سرطان ریه چیست؟ علل، علائم و درمان

سرطان ریه چیست؟
سرطان ریه بر اثر تقسیم سلولی غیرطبیعی در بافت ریه ایجاد می‌شود. در این حالت سلول‌ها به‌دلیل جهش و تغییراتی بیشتر از عملکرد طبیعی خود ساخته خواهند شد. این سلول‌ها که به‌طور غیرقابل کنترلی تقسم می‌شوند، توده‌هایی در بافت ریه ایجاد می‌کنند که عملکرد صحیح اندام را مختل می‌کند.
این بیماری که یکی از انواع بیماری‌های ریوی محسوب می‌شود، بیشترین قسمت ریه را درگیر می‌کند و به دو نوع خوش‌خیم و بدخیم، با مراحل مختلف تقسیم می‌شود. سرطان ریه، در اکثر مواقع از ریه ها شروع می شود اما گاهی اوقات در نتیجه ی انتشار سرطان از قسمت های مجاور، این سرطان بوجود می آید.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان مشکوک به سرطان ریه هستید و علائم و نشانه‌های این بیماری را تجربه کرده‌اید، باید برای انجام غربالگری‌های لازم به متخصص ریه مراجعه کنید.

انواع سرطان ریه
سرطان‌های زیادی وجود دارند که بر ریه‌ها تاثیر می‌گذارند، اما ما معمولا از اصطلاح «سرطان ریه» برای دو نوع اصلی استفاده می‌کنیم:
سرطان‌ریه سلول غیر کوچک (NSCLC)
آن‌ها شایع‌ترین نوع سرطان ریه هستند که خوشبختانه به بافت اطراف سرایت نمی‌کنند. آدنوکارسینوم و کارسینوم سلول سنگفرشی از انواع NSCLC به‌شمار می‌آیند که معمولا در قسمت بیرونی ریه تشکیل می‌شوند.
سرطان‌ریه سلول کوچک (SCLC)
این نوع سرطان سریع‌تر رشد می‌کند و درمان آن سخت‌تر خواهد بود. اغلب به صورت تومور کوچک در ریه یافت می‌شود که قبلا در بافت‌های دیگر اثرگذاری بالایی داشته است.
انواع دیگر سرطان ریه که می‌توان آن‌ها را درون بافت یا اطراف آن پیدا کرد، عبارت‌اند از:
    لنفوم (سرطان غدد لنفاوی)
    سارکوم (سرطان استخوان یا بافت نرم)
    مزوتلیومای پلور (سرطان در پوشش ‌ریه‌ها)

علائم ابتلا به بیماری سرطان ریه
سرطان ریه علائمی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
    سرفه مزمن که هیچ گاه از بین نمی رود
    سرفه مزمن ناشی از مصرف دخانیات
    سرفه همراه با خلط خونین ( حتی اگر بسیار کم باشد )
    تنگی نفس
    درد در ناحیه قفسه سینه
    گرفتگی صدا
    تغییرات در تارهای صوتی
    دردهای ناشی از تورم اعصاب در ناحیه کتف
    احساس سنگینی سر و تنگی نفس و ناراحتی کلی
    تب و لرز
معمولا هنگامی که سرطان اتفاق می افتد ( در مراحل اولیه سرطان ) بافت های داخلی ریه درگیر می شوند. همانطور که ذکر شد 90 در صد افراد مبتلا به سرطان ریه سیگاری بوده اند ، اما ممکن است برخی از اشخاص مبتلا به سرطان ریه به هیچ وجه سیگاری نبوده و هیچ مصرف دخانیات نداشته اند. دراین موارد دلیل اصلی ابتلا به بیماری سرطان ریه را نمی توان تشخیص داد.

مراحل سرطان ریه
این نوع سرطان بر اساس اندازه تومور اولیه، فاصله یا عمق آن در بافت اطراف و این‌ که آیا به غدد لنفاوی یا سایر اندام‌ها گسترش یافته، مرحله‌بندی می‌شود.
مرحله صفر.... سرطان در لایه بالایی ریه یا برونش قرار دارد و به خارج از آن سرایت نکرده است.
مرحله اول .... سرطان هنوز به خارج از ریه‌ها متاستاز نداده است.
مرحله دوم .... سرطان بزرگتر از مرحله اول است و به سمت غدد لنفاوی گسترش یافته یا بیش از یک تومور خواهد بود.
مرحله سوم .... سرطان علاوه‌بر غدد لنفاوی به بافت ساختارهای مجاور گسترش پیدا کرده است.
مرحله چهارم .... تومور بدخیم به ریه دیگر، مایع اطراف ریه و قلب یا اندامهای دور گسترش یافته است.

