آروماتراپی یا رایحه درمانی چیست؟
آروماتراپی یا رایحه درمانی چیست؟
آروماتراپی چیست؟
رایحه درمانی یا آروماتراپی یک درمان شفابخش جامع است که از عصاره گیاهان طبیعی برای ارتقای سلامت و تندرستی استفاده می‌کند. گاهی اوقات به آن اسانس درمانی نیز می گویند. در آروماتراپی از روغنهای معطر و خوش بو برای بهبود سلامت بدن، ذهن و روح استفاده می‌کنند که می‌تواند سلامت جسمی و روحی را افزایش میدهد. آروماتراپی هم به عنوان یک هنر و هم یک علم در نظر گرفته می‌شود. اخیراً رایحه درمانی در زمینه‌های علمی و پزشکی شهرت بیشتری پیدا کرده است.
در ماساژ آروماتراپی از روغنهای اسانسی مناسب و طبیعی استفاده می‌کنند، که هر یک دارای خواص بیشماری بوده و نتایجی متفاوتی را برای افراد به همراه دارند. اوایل دورانی که که این روش تازه رواج یافته بود، بیشتر از روغن اسطوخودوس استفاده می‌کردند اما در حال حاضر، روغن اسانس‌های پرتقال، ترنج، شمعدانی، گل رز و ریحان نیز طرفداران زیادی را به خود جذب کرده‌اند، زیرا مزایای شگفت‌انگیزی دارند.
رایحه درمانی چگونه اثر می‌کند ؟
دکتر آلن هاچ، نورولوژیست، روانپزشک و مدیر مرکز تحقیقات بویایی و چشایی شیکاگو می گوید: بوها مانند دارو به طور مستقیم روی مغز اثر می گذارند. بینی ما توانایی تشخیص صدهزار بوی مختلف را دارد که بسیاری از آنها بدون اینکه بدانیم بر ما تأثیر می گذارند.بو وارد بینی شده و با سیلیا (مژک ها) یعنی موهای ظریف داخل غشای بینی تماس پیدا می کند. گیرنده های سیلیا به حباب بویایی که در انتهای مسیر بویایی قرار دارد، متصل هستند. این مسیر بویایی به مغز می رود. بوها توسط سیلیا به تکانه های الکتریکی تبدیل می شوند که از طریق سیستم بویایی به مغز منتقل شده و به سیستم حاشیه ای می رسند. سیستم حاشیه ای بخشی از مغز است که با روحیات، احساسات، حافظه و یادگیری ارتباط دارد. تمام بوهایی که به سیستم حاشیه ای می رسند، تأثیر شیمیایی مستقیمی بر روحیات ما می گذارند.برای مثال، بوکردن اسطوخدوس امواج آلفا را در مغز افزایش میدهد و این موجی است که به ما کمک می کند تا آرامش پیدا کنیم. بوی یاسمن (یاس سفید) امواج بتا را در مغز افزایش می دهد و این موج به افزایش چابکی و حالت هوشیاری مرتبط است.در مغز ما میلیونها بو به خاطر سپرده شده است و به همین دلیل است که بوی علف تازه ما را به دوران کودکی می برد.
از سوی دیگر اندازه مولکولی روغن های اسانسی خیلی کوچک است. این مولکول ها می توانند به آسانی از طریق ماساژ آروماتراپی در پوست نفوذ کنند و وارد جریان خون شوند. چیزی بین چند ثانیه تا دو ساعت طول می کشد که روغن های اسانسی وارد پوست شوند و طی چهار ساعت توکسینها از طریق ادرار، عرق و مدفوع از بدن خارج می شوند.
