخواهد بود.

پیشگیری از کلستئاتوم
این بیماری اگر به‌صورت مادرزادی ایجاد شود، قابل پیشگیری نیست. اما درصورتی‌که والدین اطلاعات کافی را در مورد آن داشته باشند، درصورت بروز هرگونه علائمی برای درمان آن حتما به مطب پزشک مراجعه می‌کنند. به‌طورکلی با درمان به موقع بیماری و جلوگیری از ایجاد عفونت مکرر در گوش می‌توانید از ایجاد کلستئاتوم جلوگیری کنید.

________________________________________________________

مقالات دیگر