سرطان روده چیست؟ علل و درمان
سرطان روده چیست؟ علل و درمان
سرطان روده چیست؟
در دستگاه گوارش بدن بخش مهمی به نام روده بزرگ یا کولون وجود دارد که از انتهای روده باریک تا مقعد امتداد دارد. نوعی سرطان که در روده بزرگ شروع می شود کنسر کولون یا “سرطان روده بزرگ” نامیده می شود. به سرطان روده گاهی سرطان کلورکتال نیز گفته می شود که ترکیبی از کولون (روده بزرگ) و رکتال (راست روده) است.
سرطان کولورکتال یا سرطان روده (Colon Cancer) زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌هایی که کولون یا راست روده را پوشانده‌اند غیرطبیعی شده و خارج از کنترل رشد می‌کنند. از آن‌جایی که علائم اغلب تا زمانی که سرطان پیشرفت نکرده است ظاهر نمی‌شود، انجام منظم غربالگری سرطان کولورکتال مهم است.
سرطان روده چگونه آغاز میشود؟
سرطان روده بزرگ به طور معمول در سالمندان اتفاق می افتد، با این حال ممکن است در هر سنی اتفاق بیافتد. این وضعیت معمولاً به صورت توده های سلولی کوچک و غیر سرطانی (خوش خیم) به نام پولیپ که در قسمت داخلی روده بزرگ دیده می شود، شروع شده و با گذشت زمان، برخی از این پولیپ ها می توانند سیر بدخیمی در پیش گرفته و به سرطان روده بزرگ تبدیل شوند.
پولیپ ممکن است کوچک بوده و علائمی ایجاد نکند یا علائم کمی داشته باشد. به همین علت غربالگری منظم برای شناسایی پولیپ ها و برداشتن آنها پیش از این که به سرطان تبدیل شوند، توصیه می شود.
مراحل پیشرفت سرطان کولورکتال
پزشک متخصص گوارش شما ممکن است از سطح‌بندی سرطان به عنوان راهنمایی جهت تشخیص میزان پیشرفت سرطان استفاده کند. دانستن مرحله سرطان به پزشک کمک می‌کند تا بهترین درمان ممکن را اتخاذ کرده و چشم انداز طولانی مدت بیماری شما تخمین بزند.در ابتدا سرطان روده بزرگ تنها در داخلی‌ترین پوشش روده بزرگ به نام مخاط یافت میشود.
مرحله اول
سرطان کولون به این معنی است که تومور فراتر از پوشش داخلی گسترش یافته است اما در داخل روده بزرگ باقی می‌ماند و به غدد لنفاوی گسترش یافته است. غدد لنفاوی اندام‌های کوچکی هستند که بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند و مانند فیلتر عمل می‌کنند. هم‌چنین سرطان به آستر یا مخاط کولون یا رکتوم نفوذ کرده است؛ اما هنوز وارد دیواره های ارگان نشده است.
مرحله دوم
سرطان روده بزرگ از طریق لایه عضلانی خارجی ضخیم روده بزرگ به دیواره‌های کولون یا رکتوم نفوذ پیدا کرده است؛ اما هنوز گره‌های لنفاوی یا بافت‌های اطراف درگیر نشده‌اند.
مرحله سوم
سرطان روده بزرگ به خارج از روده بزرگ در این مرحله معمولاً یک تا سه گره لنفاوی درگیر شده است. بدین ترتیب سرطان به گره‌های لنفاوی گسترش یافته است؛ اما هنوز در دیگر قسمت‌های بدن پخش نشده است.
مرحله چهارم
سرطان روده بزرگ به سرطان به دیگر بخش های دور بدن مانند کبد یا ریه ها منتقل شده است. ممکن است در غدد لنفاوی باشد.