روش های آروماتراپی (رایحه درمانی)
روغن های معطر را می توان به شیوه های مختلف در خانه و محل کار مورد استفاده قرار داد:
استنشاق
بسته به روغنی که انتخاب کرده اید، ۲ تا ۳ قطره روغن اسانسی را به آب جوش اضافه کنید و برای جلوگیری از فرار بخار، حوله ای روی سرتان بیندازید و بخار آب را استنشاق کنید. بخور دادن به بازشدن منافذ پوست هم کمک می کند، بنابراین روغن بیشتری جذب می شود و اثر بیشتری صورت می گذارد. کاسه حاوی آب داغ و روغن معطر را می توانید زیر تخت خواب قرار دهید تا رایحه ای معطر اتاق را در بر گیرد. این کار را می توانید با همان کاسه آب داغ در حال تبخیر و روغن اسانسی که قبلا برای استنشاق استفاده کرده اید، انجام دهید. یک یا دو قطره روغن معطر چکانده شده روی دستمال می تواند برای مدت طولانی اثر روغن معطر را به شما بدهد. همچنین برای داشتن خوابی راحت و آرام می توانید دستمالی را به یک یا دو قطره روغن معطر آغشته کنید و درون بالشت یا تشک بگذارید.
اسانس سوز
دستگاه های پخش کننده معمولا از سرامیک یا سفال ساخته می شوند. دستگاه پخش سوراخ غار مانندی دارد که شمع کوچک یا چراغ روغنی گلی در آن قرار می گیرند و بالای آن یک پیاله قرار دارد که کمی آب و چند قطره روغن معطر در آن ریخته می شود. پیاله بالایی را پر از آب کنید و باتوجه به روغن انتخاب شده، چند قطره اسانس به آن اضافه کنید. شمع یا چراغ را روشن کنید. برای اینکه چراغ روغنی مدت بیشتری روشن بماند، روغن کرچک به آن اضافه کنید. روغن کرچک در مقایسه با روغن های دیگری که برای روشن کردن چراغ مورد استفاده قرار می گیرند، مدت بیشتری می سوزد. هنگامی که آب و روغن گرم می شوند، تبخیر اتفاق می افتد و کل فضا از بوی خوش پر می شود. فرآیند تبخیر، تقریبا پنج تا شش ساعت ادامه پیدا خواهد کرد. این کار برای ایجاد فضایی مطبوع در یک گردهم آیی یا حتی در اتاق خواب، هتل، اتاق نشیمن یا هر مکان دیگری که هوای معطر لازم باشد، ایده آل است. در صورت استفاده به جا از روغن معطر مناسب، دردها به سرعت تسکین می یابند و احساس آرامش و خوشایندی به همراه می آورند. البته باید در انتخاب روغن معطر مناسب دقت داشته باشید.
ماساژ
متداول ترین شیوه رایحه درمانی، ماساژ است؛ در این شیوه فرد به طور همزمان از مزایای لامسه درمانی و رایحه درمانی بهره خواهد برد. ماساژ جریان خون را بهتر، ماهیچه ها را تقویت، بدن را سم زدایی و انرژی گیر افتاده را از ماهیچه های منقبض آزاد می کند، همچنین بوی عطر احساس لذت و سلامت ایجاد می کند. نفوذ روغن اسانسی در پوست در زمان ماساژ افزایش می یابد. معمولا روغن های معطر را با روغن های حامل مانند روغن آفتابگردان، نارگیل، زیتون، بادام شیرین، کنجد و سبزیجات مخلوط می کنند. یادآوری می کنیم که نباید روغن های معطر را به طور مستقیم و بدون رقیق سازی برای ماساژ استفاده کنید. شما میتوانید حدود ۱۰ قطره یا یک قاشق چای خوری روغن اسانسی را با حدود ۳۰ میلی لیتر روغن حامل مخلوط کنید. این مخلوط، روغن ماساژی بسیار طراوت بخش است.
حمام
حمام شیوه آسان آرامش یافتن به کمک روغن های اساسی است. چند قطره از روغن انتخاب شده را به آب وان اضافه کنید، آب را خوب به هم بزنید و ۲۰ دقیقه در وان بمانید. روغن معطر از طریق پوست وارد بدن شما می شود و آثار بلندمدتی به جا می گذارد. فراموش نکنید که فقط چند قطره روغن باید به آب وان اضافه شود. می توانید روغن اسانسی را به جای وان به یک سطل آب اضافه کنید. روغن را به طور کامل در آب مخلوط کنید؛ چون برخی روغن های معطر نامحلول در آب هستند.
