معرفی رشته بهداشت حرفه ای

معرفی رشته بهداشت حرفه ای
بهداشت حرفه ای یکی از رشته‌های بسیار مهم در تمام جوامع پیشرفته است که برای سلامت کارکنان مشاغل ریسک‌پذیر و افزایش بهره‌وری آن‌ها اهمیت بالایی دارد. به همین دلیل این رشته در مقاطع مختلف آموزش داده می‌شود و از بازار کار خوبی برخوردار است. از طرفی هر دو گروه دانش‌آموزان ریاضی و تجربی می‌توانند این رشته را انتخاب کنند.
رشته بهداشت حرفه‌ای که نام آن طی چند سال گذشته به بهداشت حرفه ای و ایمنی کار تغییر پیدا کرد، ترکیبی از دو دانش پزشکی و مهندسی است. متخصصان بهداشت حرفه‌ای به بررسی مخاطرات شغلی و کنترل آن‌ها می‌پردازند تا سلامت جسمی، روانی و اجتماعی کارکنان تأمین شود.

اهداف رشته بهداشت حرفه ای
هدف از رشته بهداشت حرفه ای تربیت نیروی متخصص جهت مطالعه، بررسی و حذف یا کاهش خطرات و عوامل زیان‌آور فیزیکی، شمیایی، مکانیکی، ارگونومیکی، روانی، صنعتی و بیولوژیکی در محیط کاری مشاغل مختلف و افزایش رفاه کارکنان در این حوزه‌ها است. مرحله شناسایی خطرات در مقطع کاردانی، ارزیابی در مقطع کارشناسی و کنترل در مقطع کارشناسی ارشد به صورت تخصصی‌تر آموزش داده می‌شوند.

وظایف کارشناس بهداشت حرفه ای
وظیفه کلی فارغ‌التحصیلان این رشته در حیطه افزایش ایمنی محیط کار و افراد بسته به موقعیت شغلی، شامل موارد زیر است:
    بازدید منظم از بخش‌های مختلف در محیط کار
    شناسایی خطرات بالقوه موجود در محیط کار
    ارزیابی و سنجش خطرات موجود در محیط کار با نمونه‌برداری و ارزیابی محاسباتی
    ارائه طرح های کنترلی و بهسازی محیط کار
    نظارت بر اجرای درست ضوابط آیین نامه بهداشتی محل کار
    برنامه‌ریزی برای معاینات پزشکی کارکنان
    برنامه‌ریزی برای حفاظت و ایمنی محیط کار و شاغلین
    آموزش ایمنی و بهداشت به کارکنان و مدیران
    تهیه گزارش وضعیت بهداشت حرفه‌ای، بیماری‌ها و مشکلات موجود برای مدیران و سازمان‌های مربوطه
    بررسی گزارشات رسیده از واحدها، کارگاه و کارخانه‌ها، تشخیص مشکلات و صدور اخطاریه
    صدور مجوز برای شرکت‌های خصوصی بهداشت حرفه‌ای
    تدریس و تحقیق در زمینه بهداشت حرفه‌ای و روش‌های آن

رشته بهداشت حرفه ای مناسب چه کسانی است؟
رشته بهداشت حرفه ای و ایمنی کار، حرفه بسیار سخت و با مسئولیت کاری زیاد است. مهندسان رشته بهداشت و ایمنی کار در معرض خطراتی در محل کار مانند مواد شیمیایی، خطرات فیزیکی، عوامل بیولوژیکی، پیامد روانی، مسائل ارگونومیک، حوادث هستند. آنها به دلیل کار در محیط های با پرسنل زیاد، باید دقت زیادی نسبت به مسائل داشته باشند تا کارکنان دچار آسیب نشوند. از دیگر توانایی هایی که یک مهندسی بهداشت حرفه ای باید داشته باشد میتوان به مهارت های ارتباطی خوب، قدرت و استقامت بدنی مناسب، قدرت تصمیم گیری درست، دقت و توجه زیاد به جزئیات، آشنایی با قوانین و مباحث بهداشت حرفه ای، توانایی آموزش موارد بهداشتی و ایمنی به کارکنان اشاره کرد.

انتخاب رشته بهداشت حرفه ای در کنکور
همانطور که گفتیم، مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار یک رشته مشترک بین شاخه ریاضی و تجربی است و در واقع تلفیقی از علوم زیستی و مهندسی محسوب می‌شود. بنابراین از کنکور هر دوی این رشته‌های می‌توانید بهداشت حرفه‌ای را انتخاب کنید. اینکه وارد کدام رشته شوید به علایق شما یا دیگر رشته‌های جایگزینی که در نظر دارید بستگی دارد. رشته تجربی دید شما به مسائل زیستی را قوی‌تر می‌کند و رشته ریاضیات در طراحی فضاهای کاری و محاسبات به شما کمک می‌کند. بنابراین اینکه به کدام زمینه‌های شغلی این رشته علاقه داشته باشید نیز تا حدودی کمک می‌کند که بین انتخاب رشته بهداشت حرفه ای از ریاضی یا تجربی انتخاب بهتری انجام دهید.