علائم سرطان روده
علائم هشدار دهنده اولیه سرطان روده بزرگ می تواند موارد زیر می باشند:
کاهش وزن ناگهانی
رشته ای و باریک شدن مدفوع
خونریزی رکتال به رنگ قرمز روشن یا تیره
تنسموس ( احساس نیاز به تخلیه روده، در حالی که چیزی از آن خارج نمی شود )
کم خونی ناشی از فقر آهن
درد مداوم شکم
یبوست
اسهال
اسهال و یبوست متناوب یا سایر تغییرات عادات روده
خونریزی مقعد یا وجود خون در مدفوع
نفخ شکم یا گرفتگی و ناراحتی در این ناحیه
احساس خالی نشدن کامل روده
مدفوع باریک تر از حد معمول
در صورت داشتن چنین علائمی فرد بیمار حتما باید به دکتر گوارش مراجعه کند تا سریع نوع بیماری شما تشخیص داده شود و مراحل درمان توسط دکتر آغاز شود.
علت بروز سرطان روده
موارد زیر از علل ابتلا به سرطان روده بزرگ محسوب می‌شوند:
عمدتاً سن بالای 45 سال
استعمال دخانیات و مشروبات الکلی بیش از حد
چاقی
پیروی از رژیم غذایی نامناسب و مصرف بیش از حد گوشت قرمز یا فرآوری شده آن
اگر که به بیماری‌های زمینه‌ای مبتلا هستید هم‌چون بیماری‌های التهابی روده
داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری که شامل ژنتیک و وراثت میشود.
روش‌های تشخیص سرطان روده
تشخیص زودهنگام سرطان کولورکتال، شانس بهبودی را افزایش می‌دهد. در ابتدا پزشک گوارش در مورد سابقة دارویی و خانوادگی شما اطلاعاتی کسب کرده و نیز معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. پزشک متخصص گوارش ممکن است جهت تشخیص وجود توده یا پولیپ، شکم شما را فشار داده یا رکتوم شما را معاینه کند.
آزمایشات بالینی
پزشک ممکن است جهت یافتن علت علائم شما، درخواست آزمایش خون بدهد. اگرچه آزمایش خونی جهت بررسی و تشخیص سرطان کولون وجود ندارد، اما آزمایش عملکرد کبد و نیز آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی قادر هستند احتمال وجود سایر بیماری‌ها و اختلالات را رد کنند. هم‌چنین آزمایش مدفوع جهت یافتن خون درون آن انجام می شود.
بیوپسی
نمونه برداری (biopsy) در صورت مشاهده پولیپ یا ضایعه مشکوک
کولونوسکوپی
در کولونوسکوپی (Colonoscopy) پزشک با استفاده از یک لوله دراز که به انتهای آن یک دوربین کوچک متصل است، قادر است فضای درون کولون و رکتوم را مشاهده و آنها را جهت یافتن موارد غیرطبیعی، بررسی کند. در طول کولونوسکوپی متخصص گوارش قادر است بافت نواحی غیرطبیعی را برداشته و نمونه به دست آمده را جهت بررسی، به آزمایشگاه ارسال کند.
تصویر برداری با اشعه ایکس
پزشک شما ممکن است درخواست تصویربرداری با اشعه X (X-ray imaging)، با استفاده از محلول کنتراست رادیواکتیو که حاوی عنصر فلزی باریم است را داشته باشد. پزشک با استفاده از اِنِما، این محلول را به درون روده‌های شما می‌ریزد. به این ترتیب محلول باریم، آستر کولون را پوشانده و کیفیت تصویربرداری را ارتقا می‌دهد.
سی تی اسکن
سی‌تی‌اسکن (CT Scan) تصویر دقیقی از کولون را به پزشک گوارش ارائه می‌دهد. به روند استفاده از سی تی اسکن در تشخیص سرطان کولورکتال، کولونوسکوپی مجازی نیز گفته میشود.