حمام پا
می توانید پاهایتان را در یک ظرف آب ولرمی بگذارید که ۲ تا ۳ قطره روغن اسانسی به آن اضافه کرده اید. بعد از یک روز پرکار وسخت، حمام پا خیلی نشاط آور است و اگر پاهایتان عرق می کنند، این حمام برای رفع این مشکل مفید خواهد بود.جام گل خشک: جام گل خشک همان طور که از نامش پیداست ترکیبی از گل های خشک، علوفه خشک و غلاف دانه هاست. چند قطره روغن اسانسی که به جام گل خشک اضافه شود و در یک ظرف نگهداری گردد، به مدت ۴ تا ۶ هفته بوی خوش میدهد. شیوه مؤثر دیگر آن است که مخلوط جام گل خشک را بعد از اضافه کردن روغن اسانسی یک شب در ظرف سر بسته نگه دارید تا روغن به خوبی جذب آن شود. صبح روز بعد با برداشتن در ظرف رایحه ای مطبوع فضا را پر خواهد کرد.
زمان خواب
۲ تا ۳ قطره از روغن معطر روی روبالشی یا دستمال بچکانید، آن را زیر روتشکی یا روبالشی قرار بدهید و قبل از خواب یا در طول خواب استنشاق کنید. این کار در درمان سردرد، استرس و تنش و برای تقویت اعتماد به نفس بسیار مفید است. برخی از روغن های اسانسی خاصیت افزایش میل جنسی دارند.
کمپرس
کمپرس های سرد و گرم هر دو برای سلامتی مفید هستند. ۲ تا ۳ قطره از روغن معطر را به یک ظرف آب داغ (با توجه به میزان حرارتی که می توانید تحمل کنید) یا گرم اضافه کنید و یک حوله کوچک یا قطعه ای از پارچه کتانی را در آن فرو ببرید که مخلوط آب و روغن را به خود جذب کند. سپس آب اضافه آن را بگیرید و حوله یا پارچه را روی ناحیه مورد نظر قرار دهید. کمپرس ناحیه درد به مدت دو ساعت بسیار مؤثر است. معمولا روغن هایی مثل اسطوخدوس برای کمپرس مورد استفاده قرار می گیرند. کمپرس روغن اسطوخدوس باعث تسکین کوفتگیها، مشکلات پوستی و سندرم پیش از قاعدگی می شود. برای کمپرس سرد، ۶ تکه یخ را به یک ظرف حاوی ۲ تا ۳ قطره روغن اسانسی اضافه کنید یک حوله کوچک یا یک تکه پارچه کتانی را در آن فرو ببرید تا مخلوط را به خود جذب کند. سپس آب اضافی آن را بگیرید و حوله یا پارچه را روی ناحیه مورد درمان قرار دهید. کمپرس سرد در درمان سوختگی ها، زخم پا، رگ به رگ شدگی و سردرد خیلی مفید است. کمپرس متناوب سرد و گرم به پوست صورت کمک می کند.
درمان زیبایی پوست
روغن های معطر از گذشته های خیلی دور برای پوست به کار برده شده اند. چون روغن های معطر در درمان و افزایش زیبایی طبیعی پوست بسیار اثربخش هستند، می توانند بدون هیچ خطری در محصولات مربوط به صورت، ماساژ، مانیکور، پدیکور، درمان پوست سر، شست وشوی مو، درمان مو به صورت کرم ها و روغن های دیگر استفاده شوند. گل سرخ، بابونه، ليمو، اسطوخدوس، ژرمانیوم، چوب صندل تعدادی از روغن های مناسب برای استفاده عمومی در محصولات پوستی صورت هستند. بدون توجه به این که درمان زیبایی برای پوست نرمال، پیر، خشک، چرب، حساس یا پوست مشکل دار صورت می گیرد، می توانید از هر یک از این روغن ها یا ترکیب آنها استفاده کنید. روغن های حامل سودمند برای مصرف در زیبایی عبارتند از : روغن بادام شیرین، روغن جوانه گندم، روغن هسته هلو و روغن آفتابگردان. نتیجه بخور صورت با روغن های اسانسی علاوه بر جوانی پوست بهبود و ترمیم بافت آن است.
