همه چیز درباره پیراپزشکی
همه چیز درباره پیراپزشکی
پیراپزشکی چیست؟
پیراپزشکی به شیوه‌ها و فنونی گفته می‌شود که به حفظ یا بازگرداندن سلامتی مربوط هستند. این فنون معمولاً زیر نظر یا مشورت و مشاوره با پزشک انجام می‌گیرند. پیراپزشکان، در واقع مجموعه‌ای از متخصصینی هستند که کادر درمانی را تکمیل می‌کنند.
رشته های پیراپزشکی
آن دسته از رشته‌های مرتبط با پزشکی و درمان که در کنار متخصصین به تشخیص، مراقبت، انجام کارهای درمانی یا ارجاع بیماران می‌پردازند، رشته های پیراپزشکی گفته می‌شوند. فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها اغلب در محیط‌های درمانی کار می‌کنند و با بیماران ارتباط مستقیم دارند. گروه‌های پیراپزشکی شامل موارد زیر هستند:
ساخت پروتزهای دندانی
بهداشت عمومی
بهداشت حرفه‌ای
بهداشت محیط
مدیریت خدمات بهداشت درمانی
کتابداری در شاخه پزشکی
فناوری اطلاعات سلامت
اتاق عمل
علوم حدیث، اخلاق و آداب پزشکی
مامایی
پرستاری
اعضای مصنوعی و وسایل کمکی
شنوایی شناسی
بینایی سنجی
کاردرمانی
گفتاردرمانی
فیزیوتراپی
مددکاری اجتماعی
پرتوشناسی(رادیولوژی)
پرتودرمانی(رادیوتراپی)
هوشبری
علوم آزمایشگاهی
علوم تغذیه
تکنولوژی اتاق عمل
اداره امور بیمارستان‌ها
تکنولوژی پزشکی هسته‌ای
مهندسی پزشکی بالینی
پردرآمدترین رشته های پیراپزشکی
بهترین و پر درآمد ترین رشته پیرا پزشکی را نمی‌توان فقط بر اساس نوع رشته مشخص کرد. مهارت، تخصص، تحصیلات و تجربه نقش زیادی در میزان درآمد فارغ‌التحصیلان دارند. اما اگر به طور کلی و بر اساس تعداد داوطلبان، موقعیت‌های شغلی و میزان درآمد فعلی رشته‌های پیراپزشکی صحبت کنیم، رشته‌های زیر دارای شرایط بهتری هستند:
مامايی
فارغ‌التحصیلان رشته مامایی به مراقبت، معاینه و تشخیص مشکلات و ارائه واکسن و درمان‌های ساده برای دختران از زمان بلوغ، پیش، حین و پس از بارداری و همچنین مراقبت‌های نوزادی می‌پردازند. یک دیگر از وظایف ماما این است که در صورت لزوم بیمار را برای انجام درمان تخصصی به متخصص زنان و زایمان یا متخصص اطفال ارجاع دهد. امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکترا وجود دارد و فقط دختران می‌توانند مامایی را انتخاب کنید.
پرستاری
پرستاری یکی از مشاغل به شدت حیاتی در حوزه درمان و بیمارستان‌ها و پس از پزشکی مهمترین شغل مراقبت‌های بهداشتی در مراکز درمانی است. به همین علاوه بر سختی‌های و چالش‌ها، رشته پرستاری وضعیت اشتغال و درآمد نسبتا مناسبی دارد. وظیفه اصلی پرستاران انجام درمان‌های روزانه، مراقبت و نگهداری از بیماران و ثبت گزارش دقیق از شرایط آن‌ها است. شغل پرستاران می‌تواند با افزایش تحصیلات یا سابقه کار به سرپرستار یا سوپروایزر ارتقا پیدا کند.
اتاق عمل
فارغ‌التحصیلان رشته اتاق عمل باید در کنار سایر مسئولان و پزشکان متخصص اتاق عمل، هنگام جراحی، قبل و پس از آن به انجام کارهایی مانند چک کردن وسایل و ابزارهای جراحی اتاق عمل، آماده کردن اتاق عمل، استریل کردن وسایل جراحی، نگهداری و انتقال نمونه‌های حین جراحی و آماده کردن وضعیت بیمار، قبل از عمل، حین عمل و بعد از آن بپردازند.