دروس رشته بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در مقطع کارشناسی
دروس عمومی رشته بهداشت حرفه ای
مبانی نظری اسلام، ادبیات فارسی، اخلاق اسلامی، زبان عمومی، تاریخ وتمدن اسلامی، آشنایی با منابع اسلامی، انقلاب اسلامی، تربیت بدنی 1 و2.
دروس پایه رشته بهداشت حرفه ای
مکانیک جامدات، آمار حیاتی، کمک های اولیه، فیزیک اختصاصی 1 و 2، برنامه نویسی کامپیوتر، شیمی عمومی(معدنی ـ آلی)، نقشه کشی صنعتی، بیوشیمی و اصول تغذیه، مدیریت صنعتی، شیمی تجزیه، روانشناسی صنعتی و ارتقاء سلامت، ریاضیات عمومی 1 و 2، مکانیک سیالات، فیزیولوژی و کالبد شناسی، آشنایی با صنایع و شناخت فنون صنعتی.
دروس اختصاصی رشته بهداشت حرفه ای
روشنایی در محیط کار، ایمنی در محیط کار 3، صدا و ارتعاش در محیط کار، ارزیابی و مدیریت ریسک، تنش های حرارتی در محیط کار، مهندسی فاکتورهای انسانی 1 و 2، بهداشت پرتوها، سم شناسی شغلی، دینامیک گازها و آئروسل، زبان تخصصی، مبانی نمونه برداری از آلاینده های هوا، مبانی کنترل آلودگی هوا، تجزیه و ارزشیابی نمونه های هوا، بیماری های شغلی، سیستم های مدیریت یکپارچه، طراحی تهویه صنعتی، اپیدمیولوژی بیماریهای شغلی، ایمنی در محیط کار 1و2، کلیات محیط زیست.
دروس کارآموزی رشته بهداشت حرفه ای
2 کارآموزی در عرصه 1 و

ادامه تحصیل در رشته بهداشت حرفه ای
فارغ‌التحصیلان کارشناسی مهندسی بهداشت حرفه‌ای برای مقاطع بالاتر می‌توانند در ۳ رشته نزدیک به بهداشت حرفه‌ای شرکت کنند:
    بهداشت حرفه ای و ایمنی کار
    مدیریت سلامت ایمنی و محیط زیست (HSE)
    آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت،
همچنین این داوطلبان برای انتخاب ۱۹ گرایش دیگر نیز مجاز به انتخاب رشته هستند که اسامی آن‌ها را در زیر آورده‌ایم:
ارگونومی، اکولوژی انسانی، فیزیولوژی، سم‌شناسی محیط، مهندسی بهداشت محیط، سم‌شناسی پزشکی، آموزش پزشکی، تاریخ علوم پزشکی، رفاه اجتماعی، پدافند غیرعامل در نظام سلامت (صرفا دانشگاه بقیه اله)، برنامه‌ریزی یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی، آمار زیستی، اپیدمیولوژی، اقتصاد بهداشت، انفورماتیک پزشکی، زیست‌فناوری پزشکی، مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، فناوری اطلاعات سلامت، نانوتکنولوژی پزشکی، کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی

بازار کار و آینده شغلی رشته مهندسی بهداشت حرفه ای
بر اساس قوانین، شرکت‌ها و صنایعی که بالای ۲۵ نفر شاغل داشته باشند، باید کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار در محل کار خود تشکیل دهند که یکی از اعضای اصلی آن مسئول بهداشت حرفه ای و ایمنی کار است. بنابراین بازار کار این رشته به دلیل وجود و توسعه صنایع مختلف و مراکز درمانی تنوع بسیاری دارد و از نظر شرایط استخدام و درآمد با وجود نبودن طرفدار زیاد برای این رشته در مقابل رشته های داروسازی، مامایی، دندان پزشکی، شرایط کاری خوبی وجود دارد. هر محیط کاری اعم از شرکت های تولیدی کوچک تا کارخانه ها نیاز به امنیت شغلی برای پرسنل خود دارد، زیرا پیشگیری بهتر از درمان است.
وزارتخانه های کار، صنایع و معادن، جهاد کشاورزی، نیرو، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از مراکز اصلی جذب فارغ التحصیلان این رشته هستند. همچنین سازمان ها، شرکت ها و کارخانه های بزرگی مثل شرکت نفت، ذوب آهن، هواپیمایی کشوری، ایران خودرو و پلی اکریل دارای واحد بهداشت حرفه ای بسیار قوی هستند که در هر یک از این واحد ها چند کارشناس ارشد، کارشناس و کاردان بهداشت حرفه ای فعالیت می کنند. تا جایی که در حال حاضر بیش از 50 درصد از دانشجویان کارشناسی بهداشت حرفه ای نیز به طور پاره وقت در کارخانجات و سازمان های مختلف به عنوان مشاوره بهداشتی فعالیت می نمایند.