اسپری اتاق
حفاظت از محیط زیست لازم و ضروری است و این موضوع عامل نگرانی زیادی در سراسر جهان شده است. استفاده از آیروسل ها به خاطر ویژگی از بین بردن لایه ازون توسط آنها ممنوع است. روغن های اسانسی طبیعی هستند؛ بنابراین می توانید برای خوشبو کردن حمام، اتاق نشیمن، اتاق خواب، اتاق ناهارخوری، دفتر کار و مکان های دیگر آزادانه از آنها استفاده کنید. کافی است ۱۰ تا ۱۲ قطره از روغن معطر را به نیم لیتر آب اضافه کنید و با کمک یک آبپاش مخلوط را به اطراف اسپری کنید. روغن هایی مثل اسطوخدوس، لیمو، نعناع، كاج و اکلیل کوهی برای این کار بسیار مناسب هستند. کابینت های آشپزخانه و کمدها را هم می توانید با این روش ضدعفونی کنید. اگر اتاق بوی رطوبت میدهد یا در اتاق های هتل، خانه، دفتر کار، کارخانه و فروشگاه کپک وجود دارد، می توانید برای از بین بردن آنها روغنهای اسانسی را همراه با آب اسپری کنید.
کاربردهای دیگر
روغن معطر را به آب اضافه کنید و برای تمیز کردن خانه به کار ببرید. از این مخلوط می توانید برای تمیز کردن آشپزخانه، سکوها، میز ناهارخوری، ضدعفونی کردن کهنه بچه و همچنین برای شستن حمام و توالت استفاده کنید. روغن های معطر کاربردهای گوناگون و منافع بیشماری دارند.
روغن های آروماتراپی (روغن رایحه درمانی)
برای رایحه درمانی باید از روغن های اسانسی معطر استفاده نمایید. روغن های اسانسی در واقع جوهر یا عصاره های غلیظی از گل ها و گیاهان هستند که عطر و خواص گل و گیاهان را در خود دارند و عمدتا در اثر تقطیر گیاهان با بخار و در برخی موارد از طریق پرس سرد حاصل می‌شوند . این عصاره را می‌توان از قسمت‌های مختلف بوته و درختچه تهیه کرد : از گلبرگ‌های گل سرخ ( گل محمدی ) ، یاسمن ، بهارنارنج ؛ از ریشه‌ی گیاه ، مانند زنجبیل ؛ برگ بته مانند درخت چای ؛ صمغ درخت کُندور و حتی از خود چوب صندل .
روغن های معطر آروماتراپی عبارتند از:
روغن اکالیپتوس : یکی از مهم‌ترین روغنهای مورد استفاده در آروماتراپی می‌باشد که می‌تواند در درمان سرماخوردگی و آنفولانزا به کمک ما بیاید و برای تسکین دادن و آرام شدن مجاری تنفسی مورد استفاده قرار گیرد. ترکیب روغن اکالیپتوس با نعناع بوی دلنشین و جذابی تولید می‌کند.
روغن بابونه رومی : روغن بابونه رومی عطری سحرآمیز و منحصر به فرد دارد و یکی از خوش عطرترین روغن ها برای آروماتراپی است. روغن بابونه رومی دارای خواص خواب آور، آرامش بخش و ضد استرس است و برای ماساژ آروماتراپی ریلکسی، ماساژ سردرد و ماساژ عضلات فوق العاده است.
روغن فلفل سیاه: روغن فلفل سیاه گردش خون را تحریک می‌کند و دردهای عضلانی و کبودی را کاهش میدهد، در صورتی که از آرتروز رنج می‌برید ترکیب این روغن با زنجبیل می‌تواند درد ناشی از این بیماری را کاهش دهد.
روغن ترنج: روغن ترنج در عین آرامش بخش بودن باعث رفع خستگی و بازگرداندن انرژی به شما می شود و به همین این دلیل این روغن را به یکی از بهترین روغن ها برای ماساژ آروماتراپی ریلکسی و ماساژ رفع خستگی تبدیل می کند و هم چنین رایحه درمانی آرامش بخش تبدیل می کند.