علل بروز سرطان ریه
سیگار اولین عامل ابتلا به سرطان ریه است که در ۹۰ درصد موارد باعث ایجاد سرطان ریه می‌شود. اگر سیگار می‌کشید، ترک سیگار بهترین کاری است که می‌توانید برای سلامت ریه خود انجام دهید. در ادامه به مواردی اشاره می‌کنیم که متاسفانه می‌توانند شما را در معرض ابتلا به سرطان ریه قرار دهند.
۱. سیگار کشیدن
پزشکان معتقدند خطر ابتلا به سرطان ریه با تعداد سیگارهای مصرفی در روز و تعداد سال‌هایی که فرد سیگار کشیده است، افزایش می‌یابد. همه سیگاری‌ها سرطان ریه نمی‌گیرند و همه کسانی که به این بیماری مبتلا هستند سیگاری نیستند. اما شکی نیست که عفونت ریه بر اثر سیگار یا سرطان ریه در اثر سیگار، یکی از بزرگترین عوامل خطر است، از هر ۱۰ نفر سیگاری ۹ نفر به سرطان ریه مبتلا می‌شوند. ترک سیگار در هر سنی خطر ابتلا به سرطان ریه را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. نه تنها مصرف سیگار بلکه استفاده از پیپ، سیگار برگ و دیگر فرآورده‌های تنباکو مانند قلیان، باعث سرطان ریه می‌شوند.
بلافاصله با ورود دود سیگار که پر از مواد سرطانزاست به ریه‌ها، تغییرات بافتی شروع می‌شود. این مواد سرطانزا از طریق خون به تمام نقاط بدن منتقل می‌شوند و خطر سایر سرطان‌ها نیز افزایش می‌یابد. در ابتدا بدن آسیب را ترمیم می‌کند، اما با قرار گیری مکرر در معرض دود سیگار، سلول های طبیعی ریه به طور فزاینده‌ای آسیب می‌بینند و در نهایت سرطان ایجاد می‌شود.
۲. قرارگیری در معرض دود سیگار
جالب است بدانید حتی اگر سیگار نمی‌کشید، قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد. با توجه به آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، قرارگیری غیرمستقیم در معرض دود سیگار، سالانه مسئول ۷،۳۰۰ مرگ و میر ناشی از سرطان ریه در ایالات متحده است.
۳. سابقه خانوادگی سرطان ریه
وجود این سرطان در افراد درجه یک خانواده مانند والدین، خواهر و برادر، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. چرا؟ سرطان یکی از بیماری‌های ناشناخته است و هنوز علت اصلی و دقیق آن مشخص نشده‌است. تنها به ریسک فاکتورها و عواملی که احتمال ابتلا به سرطان را بیشتر می‌کنند پی‌برده شده است. علت اصلی ایجاد سرطان تغییر در ژن است.
زمانی که ژن تغییر می‌کند، سرطان در فرد ایجاد می‌شود. ژن در خانواده‌ها اشتراک زیادی دارد و به همین دلیل بیماری سرطان در خانواده‌هایی که سابقه دارند همزمان دیده می‌شود و همین مسئله نشان‌دهنده‌ی ارثی بودن سرطان است. کسانی که سابقه خانوادگی سرطان ریه دارند، باید بیشتر از باقی افراد مراقب باشند و مراقبت‌ها و غربالگری‌های روتین را انجام دهند.
۴. سن (علت سرطان ریه در زنان و مردان)
سرطان ریه بیماری سالمندان است؛ تقریبا ۷۰٪ از افراد مبتلا به آن بیشتر از ۶۵ سال سن دارند (سن متوسط کارسینوم ریه ۷۰ سال است)، در حالی که کمتر از ۳٪ موارد این سرطان در افراد زیر ۴۵ سال رخ می‌دهد.
۵. آلودگی هوا
آلودگی هوا ناشی از وسایل نقلیه، وسایل صناعی و نیروگاه‌ها می‌تواند موجب ایجاد سرطان ریه در افراد در معرض خطر شود. در هوایی که آلاینده‌های مختلف وجود داشته‌باشد احتمال وجود رادیکال‌های آزاد زیاد می‌شود و همین مسئله باعث ایجاد احتمال سرطان می‌شود.
رادیکال‌های آزاد تک اتمی‌های بسیار فعال و وحشی هستند که به ساختار سلول آسیب می‌رسانند و با آن ترکیب می‌شوند. این رادیکال‌ها را می‌توان با تغذیه مناسب تا حدی کنترل کرد و با قرار دادن آنتی اکسیدان‌ها در اختیار آنها زندگی بهتر و سالم‌تری داشت.
۶. سایر عوامل ایجاد کننده سرطان ریه
علاوه بر دود سیگار و آلودگی هوا که از دلایل اصلی ابتلا به این نوع سرطان محسوب می‌شوند، عوامل دیگری می‌توانند در ایجاد سرطان ریه تأثیر داشته باشند.
– بیماری های ریوی
وجود برخی بیماری‌های ریه، مانند بیماری مزمن انسدادی ریوی (COPD)، خطر ابتلا به سرطان ریه را ۴ تا ۶ برابر افزایش می‌دهند. ابتلا به فیبروز ریوی با افزایش هفت برابری خطر سرطان ریه همراه است.
– قرار گرفتن در معرض آزبست و سایر مواد سرطان زا
قرارگیری در معرض آزبست و سایر موادی که باعث ایجاد سرطان می‌شوند مانند آرسنیک، کادمیوم، کروم، نیکل، برخی فرآورده‌های نفتی و اورانیوم خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد. نوعی از این سرطان به نام مزوتلیوما تحت تاثیر تماس با آزبست است.
– قرار گرفتن در معرض گاز رادون
رادون به طور طبیعی از تجزیه‌ی اورانیوم در خاک، سنگ و آب تولید می‌شود و در نهایت بخشی از هوای تنفسی می‌شود. انباشته شدن رادون در ساختمان باعث پیدایش سطوح خطرناک آن می‌شود.
– قرار گرفتن در معرض دود ماشین های دیزلی
دود خروجی از موتورهای دیزلی شامل گاز و دوده (ذرات معلق) است. بسیاری از مشاغل، مانند رانندگان کامیون، کارگران باجه‌های دریافت عوارض جاده‌ای، اپراتورهای ماشین آلات سنگین، کارگران راه آهن و اسکله، معدنچیان، کارگران گاراژ و مکانیک‌ها و کارگران مزرعه اغلب با ماشین آلات دیزلی سر و کار دارند. مطالعات نشان می‌دهد افرادی که در معرض دود ماشین‌های دیزلی هستند با افزایش خطر کم اما قابل توجه ابتلا به سرطان ریه قرار دارند.
– سابقه پرتودرمانی در ناحیه قفسه سینه
در معرض اشعه قرار گرفتن می‌تواند بر ریه‌‌ها تاثیر بلند مدت و خطرناکی بگذارد.