درمان سرطان روده بزرگ
جراحی سرطان روده
در مراحل اولیه سرطان کولورکتال، احتمال خارج شدن پولیپ‌های سرطانی به وسیله جراحی وجود دارد. در صورتی که سرطان به دیواره‌های روده گسترش پیدا نکرده باشد، احتمالاً چشم انداز بسیار خوبی در انتظار شما خواهد بود. در صورت پخش شدن سرطان و گسترش آن به دیواره های روده، ممکن است جراح مجبور به خارج ساختن بخشی از کولون یا رکتوم بیمار، به همراه گره‌های لنفاوی مجاور آن قسمت شود. در صورت امکان‌پذیر بودن موارد گفته شده، جراح قسمت‌های سالم روده را مجدداً به هم وصل خواهد کرد. در غیر این این صورت، جراح ممکن است مجبور به انجام کولونوستومی‌باشد. در این روش، جراح، درون دیواره شکم، دهانه‌ای ایجاد می‌کند و مدفوع از طریق این دهانه، به خارج از بدن منتقل میشود. کولونوستومی ممکن است موقتی یا مادام العمر باشد.
عمل سرطان روده گاهی برای تعیین بدخیم بودن یا نبودن یک توده و برداشتن غده سرطانی از بدن و گاهی هم برای اطلاع از گسترش و دست اندازی سلول‌های سرطانی به نقاطی دیگر بدن انجام میشود. گاهی اوقات، جراحی اساسا به قصد باز کردن یک انسداد صورت می‌گیرد، مثلا برداشتن غده‌ای که مجاری صفراوی را مسدود کرده است. جراحی زمانی بیشترین موفقیت را دارد که سرطان در یک مکان محدود و محصور باشد (سرطان لوکالیزه یا موضعی). جراحی سرطان روده بزرگ بدخیم توسط متخصص جراحی عمومی و با نظارت پزشک گوارش انجام می شود. جراحی بخشی از روده بزرگ، یکی از راه‌های درمان سرطان روده بزرگ می باشد.
شیمی‌درمانی سرطان کولون
شیمی‌درمانی عبارت است از استفاده فراگیر (سیستمیک) از داروهای ضد سرطان، این داروها عموما به صورت تزریقی یا داخل وریدی تجویز می‌شوند. از شیمی‌درمانی بیشتر به دنبال عمل جراحی برداشت تومور استفاده میشود، حتی اگر علامت واضحی از گسترش و دست‌اندازی تومور وجود نداشته باشد. از شیمی درمانی می‌توان پیش از عمل جراحی به منظور جمع کردن غده سرطانی و درنتیجه آسان تر ساختن و موفقیت آمیزتر کردن عمل نیز استفاده کرد. در این روش جهت کشتن سلول‌های سرطانی و درمان بیماری، از دارو استفاده میشود. شیمی‌درمانی روش درمانی متداولی است که به دنبال عمل جراحی و با هدف از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده، مورد استفاده قرار می‌گیرد. شیمی‌درمانی هم‌چنین رشد تومورها را کنترل می‌کند. با وجودی که شیمی‌درمانی، علائم مراحل پیشرفته سرطان را تسکین می‌بخشد، خود، غالباً منجر به بروز عوارض جانبی متعددی میشود که باید به کمک داروهای فرعی کنترل شود.
پرتودرمانی سرطان کولون
تشعشع، گزینه دیگری برای نابود کردن سلول‌های سرطانی است. پرتودرمانی (Radiotherapy) ممکن است بخشی از یک رژیم‌درمانی یا به تنهایی نوعی از درمان باشد. تشعشع، تنها بر سلول‌های سرطانی واقع در ناحیه‌ای از بدن تاثیر دارد که اشعه دریافت می‌کنند. مانند: جراحی، پرتو درمانی هم معمولا چنانچه سلول‌های سرطانی در سراسر بدن پخش شده یا خارج از محدوده تابش اشعه باشند، علاج قطعی نخواهد بود. البته، حتی اگر بهبود کامل در نتیجه پرتو درمانی محتمل نباشد، باز هم می‌توان از آن استفاده کرد، زیرا با جمع کردن غده سرطانی، باعث کاهش علائم و نشانه‌های حاصل از آن، مثل درد یا خونریزی خواهد شد. بنابراین جهت تخریب سلول‌های سرطانی، قبل و بعد از عمل جراحی، می‌توان از پرتودرمانی بهره برد. در پرتودرمانی، سلول‌های سرطانی مانند: اشعه X، توسط پرتوهای قدرتمند انرژی مورد هدف قرار می‌گیرند. پرتودرمانی معمولاً همگام با شیمی‌درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دارو برای درمان سرطان روده
داروی رگورافنیب (Regorafenib) با نام تجاری استیوارگا (Stivarga)، جهت درمان سرطان متاستاتیک یا مراحل پیشرفته سرطان کولورکتال، که به دیگر انواع درمان پاسخ نداده و به سایر قسمت‌های بدن نیز سرایت کرده است، در سپتامبر 2012 مورد تایید سازمان غذا و داروی ایالات متحده قرار گرفت. عملکرد این دارو از طریق بلاک آنزیم‌هایی است که رشد سلول‌های سرطانی را تقویت می‌کنند. ابتلا به سرطان کولورکتال ممکن است ترسناک به نظر برسد؛ اما حقیقت این است که این نوع سرطان، بخصوص در صورت تشخیص زودهنگام، به راحتی قابل درمان است. اقدامات درمانی نیز جهت بهبود موارد پیشرفته‌تر سرطان، پیشرفت عظیمی داشته است.