آشنایی با رشته پیراپزشکی
هوشبری
فردی که رشته هوشبری می‌خواند باید در کنار متخصص بیهوشی که یکی از رشته‌های تخصص پزشکی است، وضعیت و علائم حیاتی بیمار قبل، حین و پس از بیهوشی را مرتبا بررسی و گزارش کند. فارغ‌التحصیلان این رشته باید کار با ابزارهای مختلف در اتاق عمل، آماده کردن تجهیزات بیهوشی و استریل کردن آن‌ها قبل از جراحی را فرابگیرند. کار کارشناس هوشبری شب قبل از عمل برای گزارش‌گیری از وضعیت بیمار آغاز می‌شود و تا لحظه به هوش آمدن بیمار با کمترین عوارض بر سلامت عمومی او، ادامه پیدا می‌کند.
رادیولوژی
رادیولوژی یا تکنولوژی پرتوشناسی یکی از رشته‌های مقطع کاردانی یا کارشناسی است که از طریق کنکور تجربی می‌توانید آن را انتخاب کنید. بنابراین این رشته را با تخصص رادیولوژی که پزشکان با آزمون دستیاری در آن شرکت می‌کنند، اشتباه نگیرید. دانشجویان رشته رادیولوژی کار با تجهیزات و دستگاه‌های تصویربرداری و اسکن را فرا می‌گیرند. شغل فارغ‌التحصیلان این رشته تصویر برداری و ظور تصاویر رادیوگرافی یا دستیاری متخصصین رادیولوژی در بیمارستان‌ها و مراکز تصویربرداری است.
رادیوتراپی
کارشناسی تکنولوژی پرتودرمانی یا رادیوتراپی برخلاف تشابهی که با نام رشته رادیولوژی دارد، کاملا با آن متفاوت است. در این رشته دانشجویان آموزش می‌بینند تا به عنوان یک رادیوتراپیست یا پرتودرمانگر، از انواع دستگاه‌ها و تجهیزات پرتودرمانی که در درمان تومورها، سرطان‌ها و برخی از بیماری‌های خودایمنی کاربرد دارند، استفاده کنند.
علوم آزمايشگاهی
وظیفه اصلی فارغ‌التحصیلان رشته علوم آزمایشگاهی دریافت نمونه‌های آزمایشگاهی بیماران و انجام بررسی‌های تخصصی روی نمونه‌ها برای تشخیص صحیح بیماری‌ها یا اندازه‌گیری فاکتورهای درخواست شده است. محل کار اصلی متخصصان این رشته، آزمایشگاه‌های تشخیص طبی مراکز خصوصی یا بیمارستان‌ها محسوب می‌شود.
فیزیوتراپی
فردی که رشته فیزیوتراپی خوانده است از دستگاه‌ها، ابزارهای فیزیکی، تمرینات اصلاحی و حرکات‌های ورزشی برای بهبود دردها و مشکلات عضلانی، اسکلتی و مفصلی بیماران استفاده می‌کند. فیزیوتراپ‌ها معمولا بر اساس دستور پزشک متخصص درمان لازم برای بیماران را انجام می‌دهند.
بینایی سنجی
رشته بینایی‌سنجی یا اپتومتری به آموزش بیماری‌ها، سلامت و بهداشت چشم، مراقبت‌های اولیه از بیایی، معاینات روتین چشم برای سنجش بینایی، ارزیابی دید دو چشمی، دید رنگ، قدرت تطابق، تنبلی چشم، حرکات چشمی و مانند این‌ها می‌پردازد.فارغ‌التحصیلان این رشته که با عنوان بینایی‌سنج یا اپتومتریست شناخته می‌شوند، وظیفه معاینات و غربالگری‌های اولیه وضعیت چشم و بینایی را در بیمارستان‌ها، مراکز جراحی چشم و کلینیک‌های چشم‌پزشکی بر عهده دارند و بیمار را به متخصص چشم ارجاع می‌دهند.