روش‌های تشخیص سرطان ریه
پزشک متخصص ریه ابتدا برای گرفتن شرح حال سوالاتی در مورد علائم و شدت آن‌ها می‌پرسد. سپس با گوش دادن به تنفس شما معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. آزمایشات لازم برای تشخیص این بیماری شامل موارد زیر می‌شوند:
    عکسبرداری ریه (شامل اشعه ایکس، MRI و سی تی اسکن ریه)
    سونوگرافی ریه (بررسی ریه با امواج صوتی)
    آزمایش تنفس (آزمایش PFT برای اندازه‌گیری میزان تنفس)
    آزمایش خلط سینه (تشخیص و بررسی سلول‌های سرطانی در خلط)
    نمونه‌برداری ریه (بیوپسی ریه برای تشخیص قطعی)
خوب است بدانید سرطان ریه تا قبل از پیشرفت بیماری علائم مشخصی ندارد.

درمان سرطان ریه
درمان سرطان ریه یک موضوع بسیار گسترده می باشد، که علی رغم پیشرفت علم و تکنولوژی، سرطان ریه از سرطان های کُشنده به شمار می رود. شیوه درمان این بیماری بسته به میزان پیشرفت بیماری، وضعیت جسمانی بیمار، سلامت وی، سابقه های بیماری، توانایی تحمل و قدرت جسمانی بیمار می باشد. که با توجه به شرایط و وضعیت بیمار باید شیوه درمانی صحیح انتخاب شود.
شایع ترین روش های درمانی امروزه عبارتند از:
    برداشتن تومور یا توده سرطانی در ریه، یا برداشتن کل ریه
    شیمی درمانی
    پرتو درمانی
درمان سرطان ریه از طریق جراحی
درمان جراحی برای سرطانی انجام می گیرد که هنوز در مراحل اولیه اش باشد و به حالت پیشرفته تبدیل نشده است. در حقیقت هدف از  انجام جراحی، برداشتن سلول های بدخیم کوچکی هستند که هنوز به سایر نقاط انتقال نیافته اند. در این روش تومور بوسیله جراحی برداشته می شود. اگر غدد لنفاوی موجود در سینه نیز درگیر شده باشند، غدد لنفاوی نیز برداشته خواهند شد. این عمل با بیهوشی عمومی انجام می گیرد. در این عمل سعی می شود که فقط بافت های آسیب دیده ریه برداشته شود. پزشک متخصص قبل از اقدام به این عمل برآورد می کند که بقیه ریه سالم توانایی انجام فرایند تنفس را دارد یا خیر. در صورتی که پاسخ منفی باشد، این روش درمانی مناسب بیمار نخواهد بود. در این عمل پزشک سینه ی بیمار را می شکافد تا به توده یا تومور دسترسی پیدا کند.
درمان سرطان ریه بوسیله شیمی درمانی
شیمی درمانی عبارتست از استفاده از داروهای شیمایی بصورت خوراکی یا تزریقی. شیمی درمانی یک روش برای درمان انواع سرطان به شمار می رود. در این روش سلول های بدخیم به کلی نابود می شوند یا از رشد و نمو آن ها جلوگیری می شود. با این روش می توان سرطان را با بصورت کلی یا جزئی درمان نمود. در صورتی که سرطان ریه از مراحل اولیه، خارج شده باشد و برداشتن تومور از طریق جراحی امکان پذیر نباشد، از این روش درمانی استفاده می شود. استفاده از داروهای شیمیایی عوارضی مثل حالت تهوع و استفراغ، آسیب های پوستی، ریزش مو، خستگی، کم خونی، بی حسی و یا مور مور شدن اعضای بدن و.. را به دنبال دارد.
درمان سرطان ریه بوسیله پرتودرمانی
پرتو درمانی عبارتست از تاباندن اشعه هایی با پرتو بالا به ناحیه درگیر شده. تاباندن اشعه هایی مثل آلفا و بتا و گاما و ایکس باعث نابودی سلول های سرطانی می شوند. همچنین استفاده از پرتودرمانی باعث جلوگیری از متاستاز خواهد شد. تعداد جلسات پرتو درمانی بنا به وضعیت سرطان و وضعیت بیمار تعیین می شوند.