روغن گل میخک: روغن میخک می تواند برای سردردهای میگرنی فوق العاده عمل کند.
روغن ژرانیوم: این روغن می‌تواند استرس را کاهش دهد.
یاسمن: برای تحریک قوای جنسی و نشاط بخشیدن به‌کار می‌رود.
روغن اسطوخودوس: خواص ضدعفونی کننده دارد و برای سوختگی‌های جزیی مورد استفاده قرار می‌گیرد. روغن اسطوخودوس بسیار آرامش بخش است و لذت خواب را چندین برابر می‌سازد.
روغن لیمو: تسکین علائم استرس و افسردگی و بهبود روحیه از مزایای روغن لیمو می‌باشد.
رروغن رزماری: رشد مو، تقویت حافظه، جلوگیری از اسپاسم عضلات، حمایت از سیستم عصبی و گردش خون از فواید روغن رزماری می‌باشد.
روغن صندل سفید: برای غرایز جنسی به کار می‌رود.
روغن درخت چای: دارای خواص ضدعفونی، ضد میکروبی، گندزدا می‌باشد و در ترکیبب شامپوها و محصولات مراقبت از پوست حضور دارد و برای درمان آکنه و سوختگی ناشی از گزش حشرات به کار می‌رود.
روغن آویشن: می‌تواند خستگی و استرس را کاهش دهد.
روغن بومادران: برای التهابات مفصلی، سرماخوردگی و آنفولانزا به کار می‌رود.
فواید آروماتراپی
آروماتراپی فواید زیادی دارد که شامل موارد زیر هستند:
مدیریت درد
بهبود کیفیت خواب
کاهش استرس، بیقراری و اضطراب
تسکین مفاصل درد
درمان سردرد و میگرن
کاهش عوارض جانبی شیمی درمانی
کاهش ناراحتی‌های زایمان
با باکتری، ویروس یا قارچ مبارزه کنید
بهبود هضم
بهبود آسایشگاه و مراقبت تسکینی
تقویت ایمنی
یکی از فواید آروماتراپی در زایمان طبیعی است که می‌تواند درد و ناراحتی آن را کاهش دهد و از استرس این زمان، کم نماید.
بهبود بیماری ها با آروماتراپی
آروماتراپی پتانسیل درمان بسیاری از شرایط را دارد، از جمله:
آسم
بیخوابی
خستگی
افسردگی
التهاب
نوروپاتی محیطی
مسائل قاعدگی
آلوپسی
سرطان
اختلال در نعوظ
آرتروز
یائسگی
عوارض آروماتراپی
بیشتر اسانس‌ها برای استفاده بی‌خطر هستند؛ اما برخی از اقدامات احتیاطی وجود دارد که باید هنگام استفاده از آنها انجام دهید، همچنین عوارض جانبی وجود دارد که باید از آنها آگاه باشید، به‌خصوص اگر از داروهای تجویزی استفاده می‌کنید.روغنهای ضروری را مستقیماً روی پوست خود نمالید. همیشه از روغن حامل برای رقیق کردن روغن‌ها استفاده کنید. به یاد داشته باشید که قبل از استفاده از روغنهای ضروری، یک تست چسب پوستی انجام دهید.
از آنجایی که روغنهای ضروری مرکبات ممکن است پوست شما را نسبت به نور خورشید حساس‌تر کنند، در صورت قرار گرفتن در معرض نور خورشید، باید از مصرف این روغن‌ها اجتناب کنید. کودکان و زنان باردار یا شیرده باید با احتیاط و زیر نظر پزشک از اسانس‌ها استفاده کنند. شما باید از مصرف برخی روغن‌ها اجتناب کنید و هرگز روغنهای ضروری را قورت ندهید.
عوارض استفاده از محصولات آروماتراپی عبارتند از:
بثورات
حملات آسم
سردرد
عکس العمل‌های آلرژیتیک
تحریک پوست
حالت تهوع
در صورت ابتلا به هریک از موارد زیر، از روغنهای ضروری با احتیاط استفاده کنید:
تب یونجه
آسم
صرع
فشار خون بالا
اگزما
پسوریازیس
________________________________________________________
مقالات دیگر