شنوایی سنجی
همانطور که از نام این رشته مشخص است، شنوایی‌سنجی به بررسی و مطالعه سلامت گوش و حس شنوایی می‌پردازد تا مشکلات احتمالی در میزان شنوایی، سلامت پرده گوش، وضعیت مایع گوش و سایر مسائل مرتبط با آن را شناسایی کرده و بیمار را به متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع دهند. همچنین تجویز سمعک، قالب‌گیری و بررسی ایرادات و مشکلت ابزارهای کمک‌شنوایی از دیگر وظایف یک شنوایی‌سنج است.
اعضای مصنوعی
فارغ‌التحصیلان رشته اعضای مصنوعی وظیفه ساخت ارتز و پروتز را برعهده دارند که وسایل کمکی برای آسیب‌های جسمانی هستند و به افرادی که از هنگام تولد یا در اثر بیماری‌ها و حوادث دچار آسیب فیزیکی شده‌اند کمک می‌کنند. قالب‌گیری، طراحی و تولید این وسایل یا تجویز انواع مناسب آن با توجه به مشکل هر فرد، از وظایف کارشناسان اعضای مصنوعی محسوب می‌شود.
گفتار درمانی
رشته گفتار درمانی یکی از زیرشاخه‌های رشته های پیراپزشکی و توانبخشی است. اختلالات زبانی و کلامی به دلای مختلفی مانند مشکات مادرزادی، مشکلات ژنتیکی، بیماری، حوادث، آسیب‌های مغزی و روانی ایجاد می‌شوند و کار فارغ‌التحصیل این رشته، تشخیص و درمان اختلالات زبانی و گفتاری است. دانشجویان این رشته باید با آناتومی دهان، حلق، حنجره، بیماری‌ها و مشکلات مرتبط با بلع، صحبت کردن (اختلال یادگیری، اختلال تلفظ، لکنت، اختلال تشدید، دیر حرف زدن) یا مشکلات آناتومیک دهان آشنایی داشته باشند.
کاردرمانی
رشته کاردرمانی نیز مانند گفتار درمانی جزو مجموعه پیراپزشکی و توانبخشی محسوب می‌شود که حیطه فعالیت بسیار وسیعی دارد. کارشناسان این رشته به بیماران آسیب‌دیده در اثر کهولت سن، مشکلات مادرزادی و ژنتیکی، حوادث یا بیماری‌ها که دچار مشکلات فیزیکی شده‌اند یا عملکرد عضوی را از دست داده‌اند، کمک می‌کنند تا بتوانند مهارت‌ها لازم برای انجام کارهای روزمره خود را تقویت کنند یا دوباره به وجود بیاورند. کلینیک‌های توانبخشی، لال احمر، بهزیستی و بیمارستان‌ها از جمله سازمان‌های محل فعالیت این رشته محسوب می‌شوند.
تفاوت رشته های پیراپزشکی و پزشکی
دانش‌آموزان زیادی تخصص‌های پزشکی را با رشته پیراپزشکی اشتباه می‌گیرند در حالی‌که حوزه فعالیت رشته‌هایی با اسم مشابه در این دو شاخه، تفاوت‌های بسیاری دارد. به طور مثال تخصص رادیولوژی با کارشناس رادیولوژی حیطه دانش و فعالیت متفاوتی دارند. یک کارشناس رادیولوژی نمی‌تواند تشخیص نهایی یا گزارش تصویربرداری را ضمیمه جواب بیمار کند و این حوزه مربوط به متخصص رادیولوژی است. در واقع رشته های پیراپزشکی به نوعی تکمیل‌کننده رشته‌های تخصص پزشکی هستند و در کنار متخصصان قرار دارند. کارشناسان پیراپزشکی باید در صورت لزوم بیمار را به متخصص ارجاع دهند تا تشخیص و درمان نهایی را انجام دهد.
داوطلبان پذیرش شده در کنکور پزشکی، در نهایت پزشک خواهند شد و می توانند در هر یک از تخصص های پزشکی، فعالیت کنند؛ اما داوطلبان پذیرش شده در رشته های پیراپزشکی، در نهایت مدرک کارشناسی خود را در هر یک از رشته های ذکر شده دریافت می کنند و امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر را خواهند داشت.