روش پیشگیری از سرطان ریه
رعایت موارد زیر می‌تواند ریسک ابتلا به این بیماری را کمتر کند:
    ترک سیگار
    محافظت از خود در برابر مواد شیمایی سمی مانند گاز رادون در محل کار
    اجتناب از قرار گرفتن در معرض دود دست دوم (دود سیگار، قلیان و پیپ)

سرطان ریه چقدر شایع است؟
سرطان ریه (سلول های کوچک و غیر کوچک) دومین سرطان شایع در مردان و زنان است. در مردان، سرطان پروستات شیوع بیشتری دارد در حالی که در زنان سرطان پستان شیوع بیشتری دارد. تخمین انجمن سرطان آمریکا برای سرطان ریه در ایالات متحده برای سال 2020:
    حدود 228،820 مورد جدید سرطان ریه (116،300 در مردان و 112،520 در زنان)
    حدود 135،720 مرگ ناشی از سرطان ریه (72،500 در مردان و 63،220 در زنان)
    سرطان ریه عمدتا در افراد مسن رخ می دهد. بیشتر افراد مبتلا به سرطان ریه 65 سال یا بیشتر هستند. تعداد بسیار کمی از افراد تشخیص داده شده کمتر از 45 سال هستند. میانگین سنی افراد هنگام تشخیص حدود 70 سال است.
سرطان ریه مهمترین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در مردان و زنان است و تقریباً 25٪ از کل مرگ های سرطانی را تشکیل می دهد. هر ساله افراد بیشتری در اثر سرطان ریه می میرند تا سرطان روده بزرگ، سرطان پستان و سرطان پروستات. نکته مثبت این است که تعداد موارد جدید سرطان ریه همچنان کاهش می یابد که به این دلیل است که افراد سیگار را ترک می کنند. همچنین، به دلیل قطع سیگار در افراد و پیشرفت در تشخیص و درمان زودرس، تعداد مرگ های ناشی از سرطان ریه همچنان کاهش می یابد.

احتمال ابتلا به سرطان ریه در طول زندگی
به طور کلی، احتمال اینکه یک مرد در طول زندگی خود به سرطان ریه مبتلا شود، حدود 1 تا 15 است اما برای یک زن، این خطر حدود 1 تا 17 است. برای افراد سیگاری خطر بسیار بیشتر است، در حالی که برای افراد غیر سیگاری خطر کمتری است. مردان سیاه پوست حدود 15٪ بیشتر از مردان سفید پوست در معرض سرطان ریه هستند. این میزان در زنان سیاه پوست حدود 14 درصد کمتر از زنان سفیدپوست است. مردان سیاه پوست علی رغم خطر کلی ابتلا به سرطان ریه در مقایسه با مردان سفیدپوست کمتر به SCLC مبتلا می شوند.
آمار مربوط به زنده ماندن در افراد مبتلا به سرطان ریه بسته به مرحله (میزان) سرطان در هنگام تشخیص متفاوت است. با وجود پیش آگهی (چشم انداز) بسیار جدی سرطان ریه، برخی از افراد مبتلا به سرطان در مراحل اولیه بهبود می یابند.

________________________________________________________

مقالات دیگر