ایمنی درمانی سرطان روده
سیستم ایمنی بدن شما به عنوان یک سیستم نگهبان برای مقابله با آن‌چه از سوی او بیگانه تلقی میشود، عمل کند. استفاده از سیستم ایمنی برای نابودی سلول‌های سرطانی را اصطلاحا ایمنی درمانی می‌نامند. یکی از شیوه‌های ایمنی‌درمانی (Immunotherapy,)، در واقع تجویز موادی است که سیستم ایمنی را تحریک می‌کنند (ترکیبات غیر اختصاصی تعدیل کننده ایمنی). روش دیگر ایمنی درمانی عبارت است از تولید پروتئین‌های اختصاصی و سیستم ایمنی (سیتوکین‌ها) در آزمایشگاه و سپس استفاده از آنها در درمان سرطان، این پروتئین‌ها که اصطلاحا تعدیل کننده‌های پاسخ زیست شناختی بدن (BRMs) نامیده می‌شوند، بخش عمده ترکیبات ایمنی‌درمانی را که فعلا مورد استفاده یا مطالعه قرار می‌گیرند، تشکیل می‌دهند. بی آر ام‌ها (BRMs) عبارتند از:
اینترفرون‌ها (Interferons)
اینترلوکین‌ها (Interlocking)
آنتی بادی‌های مونوکلونال (Monoclonal antibodies)
واکسن‌ها (Vaccines)
دیگر روش های درمان سرطان روده بزرگ
حرارت درمانی
سرما درمانی
پیوند سلول بنیادی
درمان های هدفمند
آواستین
گلیوک
هرسپتین
پیشگیری از سرطان روده
ریسک فاکتورهای مشخصی نظیر سابقه خانوادگی و کهولت سن، قابل پیشگیری نیستند. با این‌حال ریسک فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی قابل پیشگیری بوده و ممکن است احتمال کلی ابتلای شما به این بیماری را کاهش دهند. جهت کاهش احتمال ابتلا به این سرطان، می‌توانید اقدامات زیر را رعایت کنید:
مصرف گوشت قرمز را کاهش دهید.
از مصرف گوشت‌های فرآوری شده مانند :هات داگ و کالباس خودداری کنید.
از غذاهای گیاهی بیشتری استفاده کنید.
مقادیر چربی رژیم غذایی خود را کاهش دهید.
روزانه ورزش کنید.
در صورت توصیه پزشک، وزن کم کنید.
سیگار را کنار گذارید.
مصرف الکل را کاهش دهید.
استرس خود را کاهش دهید.
در صورت داشتن دیابت، آن را کنترل کنید.
یکی دیگر از اقدامات پیشگیرانه ممکن، انجام کولونوسکوپی بعد از 50 سالگی است حتی اگر هیچ یک از ریسک فاکتورهای سرطان کولون را نداشته باشید. تشخیص هرچه زودتر سرطان، نتیجه نهایی را بهبود می بخشد.
________________________________________________________
مقالات دیگر