چگونه وارد رشته های پیراپزشکی شویم؟
دانش آموزان پایه دوازدهمی که در رشته علوم تجربی انتخاب رشته کرده اند، می توانند برای شرکت در کنکور سراسری علوم تجربی آماده شوند و پس از قبولی در این کنکور، در هر یک از رشته های مورد پذیرش در دانشگاه های علوم پزشکی ثبت نام نمایند. یکی از رشته های پرطرفدار میان دانش آموزان پایه دوازدهم، رشته پیراپزشکی می باشد. این رشته‌ها جزو زیرگروه ۱ کنکور تجربی محسوب می‌شوند.
رشته های پیراپزشکی بدون کنکور
برخی از رشته‌های شاخه پیرا پزشکی شامل مامایی، هوشبری، اتاق عمل و علوم آزمایشگاهی به صورت نیمه‌متمرکز و بر اساس سوابق تحصیلی دانش‌آموزان و معدل، پذیرش بدون کنکور نیز دارند. برای ثبت نام بدون کنکور باید از طریق سایت سازمان سنجش اقدام کنید. تحصیل در رشته‌های بدون کنکور که فقط در مقطع کاردانی و در برخی از دانشگاه‌ها ارائه می‌شوند، نیاز به پرداخت شهریه دارد. شرایط انتخاب رشته های بدون کنکور پیرا پزشکی شامل موارد زیر است:
داشتن دیپلم ۳ ساله متوسطه نظام جدید به همراه مدرک تحصیلی دوره پیش‌دانشگاهی
حداقل معدل کتبی دیپلم ۱۵
سلامت جسمی و روانی داوطلب متناسب با رشته مورد نظر
حداقل سن ۱۸ و حداکثر ۲۵ سال تمام و در صورت انجام خدمت سربازی ۲۷ سال تمام
دانشجویان و فارغ التحصیلان کلیه رشته‌ها و مقاطع تحصیلی دانشگاهی، نمی‌توانند در رشته‌های بدون کنکور پیراپزشکی ثبت نام کنند.
داوطلبان آقا باید از لحاظ وضعیت نظام وظیفه فاقد هرگونه مشکلی برای ثبت نام باشند.
دانشجویان متعهد به خدمت ۳ برابر طول مدت تحصیل در یکی از مراکز پزشکی اعلام شده توسط دانشگاه هستند.
به یاد داشته باشید که لیست رشته‌های بدون کنکور پیراپزشکی هر سال تغییر می‌کند و حتی ممکن است حذف شود.
طرح اجباری در رشته های پیراپزشکی
مجموعه رشته های پیراپزشکی به دلیل ماهیت درمانی آن و ارائه در وزارت بهداشت، مانند سایر رشته‌های گروه پزشکی دارای طرح خدمت نیروی انسانی به مدت دو سال است که در برخی رشته‌ها به صورت اجباری و در برخی دیگر به شکل اختیاری اجرا می‌شود. در رشته‌هایی که طرح اجباری دارند، دانشجویان نمی‌توانند قبل از گذراندن طرح در کنکور مقطع بعدی شرکت کنند.
آینده شغلی رشته های پیراپزشکی
همانطور که گفتیم، شاخه های پیراپزشکی مرتبط با تشخیص و درمان بیماری‌ها هستند و از این نظر، آینده شغلی رشته پیراپزشکی در رتبه بعد از پزشکی قرار دارد. نیاز به تخصص‌های مرتبط با درمان نه تنها کمتر نمی‌شود بلکه به دلیل شرایط زندگی، توجه بیشتر جامعه به سلامت، افزایش جمعیت و بالاتر رفتن سن امید به زندگی، نیاز به کادر درمان در حال رشد است. همه رشته‌های پیراپزشکی می‌توانند بعد از اتمام تحصیلات در مراکز عمومی، کلینیک‌های خصوصی یا مطب شخصی خود فعالیت کنند. به جز کار تخصصی در حوزه درمان، کار در شرکت‌های تولید کننده یا واردکننده تجیزات پزشکی و درمانی از دیگر موقعیت‌های شغلی گروه پیرا پزشکی محسوب می‌شود.
________________________________________________________
مقالات دیگر
